VN bezig met massale evacuatie van gestrande migranten in Libië
Met het vliegtuig terug naar af: de VN brengen duizenden jonge Afrikanen, bevrijd uit de beruchte kampen, naar hun landen van herkomst.
De Verenigde Naties zijn begonnen met een massale evacuatie van gestrande migranten in Libië. De afgelopen twee weken zijn ruim 3.500 migranten teruggevlogen naar de landen van herkomst. Voor februari 2018 moeten nog eens 15 duizend migranten uit detentiecentra zijn bevrijd en geëvacueerd.
De VN-migratieorganisaties IOM en UNHCR hebben hun operaties opgeschroefd na de stroom van alarmerende berichten over martelingen, gedwongen prostitutie, dwangarbeid en slavenhandel. In Libië zitten naar schatting 700 duizend Afrikaanse migranten vast die op weg waren naar Europa of in Libië werk probeerden te zoeken.
In november bracht de Amerikaanse nieuwszender CNN een filmpje naar buiten waarop te zien was hoe migranten als slaven werden aangeprijsd als 'sterke' arbeiders en verkocht voor nog geen 400 dollar. 'Iemand een graver nodig? Dit is een graver; een grote sterke man', zo prijst iemand zijn waar aan in de film.
De beelden leidden wereldwijd tot geschokte reacties met onder meer als effect dat Afrikaanse leiders zich nu meer inspannen om hun burgers te helpen terugkeren. Op de migratietop van de Europese Unie en de Afrikaanse Unie, eind november in Ivoorkust, spraken ze met VN-organisaties af om sneller reisdocumenten te verstrekken. Ook de EU zegde hulp toe. Sindsdien is de evacuatie in een stroomversnelling gekomen.
Inmiddels vliegen bijna dagelijks charters met migranten vanuit Tripoli naar de diverse Afrikaanse landen van herkomst. Niger laat nog voor het eind van het jaar vierduizend ingezeten terugkeren. Vorige week arriveerde de eerste van acht charters met bijna 500 Nigerijnen in de hoofdstad Niamey.
De afgelopen twee weken zijn ruim 3.500 migranten teruggevlogen naar de landen van herkomst
In totaal zijn dit jaar ruim 14 duizend migranten teruggekeerd met hulp van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM); in 2016 waren dat er nog slechts 2.775. Ruim 4.000 migranten keerden terug naar Nigeria, waar vandaan de meeste migranten naar Europa vertrekken en onder wie veel vrouwen in de gedwongen prostitutie belanden. Maar ook de terugkeer van migranten naar Senegal, Ivoorkust, Mali, Guinee, Marokko en Bangladesh neemt snel toe.
Migranten besluiten nu vaker terug te keren, omdat ze inzien dat ze Europa nu toch niet meer bereiken en ook omdat de omstandigheden steeds penibeler zijn geworden in het uiteengevallen land waar honderden strijdende milities de dienst uitmaken. In september raakten duizenden gevangen migranten bekneld in gevechten in Sabratha en kwamen zo pas in het vizier van de aanwezige hulporganisaties.
Het aantal migranten dat vanuit Libië illegaal de Middellandse Zee oversteekt naar Italië, is sinds deze zomer drastisch afgenomen. De teller is blijven steken op 117.000 sinds de EU afspraken heeft gemaakt met de Libische kustwacht en ook voormalige smokkelbendes om migranten tegen te houden. Deze samenwerkingen zijn de EU op scherpe kritiek komen te staan van hulporganisaties; Europa zou de migranten rechtstreeks in de armen van hun mishandelaars drijven. De Libische kustwacht onderschepte al ruim 14 duizend migranten op zee en bracht ze onder in overbevolkte detentiecentra waar de humanitaire omstandigheden snel verslechteren.
Sinds vorige maand is ook de vluchtelingenorganisatie UNHCR begonnen mensen in nood te evacueren uit Libië. De VN-organisatie heeft vorige week een dringende oproep gedaan aan de internationale gemeenschap met spoed 1.300 asielplekken beschikbaar te stellen. 'Dit is een wanhopige roep om solidariteit en menselijkheid', zei Volker Türk, assistent voor de Hoge Commissaris voor Bescherming van de UNHCR. 'We moeten deze extreem kwetsbare groep zo snel mogelijk het land uit krijgen.'
Migranten besluiten nu vaker terug te keren, omdat ze inzien dat ze Europa nu toch niet meer bereiken
De organisatie richt zich alleen op erkende vluchtelingen uit landen als Syrië, Eritrea en Somalië. Vorige maand werd de eerste groep van 25 kwetsbare vluchtelingen naar het buurland Niger over gebracht. De groep, die grotendeels uit vrouwen en kinderen uit Eritrea, Ethiopië en Soedan bestond, krijgt asiel in Frankrijk.
Donderdag werd de tweede groep van 74 vluchtelingen naar Niamey gevlogen. Zij krijgen daar onderdak totdat landen zich melden voor hervestiging. Vorige maand maakte Rwanda bekend dat ze 30 duizend migranten uit Libië wil opvangen.
De situatie in Libië is nog steeds explosief. Sinds de val van de Libische leider Kadhafi in 2011 is het land in chaos, waarvan honderdduizenden migranten profiteerden om met hulp van smokkelaars Europa te bereiken. De EU werkt nu samen met de door de VN erkende regering van Fayez al-Serraj om de migrantenstroom in te dammen maar de invloed van Serraj is beperkt tot de omgeving van Tripoli. In de rest van het land maken milities de dienst uit en wint zijn rivaal, generaal Khalifa Haftar.