Door hun oog voor detail zijn mensen met autisme zeer waardevol op de werkvloer

Onder meer de Haagse politie en het Kadaster in Arnhem begrijpen dat inmiddels. "We zaten met onze handen in het haar", vertelt recherchekundige Jory de Groot (27). Zij maakt deel uit van een onderzoeksteam van de Haagse politie dat zich bezighoudt met zware criminaliteit. Voor een onderzoek moesten er grote hoeveelheden beelden van beveiligingscamera's worden bekeken. "Dat is een enorm tijdrovende klus. Bovendien houd je dat niet zo lang achtereen vol en zijn er altijd meer zaken die aandacht vragen, dus we hadden een probleem", vertelt De Groot.

Eerder was De Groot vrijwilliger bij een reis met jongeren met autisme en had toen gehoord over een Engels project dat met succes cameratoezicht liet uitvoeren door mensen met autisme. Dat bracht haar op het idee om mensen uit deze groep in te zetten voor haar eigen project: camerabeelden bekijken van de omgeving van het plaats delict.

De Groot wist dat mensen met autisme nauwgezet werken, oog voor detail hebben en zich lange tijd achtereen kunnen concentreren. Talenten die goed van pas komen bij het bekijken van camerabeelden, waarop het krioelt van voetgangers, fietsers, bussen, trams en auto's. Sinds maart dit jaar geeft zij leiding aan een team van vier jonge medewerkers, vier normaal- tot hoogbegaafde personen met autisme. Hun vondsten kunnen als bewijs worden gebruikt tijdens een rechtszaak.

"Het is soms lastig zoeken. De beelden kunnen haperen, ze zijn onscherp of donker. De camerabeeldspecialisten hebben bijvoorbeeld een verdachte gespot die wij zelf over het hoofd hadden gezien. De verdachte was goed herkenbaar qua kleding en postuur, maar heel kort in beeld. Eén keer knipperen met je ogen en je had hem gemist. Dat was erg knap werk", vertelt De Groot trots.

Verrassend

Zij wist dus dat haar medewerkers oog hebben voor details, maar toch verrasten ze haar met hun scherpe waarnemingsvermogen. "Wij waren op zoek naar een auto van een bepaald merk en type. Maar zij wilden méér weten. Hoe de koplampen eruit zagen, of er een zwarte streep boven de voorbumper zat en of de ruiten wel of niet geblindeerd waren. Heel goede vragen", aldus De Groot.

"Wij zijn van de details", vult Yannick (25) haar lachend aan. Eerder werkte zij in een callcenter. "Maar omdat ik altijd zo gedetailleerd werk, duurden mijn gesprekken met klanten te lang. Ik ging details uitleggen. De klanten waren er blij mee, mijn werkgever niet. Bij dit werk is oog voor detail juist een nuttig talent."

Tot voor kort had Yannick een Wajong-uitkering. "Ik zat thuis achter elkaar Netflix-series te kijken en dacht: Is dit mijn leven? Ik kon me niet voorstellen dat ik een toekomst had. Sinds ik hier werk, zit ik beter in m'n vel, ik ben vrolijker en actiever. Hier voel ik me op m'n gemak."

Yannick is bij de politie aan de slag gegaan via AutiTalent, een uitzendorganisatie voor normaal- tot hoogbegaafde mensen met autisme. "Daar komt geen overheidssubsidie aan te pas. Het is zakelijke dienstverlening en daar betaalt de opdrachtgever gewoon voor", legt directeur Paul Vermeer (65) uit. AutiTalent betaalt zijn medewerkers zeker 10 procent meer dan het minimumloon.

Vermeer legt uit dat de werkgever bereid moet zijn kleine aanpassingen te doen, zoals het creëren van een vaste werkplek in een prikkelarme omgeving, een vast aanspreekpunt en een concrete werkplanning. "Maar dan is succes verzekerd", aldus Vermeer. AutiTalent zorgt voor begeleiding van de werknemer. Ten slotte moeten de verwachtingen op sociaal vlak niet te hoog zijn. Maar ook op dat punt werd Jory de Groot van de Haagse politie aangenaam verrast. "Het is zo leuk te zien dat collega's van verderop in de gang gewoon binnenlopen en praatjes en grapjes komen maken met mijn medewerkers."

Ook Michiel Brons is door AutiTalent aan een baan geholpen. Brons (41) werkt bij het Kadaster in Arnhem, in het team dat rapportages van landmeters controleert. In de ruim twee jaar dat hij hier werkt, heeft hij zich snel opgewerkt. "Van controleur tot pijler van de afdeling" vertelt zijn leidinggevende Michel Prijs (45). "Onze afdeling spit rapporten van landmeters door op zoek naar onjuistheden. Dat is een duidelijk afgebakende taak waarin mensen met een bovengemiddeld oog voor detail kunnen uitblinken", aldus Prijs.

Het is meer dan alleen controleren, legt hij uit. Er zitten ook technische, juridische en taalkundige kanten aan het werk.Echt iets voor Brons, die een studie landmeetkunde én de opleiding journalistiek heeft afgerond. Zijn collega's noemen hem ook wel 'wandelende encyclopedie'.

Tact

Brons houdt zich nu vooral bezig met het schrijven van handleidingen en het maken van foutanalyses. En dat niet alleen: hij werkt collega's in en coacht hen. "Dit laat duidelijk zien dat de doorsnee autist niet bestaat", zegt Prijs. Anders dan je zou verwachten, blinkt zijn collega uit in communicatie en tact. Brons beaamt dat hij geduldig is: "Ik kan mensen goed op hun gemak stellen en ga door met uitleggen totdat iemand het snapt."

Met planning heeft Brons meer moeite. Daarom is dat de taak van teamleider Prijs. "Dit is belangrijk voor mij om te kunnen functioneren, want overzicht bewaren is bepaald geen talent van mij", zegt Brons. Hij weet dat hij soms excentriek overkomt, maar heeft moeite te begrijpen waarom. Op school werd hij regelmatig gepest. "Ik koos de studie landmeetkunde om buiten te kunnen werken en verlost te zijn van anderen. Ik knijp in mijn handjes met deze baan", zegt hij.

De afdeling telt 31 medewerkers, van wie er zes zijn aangenomen in het kader van de Participatiewet. Vier van hen zijn via AutiTalent binnengekomen.

Via AutiTalent, dat al lang voor invoering van de Participatiewet in 2015 actief was, heeft inmiddels een tiental mensen met autisme een vaste baan gevonden bij onder andere het ministerie van Algemene Zaken, het UWV en het Kadaster in Apeldoorn.

In Arnhem zit Michiel Brons met opzet in een stillere hoek van de kantoortuin. "De radio gaat uit voor mij. De telefoons zijn meestal doorgeschakeld." Het zijn kleine aanpassingen die goed werken, vindt teamleider Prijs. Collega Brons doet de inhoudelijke coaching. Want het kan gebeuren dat een medewerker te diep afdaalt in een dossier en te veel de details opzoekt. "Dan verdwijnt de efficiëntie. Aan mij de taak om de kwaliteitsambitie van die persoon af te remmen", vertelt Brons.

De controle-afdeling van het Arnhemse Kadaster is snel gegroeid. Juist het meegroeien met de organisatie was voor Brons een goede ervaring. "Het meedenken vind ik enorm fijn. Je hebt een handicap, maar kunt je wel ontwikkelen."

Yannicks achternaam is bekend bij de redactie.

Iedereen verschilt, dus doe geen aannames

"Mensen met autisme zijn net zo verschillend als mensen zonder autisme. Je kunt dus niet generaliseren", zegt Carien van Hooff, coördinator van Vanuit Autisme Bekeken (VAB), een coalitie die zich inzet voor de emancipatie van mensen met autisme, gesteund door de ministeries van VWS en OCW.

Volgens Van Hooff zijn er wel algemene aspecten die vaak voorkomen, zoals moeite hebben met plannen. "Maar sommige mensen hebben zich in hun jeugd trucjes aangeleerd, zodat plannen geen probleem meer is. Daarom moeten werkgevers altijd vragen hoe zij een werknemer met autisme kunnen ondersteunen en vragen wat zij nodig hebben. Dat kan zijn een koptelefoon zijn, of apart zitten in plaats van in de kantoortuin. Of niet mee hoeven naar de lunch en groepsuitjes. Het zijn in feite kleine aanpassingen met een groot effect."

Naar Deens voorbeeld

In 2004 bracht Trouw een artikel over een bedrijf in Denemarken dat uitsluitend mensen met autisme in dienst nam. Het artikel inspireerde Paul Vermeer om in Nederland een vergelijkbaar bedrijf op te zetten.

Dit resulteerde in 2007 in de oprichting van AutiTalent, een uitzendorganisatie voor mensen met autisme. De onderneming heeft inmiddels 175 mensen met autisme geplaatst bij opdrachtgevers als de rijksoverheid, gemeenten, semi-overheid, bedrijven, zorginstellingen en andere organisaties.

Lees ook: 
- Blij met de autistische medewerkers
- School schrijft kind met autisme te vroeg af
- Autisme wordt niet herkend