Hoe weet Gloria Wekker dat allemaal?
Gloria Wekker heeft de Joke Smitprijs gewonnen. Dat is een staatsprijs voor vrouwenemancipatie.
Emeritus hoogleraar Gloria Wekker meent dat witte mensen (als je 'blanken' zegt, schijnt dat beledigend te zijn) zich altijd schuldig maken aan racisme, zelfs wanneer zij denken dat zij dat niet doen.
Zij heeft daarvoor een redenering die ik niet geheel kan begrijpen, maar dat ligt ongetwijfeld aan mij.
Haar redenering is, hopelijk juist samengevat, de volgende. Witte mensen hebben een zogenaamd 'cultureel archief' in hun hoofd. Daarin zit vierhonderd jaar koloniaal denken, dat ervan uitgaat dat wit superieur is aan zwart.
Hoe aardig en welopgevoed witte mensen ook doen tegen zwarte mensen, dat cultureel archief zorgt ervoor dat ze zelfs op een onbewuste manier racist zijn. Racisme als een vorm van erfzonde.
Mijn bezwaar tegen haar redenering is onder meer: hoe weet zij precies waar dat cultureel archief uit bestaat?
Is daar dan geen plek voor 'archiefkaarten' met genuanceerde opvattingen in plaats van alleen maar koloniale opvattingen?
En hoe weet zij dat er zo'n cultureel archief in ons hoofd bestaat?
En stel dat witten zo'n cultureel archief hebben, dan moeten zwarten ook zo'n cultureel archief bezitten.
Wat zit daar dan in? Vierhonderd jaar agressie omdat zwart zo lang als slaaf is behandeld en dus vierhonderd jaar is vernederd?
Wat betekent dat dan?
Dat zwart zich onbewust altijd de vernederde voelt, zelfs als hij vriendelijk wordt bejegend?
Als ik beweer dat ik geen racist ben, zegt Gloria Wekker dat ik lijd aan 'kleurenblindheid'. Dan stelt ze: "Zijn het de witte mensen die kunnen beoordelen of racisme zich wel of niet voordoet in de samenleving? Of weegt de stem van degenen die het ondergaan zwaarder?"
Tja, een retorische vraag. Misschien kunnen alleen zwarte mensen beoordelen of ze racistisch worden behandeld.
Maar zo redenerend kunnen witte politiemannen terecht denken dat ze door zwarte jongens met agressie worden benaderd. Dat zit immers in het cultureel archief van die zwarte jongens omdat ze vierhonderd jaar vernederd zijn door witten.
Waarom is de agressie van zwarte jongens in Amerika tegen andere zwarten groter dan van wit tegen zwart of zwart tegen wit? Die hebben toch, volgens Wekker, hetzelfde cultureel archief in hun hoofd?
In Amsterdam wonen zo'n 270 nationaliteiten. Van wit tot zwart en alles daartussenin. Allemaal verschillende cultureel archieven.
Hoe weet je welke 'onbewust racisme' voortbrengen en welke niet?
Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.
Reageren? t.holman@parool.nl
Als ik beweer dat ik geen racist ben, zegt Gloria Wekker dat ik lijd aan 'kleurenblindheid'