Anti-Europees en anti-islam: dit maakt Orbán zo populair in Hongarije
Een grote meerderheid van de Hongaren ziet premier Viktor Orbán als de beschermheer van de natie. Zijn partij is de populairste van het land, blijkt uit gisteren verschenen opiniepeilingen. Waar komt Orbáns aantrekkingskracht vandaan?
Ooit weigerde hij kerkelijk te trouwen. Nu zegt hij dat God hem een leidende rol heeft toebedeeld in de verdediging van een christelijk Europa. De Hongaarse premier Viktor Orbán heeft een lange weg afgelegd van liberaal atheïst tot modern kruisridder tegen de dreigende islamisering van het continent. Maar één ding kenmerkt hem van jongs af aan: hij bloeit op in confrontaties. En die strijdlustige houding lijkt hem in april een derde verkiezingstermijn te bezorgen.
Orbán heeft een lange weg afgelegd van liberaal atheïst tot modern kruisridder tegen de dreigende islamisering
In Europa is de premier vooral bekend vanwege het grenshek tegen vluchtelingen dat hij tegen een storm van kritiek in liet bouwen en vanwege zijn weigering om asielzoekers op te nemen. Nu trekt zijn aanval op de Hongaars-Amerikaanse financieel magnaat en liberale filantroop George Soros internationale aandacht. In intensieve regeringscampagnes wordt die verantwoordelijk gesteld voor de vluchtelingenstroom en ervan beschuldigd dat hij Europa wil veranderen in een multi-etnische regio waar eigen taal en cultuur ondergeschikt moeten zijn aan de integratie van nieuwkomers.
Soros noemt het bestaan van zo'n 'Soros-plan' een bewuste verdraaiing van zijn meningen. Volgens hem moet de regeringscampagne haat en angst zaaien en zo zorgen dat Orbán aan de macht blijft. Zo'n 80 procent van de Hongaren heeft grote kritiek op de corruptie, de verslechterde gezondheidszorg en het onderwijs. Maar een grote meerderheid ziet de premier inmiddels inderdaad ook als de beschermer van het vaderland. Uit gisteren verschenen opiniepeilingen blijkt dat onder degenen die besloten hebben om in april te gaan stemmen, 57 procent een voorkeur heeft voor regeringspartij Fidesz.
Migrantvrije zone
Ook weet Orbán zich gesteund door andere politici in de regio, zoals de Poolse regering, net als de Oostenrijkse FPÖ. Roemenië startte onlangs zelfs een eigen anti-Soros-campagne.
Trots noemt hij Hongarije, Slowakije, Tsjechië en Polen de laatste 'migrantenvrije zone' van Europa en benadrukt hij zijn leidende rol daarin. "Wij, Hongaren, waren het die het ijs van het zwijgen hebben doorbroken. Wij zijn het die de krachten benoemd hebben die Europa van zijn nationale wortels willen losmaken", zei hij bij de herdenking van de Hongaarse opstand van 1956 twee maanden geleden. Het is het soort historische rol die Orbán zichzelf altijd al toebedeelde. In 2013 tegen The Wallstreet Journal: "Mensen zoals ik willen iets belangrijks, iets buitengewoons verrichten. De geschiedenis gaf me die kans."
Politiek noemt hij een veldslag, en dat is ook de reden dat hij vindt dat vrouwen er niet thuis horen
Politiek noemt hij een veldslag, en dat is ook de reden dat hij vindt dat vrouwen er niet thuis horen. Die kunnen de aanhoudende karaktermoorden waarop het Hongaarse politieke bedrijf volgens hem is gebouwd, niet aan.
Bekering
En veldslagen strijdt Orbán, zowel thuis als internationaal. Meer dan zijn voorgangers komt hij in actie zodra de rechten van Hongaarse minderheden elders aangetast worden. Recent dreigde hij met de opzegging van het EU-associatieverdrag met Oekraïne vanwege een nieuwe onderwijswet die Hongaarse scholen in dat land verplicht een deel van de vakken in het Oekraïens te geven.
Die afkeer voor 'alles wat anders is', uit zich ook in zijn anti-Europese houding. Vorig jaar hing Hongarije vol met regeringsaffiches met de tekst 'Laten we Brussel stoppen' en op een Fidesz-partijcongres haalde Orbán uit naar de 'liberale pleitbezorgers' van meer Europese eenheid: "De gelovige mensen zullen het winnen van de nu nog in Europa regerende globalistische elite en ze zullen Europa opnieuw groot maken, en daar zal Hongarije ook bij horen".
Hoe gelovig Orbán tegenwoordig overigens ook is, zijn bekering begon in 1992 met een tactische politieke keuze. Volgens minister en predikant Zoltán Balog concludeerde de destijds jonge oppositieleider na een ontmoeting met katholieke bisschoppen dat hij het in de Hongaarse politiek nooit zou redden zonder steun van de kerken. Een paar jaar later liet Orbán zich door Balog dopen. Protestants, net als zijn zoons. Vrouw en dochters zijn katholiek.
Volksgemeenschap
De kans om de door hem gedroomde historische rol te spelen, kreeg Orbán toen Fidesz in 2010 met 52 procent een tweederde meerderheid in het parlement behaalde. Onderwijs, media, kerk, belastingen, rechtspraak, grondwet en kiesrecht: alles ging op de schop.
China, Rusland, Singapore, Turkije en India ziet hij als succesvolle voorbeelden
Het concept dat hem daarbij voor ogen staat is een 'illiberale democratie': een staat waarin niet het individu, maar de volksgemeenschap voorop staat. 'Liberale rechten' zoals stemrecht en vrijheid van meningsuiting blijven bestaan, maar binnen een kader waarin de oppositie, onafhankelijke media en kritische maatschappelijke organisaties op een zijspoor zijn gezet. China, Rusland, Singapore, Turkije en India ziet hij als succesvolle voorbeelden.
Orbán heeft dat ideaalbeeld in de afgelopen jaren grotendeels weten te verwezenlijken. Als hij zich al zorgen maakt over de verkiezingen van april, is het niet over de vraag of, maar hoe hij wint. Een absolute meerderheid is het minste wat hij nastreeft, want coalitieregeringen en politieke consensus zijn een teken van zwakte. "Ik weet hoeveel goed bedoelende christelijke politici er in Europa zijn. Maar ze zijn niet sterk genoeg, ze werken in coalitieregeringen en zijn uitgeleverd aan media met totaal andere opvattingen dan zij zelf. Ze hebben te weinig politieke kracht om volgens hun overtuiging te handelen."