Voedselverspilling is volgens de verschillende experts een groot probleem. "Jaarlijks gooien we 41 kilo vast voedsel per persoon weg en dat is nog los van al het vloeibare eten en drinken dat we wegspoelen", aldus Corné van Dooren, expert duurzaam eten bij het Voedingscentrum in gesprek met NU.nl.
We zouden het bewustzijn van ons eten verloren zijn doordat we tegenwoordig ons eten gemakkelijk kunnen verkrijgen, vult chef-kok Estée Strooker aan. "Mensen willen vaak veel voor weinig geld, maar tijdens de kerstdagen komt opeens het eurekamoment om goed en lekker eten te bereiden. We willen uitpakken voor onze familie en gastvrij overkomen, waardoor we veel inkopen doen, maar daarin slaan we stiekem wel een beetje door."
Eigen interpretatie
"Het begint al bij een planning maken van welke ingrediënten je nodig hebt", stelt Freke van Nimwegen, mede-oprichter van restaurant Instock. "Kijk eerst in je koelkast en kastjes naar wat je al hebt en maak hier een lijstje van." Ook kan het helpen als je de recepten voor experimentele gerechten niet exact gaat volgen, maar hier je eigen interpretatie aan geeft, vult Strooker aan.
"Vaak heb je bij deze recepten van allerlei ingrediënten een klein beetje nodig. Je haalt deze ingrediënten in huis, maar je kan ook kijken of er alternatieven zijn die je toevallig al in huis hebt. Gembersiroop kan je door honing vervangen en crème fraîche of koksroom zijn in veel gevallen een alternatief voor slagroom. Bovendien kan het vooraf uitrekenen van de porties helpen bij de inkoop."
"Van biefstuk heb je vaak 100 tot 150 gram per persoon nodig", vertelt de chef-kok. "Maar bij stoofvlees heb je wat meer nodig, omdat er een vetrand op zit. Bij de groentes kan je ervoor kiezen om ingrediënten in verschillende gangen anders te bereiden. Doe wat rauwe wortel in je voorgerecht en maak er bijvoorbeeld een wortelcrème van voor bij een hoofdgerecht."
Volgens Strooker is het ook leuk om de gasten opgemaakte borden voor te schotelen. "De portie ligt net als in een restaurant al afgemeten op het bord. Wanneer je dekschalen op tafel zet blijf je vaak met veel meer restjes achter."
Bewaren
Wanneer er restjes overblijven zijn deze volgens de expert van Het Voedingscentrum nog twee dagen houdbaar als ze niet langer dan twee uur buiten de koelkast zijn geweest. "De koelkast staat idealiter op vier graden en wanneer producten uit dit koele klimaat gaan, wordt de houdbaarheid van producten verkort. Daarom kan je er beter voor kiezen om bijvoorbeeld bij gourmetten niet meteen alles op de eettafel te zetten, maar vanuit de koelkast aan te vullen wanneer het nodig is", aldus Van Dooren.
Bij twijfel moet je vlees en vis die al buiten de koelkast is geweest niet bewaren. Wanneer je dit wel wil, is het volgens Van Dooren niet aan te raden om het rauw in de koelkast terug te leggen. "Is het minder dan twee uur buiten de koelkast geweest, bak, kook of braad het eerst om eventuele bacteriën te doden. Vervolgens is het in de koelkast nog twee dagen houdbaar."
Ingemaakte komkommer
Volgens de expert dienen alle restjes buiten de koelkast af te koelen. "Maak vervolgens aparte bakjes voor de verschillende ingrediënten en zet het op een zichtbare plek in de koelkast of met een sticker erop in de vriezer, om te voorkomen dat de restjes kwijtraken."
Wanneer je producten langer dan twee dagen wilt bewaren, adviseert Van Nimwegen om de ingrediënten te conserveren. "Veel mensen denken dat dit heel lang duurt of lastig is, maar in tien minuten kan je al ingemaakte komkommer maken door het in een mix van water, suiker en azijn te leggen."
Volgens de mede-oprichter van Instock zou het inmaken, drogen, roken, konfijten, pekelen of invriezen de houdbaarheid van de overgebleven restjes zelfs met maanden kunnen verlengen.
Restjeskerstdag
Volgens Strooker kan je de restjes die over zijn in de dagen na de kerst nog prima hergebruiken. "Organiseer op 26 of 27 december een restjeskerstdag met je vrienden en familie waar je alle leftovers samenbrengt en een soort kerst-tapas maakt. Overgebleven groentes en vlees kan je bijvoorbeeld in een soep of salade verwerken. Maar je kan er ook voor kiezen om met wat bladerdeeg van de overgebleven ingrediënten een pastei of quiche te maken."
"Daarnaast is een frittata van gesneden groenten met daarbovenop een eitje ook een idee om van overgebleven groentes af te komen", voegt Van Nimwegen toe. "Van overgebleven brood kan je gemakkelijk croutons maken en fruit kan je tot een compote of jam verwerken."
Ook restjes wijn hoef je volgens de restaurantoprichtster niet weg te gooien. "Kook het in met wat vanille, kardemom, citroen, sinaasappel en geleisuiker, zodat je de volgende dag een lekkere confit hebt voor op een toastje."
De chefkok geeft als laatste advies om het tijdens de kerstdagen allemaal niet te ingewikkeld te maken. "Maak liever een traditioneel familierecept dat je al vaker hebt gemaakt in plaats van iets nieuws. Zo weet je zeker dat je met zelfvertrouwen in de keuken staat en het eten lekker wordt. Bovendien voorkom je zo dat je de hele maaltijd in de prullenbak belandt als er toch iets misgaat met het recept. Zo houd je zeker een leuke en gezellige kerst."