Eindelijk kunnen nabestaanden MH17 hun geliefden nog één keer op film zien

De nabestaanden hebben zo’n tijd voor de vrijgave van deze beelden gevochten dat ‘de opluchting en blijdschap’ volgens Piet Ploeg (voorzitter Stichting Vliegramp MH17) nu overheerst. ,,Het is zo waardevol om je familie nog één keer vlak voor vertrek op film te kunnen zien. Voor alle nabestaanden en zéker voor diegenen die er die bewuste dag op Schiphol niet bij waren.’’

Ploeg, die bij een eerste proefsessie in november aanwezig was, heeft zelf zijn omgekomen broer, schoonzus en hun zoon al op film voorbij zien komen: ‘een ongelooflijk dubbel gevoel’. ,,Aan de ene kant werd ik er blij van ze zo vrolijk en gezellig op vakantie te zien vertrekken. Aan de andere kant was het ook zeer confronterend. Ik weet nu immers dat ze toen, op dat éne moment, hun gewelddadige dood tegemoet liepen.’’

Toen Ploeg de beelden bekeek, waren er ter ondersteuning familierechercheurs bij. De anderen die de beelden nog moeten zien, wordt aangeraden iemand mee te nemen: de ervaring kan ingrijpend zijn. Ploeg: ,,Iedereen zal er op zijn eigen manier op reageren maar het blijft hoe dan ook heftig. Ik was er zelf bijvoorbeeld op Schiphol niet bij, die bewuste dag, want, ja, familie gaat zo vaak op vakantie. Het was dus voor het eerst dat ik ze dáár, op die plek, zag lopen en dat is heel bevreemdend.’’

Dat de beelden niet eerder door nabestaanden bekeken konden worden, had volgens Ploeg twee redenen. De eerste: het ingewikkelde strafrechtelijke onderzoek, waar deze beelden een onderdeel van waren. ,,Dat vonden wij zelf echter geen goede reden, omdat al vrij snel duidelijk werd dat de daders niet op deze beelden stonden: alleen de slachtoffers.’’ De tweede: de privacy van andere reizigers die bij toeval op dezelfde filmpjes staan. ,,Derden kunnen deze beelden daarom niet zomaar inzien, laat staan mee naar huis nemen.’’

Uiteindelijk heeft het kabinet, vertelt Ploeg, de beelden toch vrijgegeven. ,,We overleggen als Stichting om de drie à vier maanden met het kabinet en daar zijn we vaak op deze wens teruggekomen. Uiteindelijk heeft Stef Blok (de minister van Veiligheid en Justitie in het vorige kabinet, red.) het deze zomer voor elkaar gekregen. We zijn daar het kabinet énorm dankbaar voor.’’

Het ‘uitlezen’ van alle beelden is, benadrukt Ploeg, nog wel een lang en ingewikkeld proces. ,,Schiphol heeft op wel vijftig plekken camera’s hangen. Dus als je niet precies weet wanneer jouw dierbaren bij de gate waren, of bij de check-in balie, dan is het best lastig zoeken.’’ Ploeg traceerde zijn broer uiteindelijk na een half uur. ,,Ik zag hem toen bij de ingang voorbij komen, en toen ik dat éne tijdstip wist, kon ik ook op zoek naar andere beelden.’’

Tijdens de ‘kijksessies’, die vanaf medio januari in een speciale ruimte in Zoetermeer plaatsvinden, krijgen nabestaanden drie uur om de video’s door te spitten. Lukt het dan nog niet om hun dierbaren te vinden, mogen ze zo vaak terugkomen tot ze de filmpjes wel vinden. Zijn de dierbaren getraceerd, dan worden de beelden bewerkt vóór ze op een usb-stick voor thuis worden gezet. Ploeg: ,,De reizigers die er bij toeval op staan, worden eerst onherkenbaar gemaakt.’’