Oordeel: Onwaar
"'Mijn zoon is overleden door deze plant' – Het doodt kinderen in 1 minuut en volwassenen in 15 minuten!" kopt viralswebsite Tis Wat.
Wat volgt is een verhaal over een vijfjarig jongetje, Esteban, dat een stuk blad van een kamerplant in zijn ouderlijk huis in zijn mond stopte, waarna zijn tong opzwol en hem verstikte. Esteban zou daardoor zijn overleden. Ook kan blootstelling aan de kamerplant voor "permanente blindheid" zorgen als iemand die de plant heeft aangeraakt, vervolgens zijn of haar ogen aanraakt, aldus Tis Wat.
Waar komt het vandaan?
De "levensgevaarlijke" plant in kwestie (die "vrij veel voorkomt in veel huizen en kantoren") wordt in het stuk niet bij naam genoemd, wat ietwat contraproductief lijkt. De stof die de plant zou bevatten wordt wel gegeven: calciumoxalaat. Gelukkig staat er wel een foto van de kamerplant in kwestie bij het stuk. Dat blijkt een zogeheten Dieffenbachia, een tropische plant met getekende bladeren (uit de familie aronskelken), die inderdaad calciumoxalaat bevat.
Met die naam op zak komen we meer viralswebsites met hetzelfde verhaal tegen, zoals op Trendingnieuws en Fantastisch.co, waar Estebans tragische verhaal op nagenoeg identieke wijze wordt verteld, maar dan door zijn moeder.
De in die stukken gepresenteerde informatie over het zogenaamd omgekomen vijfjarige jongetje is extreem summier. Alleen zijn voornaam wordt genoemd. Het feit dat zijn ouders "911" zouden hebbben gebeld, lijkt erop te wijzen dat deze geschiedenis zich in de VS zou hebben afgespeeld. Wanneer dat zou moeten zijn gebeurd, is ook onduidelijk.
Kortom, er valt niet veel te checken aan het verhaal over Esteban, want daar hebben we te weinig informatie voor. We kunnen echter wel kijken naar de gevaren van planten met calciumoxalaat in het algemeen en Dieffenbachia in het bijzonder.
Waarom klopt het niet?
Allereerst, wat is calciumoxalaat eigenlijk? De verbinding van calcium en oxalaat bestaat uit piepkleine maar zeer scherpe kristallen, die intense pijn en zwelling kunnen veroorzaken als ze in aanraking met de huid, de mond of de keel komen, meldt het gifcentrum van het kinderziekenhuis in de Amerikaanse stad Philadelphia. Dat kan leiden tot pijn, moeite met slikken, zwellingen en tijdelijke schorheid.
Vergiftiging met calciumoxalaat is zeldzaam: de intense mondpijn bij consumptie weerhoudt mensen (en vooral kinderen) er in de regel van veel plantdelen die de verbinding bevatten te eten. Als er wel genoeg van de plant wordt geconsumeerd, kan dit leiden tot misselijkheid, maagkramp, overgeven en diarree. Meestal zijn deze symptomen relatief mild en duren ze hooguit een paar uur.
Alleen bij ongewoon langdurige en hevige symptomen - of als zwellingen aan mond of keel door de scherpe kristallen het ademen bemoeilijken - wordt een bezoek aan een arts aangeraden.
Sterfgevallen
Uit de jaarverslagen van het American Association of Poison Control Centers' National Poison Data System (NPDS), allen gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Clinical Toxicology, blijkt dat er in de VS van 2010 t/m 2016 geen sterfgevallen waren als gevolg van blootstelling aan (calcium)oxalaat uit planten. Gemiddeld leidt jaarlijks één geval van oxalaat-vergiftiging tot ernstige gezondheidsproblemen, maar niet met de dood ten gevolg.
In 2006, het jaar dat in het artikel van Tis Wat wordt genoemd, waren er in totaal 64.236 gevallen van vergiftiging door planten in de VS. In 44.710 van die gevallen (69,6 procent) was het slachtoffer een kind van zes jaar of jonger. Er waren 8.024 gevallen van vergiftiging door oxolaat uit planten, van wie 6.536 kinderen van zes jaar of jonger (81,5%). In totaal 333 personen werden vanwege oxalaat-vergiftiging behandeld in een zorginstelling. Geen van hen overleed of hield er ernstige, langdurige of permanente gezondheidsschade aan over.
Het Duitse Gifinformatiecentrum Erfurt analyseerde alle Duitse vergiftigingsgevallen in de periode 2001-2010. Er was in dat tijdsbestek één geval van ernstige gezondheidseffecten door een vergiftiging met Dieffenbachia: een 42-jarige vrouw die sap van de plant in een open wond aan haar duim kreeg, wat resulteerde in afstervend huidweefsel. De vrouw moest daarvoor onder het mes, maar overleefde haar beproeving wel.
Factcheckwebsite Snopes sprak met Edward Krenzelok, emeritus professor farmacologie aan het Academisch Ziekenhuis van de Universiteit van Pittsburgh. Hij heeft specifiek onderzoek gedaan naar de giftigheid van Dieffenbachia. "Ik heb nog nooit een fatale afloop gezien die in verband kon worden gebracht met Dieffenbachia of andere planten uit de aronskelkfamilie. Ik heb tijdens mijn carrière honderdduizenden casussen met planten van deze aard bestudeerd."
Blindheid
Sterven door blootstelling aan (calcium)oxalaat is dus zeer zeldzaam, maar hoe zit het met de permanente blindheid waar Tis Wat ook voor waarschuwt? Daar is Krenzelok eveneens helder over: "Ik heb veel zaken gezien waarin blootstelling aan het oog had plaatsgevonden, maar over het algemeen betrof dat mensen die een gebroken steel van die plant hebben of zo, wat van het sap op hun vingers krijgen, daarmee in hun ogen wrijven en wat irritatie ervaren. Maar ik heb nog nooit een oogblootstelling met lichamelijk letsel of zichtsverlies of iets dergelijks gezien."
Conclusie
De kamerplant Dieffenbachia is een van origine tropische, maar niet bijster dodelijke verrassing. Het calciumoxalaat uit deze plant kan zorgen voor milde vergiftigingsverschijnselen, mits de pijnlijke irritatieverschijnselen die optreden tijdens consumptie van de plant er niet voor zorgen dat een giftige dosis bij lange na niet wordt gehaald. Die irritatie, mogelijk met zwelling ten gevolg, is het gevaarlijkste aspect van Dieffenbachia, omdat het voor ademhalingsproblemen kan zorgen. Dit gebeurt echter zeer zelden en heeft voor zover NUcheckt kan nagaan nooit tot sterfgevallen geleid.
We beoordelen de stelling dat Dieffenbachia een kind binnen een minuut kan doden (en een volwassene binnen een kwartier) dan ook als onzin.
Heeft u een bericht of bewering gezien waarvan u de juistheid betwijfelt? Mail naar factcheck@nu.nl en dan gaan wij ermee aan de slag.