Gastcolumn: 'Red het milieu, maak je kind zo snel mogelijk zindelijk'

Zonder het te beseffen zitten jonge ouders op een ondergeëxploiteerde goudmijn: luiers. Op kraambezoek in een wolk van slaapgebrek en gelukshormoon, hoor je na hun eerste extatische constateringen over het 'onbeschrijflijke gevoel' en de neus die sprekend de neus is van een van de opa's, al snel de opmerking 'Maar al die luiers, ongelooflijk hoeveel dat er zijn'. Niemand kan toekomstige ouders voorbereiden op de oneindige luierstroom die op gang komt vanaf dag een na de geboorte.

Baby's schijnen gemiddeld per maand 22 kilo aan luierafval te produceren. Volgens MilieuCentraal vormen luiers 4 procent van het totale huishoudelijk afval. Het is de bedoeling dat we in Nederland vanaf 2020 slechts 100 kilo restafval per persoon per jaar overhouden. Recycling van luiers zou onze afvalzakken behoorlijk verlichten, maar het kwam tot nu toe niet echt van de grond. Een aantal gemeentes in Flevoland zamelt luierafval in bij het GFT en dat gaat naar Orgaworld in Lelystad. Deze verwerker van organisch afval maakt er compost van die alleen gebruikt wordt voor niet-eetbare gewassen.

In de loop van 2017 werd in kranten, radio en televisie al groots aangekondigd dat luierrecycling nu toch echt een vlucht gaat nemen. Afvalenergiecentrale ARN gaat onder het motto 'Uw afval, onze business' in 2018 een grote hogedrukreactor bouwen in Weurt, bij Nijmegen. ARN claimt medicijnresten te elimineren door verhitting, en plastic deeltjes eruit te filteren voor de kunststofindustrie. De slib die overblijft, wordt omgezet in biobrandstof. Een win-win-win-situatie, noemt ARN het zelf.

In-slaap-sus-effect

Gemeentes in de regio zullen luiers apart gaan inzamelen. Voor goedbedoelende ouders een geruststellende gedachte dat hun kroost iets minder milieuvervuilend is. De inhoud van de speciaal aangeschafte Hema reukloze luieremmer kan dan linea recta naar Weurt. Het risico is echter dat er een in-slaap-sus-effect ontstaat. Behalve de prijs van een luier, toch al gauw 25 cent per stuk, is er dan geen morele stimulans meer om het kind snel luiervrij te maken. 

Op het Consultatiebureau, rots in de branding voor opvoeders, is weinig aandacht voor het zindelijkheidsproces. Informatie over voeding wordt constant aangepast naar de nieuwste inzichten. Of je pas na zes maanden mag beginnen met groente en fruit, of toch al na vier maanden. Of je begint met broccoli of met banaan. Geprakt of gepureerd. Maar over de eindhalte van de voeding, en wat de beste leeftijd is om te stoppen met luiers, en hoe je dat doet, wordt nauwelijks gesproken.

Begin vooral niet met de training als kinderen nog geen interesse hebben, meldt het Centrum voor Jeugd en Gezin in de Groeigids, bijbel voor jonge ouders. Om daaraan toe te voegen dat ouders soms te lang wachten en 'dan kan het kind de interesse weer verliezen'.

Zomervakantie

Dat is nou niet bepaald een stappenplan waar ouders voortvarend mee aan de slag kunnen, Laat staan dat het gaat over de milieu-impact van luiers en kostenbesparing. Je ziet dus dat ouders maar wat aanmodderen met informatie op internet. Volg je bijvoorbeeld de militaire aanpak van opvoedgoeroe Gina Ford, dan kun je je kind binnen tien dagen zindelijk hebben. Je hoeft alleen een arsenaal aan reserve-onderbroeken en stickers in te slaan, en een emmer met sop en dweil klaar te hebben staan. Nadeel is wel dat je jezelf en je kind tien dagen moet opsluiten in je huis. Ik heb nog nooit gehoord dat iemand zindelijkheidsverlof opnam op z'n werk. Maar het kan je zomaar een half jaar tijdwinst opleveren, en zo'n 600 luiers. 

In de praktijk begint de zindelijkheidstraining dus niet zozeer wanneer het kind eraan toe is, maar wanneer de ouders eraan toe zijn. En dat is opvallend vaak tijdens de vakantie. Onze zomervakantie in Frankrijk werd gedomineerd door de zindelijkheidstraining van onze zoon van twee. Op de camping ging het potje redelijk geruisloos op in de bosrijke omgeving. Maar we gingen ook naar Parijs, waar het potje de hele dag meeging in een schoudertas, want je moet meteen kunnen handelen zodra het kind tekenen van plasdrang vertoont. Dus stond ik quasi nonchalant voor een pashokje in Galeries Lafayette, tussen de dozen met designerschoenen, terwijl onze zoon achter het gordijn de tijd nam op het potje. 

Je hebt tegenwoordig cursussen en bijeenkomsten over alles wat met baby's te maken heeft. Van draagdoekdemonstraties en babymassages tot peutermuziek en papaklas. Wie maakt de zindelijkheidstraining weer hip?

^{Lonneke van Genugten is voormalig hoofdredacteur van OneWorld, heeft nu een sabbatical en is deze maand gastcolumnist op volkskrant.nl/opinie.}