Diepchristelijke zuiden verkiest 'vreselijke Republikein' boven 'antichrist' Clinton

Montgomery is niet alleen de hoofdstad van Alabama maar ook het kloppende hart van de Biblebelt, het oerconservatieve, diepchristelijke zuiden waar bijna iedereen Republikeins stemt. Kerken zijn hier nog machtscentra die naast onderwijs ook aan sociale dienstverlening doen en zo duizenden mensen bereiken. Zeker kerken als de First Baptist Church, waarbij vooral welgestelde blanken zich aansluiten, hebben grote maatschappelijke invloed.

Dat wordt meteen duidelijk als we het grote witte gebouw binnenstappen. Blingbling, dikke tapijten, kerkgangers in stadskledij. Mensen komen ons met een big smile verwelkomen en vragen nieuwsgierig wat ons naar Alabama brengt. We antwoorden dat we de verkiezingen coveren en een road trip maken naar Washington DC. Onze gesprekspartners reageren heel direct op onze toelichting en beginnen uit te leggen waarom ze op dinsdag 8 november met tegenzin voor Donald Trump zullen stemmen. "Ik zal het stemhokje instappen met een neusknijper op", zegt een van hen. "Trump is een horrible kandidaat. Maar Clinton is nog veel erger. Zij is voor abortus en voor het homohuwelijk. Fundamenteel in strijd met onze religieuze principes."

Priester Chuck Ashley is onze gastheer; rijzig, joviaal, strak in het pak. "Oh, uit Brussel", zegt hij terwijl we handen schudden. "Ik ben ooit in Brussel geweest. Vroeger was ik officier bij de luchtmacht. Veel gereisd. I like Brussels."

Amerika zwalpt

Ashley zegt dat we ruim op tijd zijn voor de mis van 11 uur en vraagt of we geïnteresseerd zijn om vooraf met een groepje gelovigen een bijbelles te volgen. Even later zitten we met een dertigtal mensen de bijbelhoofdstukken over Simson te lezen. Het is een andere priester, Mark Williams, die de passages op eigenzinnige wijze van commentaar voorziet. "Dit gaat ook over Amerika", zegt hij aan zijn gelovigen. "Ons land is aan het afwijken van zijn basiswaarden. Amerika is aan het zwalpen, aan het verdwalen, op drift. Leiders dreigen goddeloze principes te omarmen. Maar ik kan u verzekeren: God zal op verkiezingsdag doen wat hij moet doen. Hij en alleen hij beslist over onze eindbestemming en gerechtigheid."

Eens de bijbelles is afgelopen, zegt priester Williams dat hij me best nog wel wat toelichting wil geven over zijn lezing. Ik zeg dat ik een beetje verrast ben door zijn politieke boodschap. Wat bedoelt hij eigenlijk wanneer hij zegt dat Amerika aan het verdwalen is? Geduldig legt hij uit dat hij het over mensen heeft die denken dat ze met rede en wetenschappelijke kennis het leven en de wereld kunnen vatten. "Ze weigeren in te zien dat het God is die de wereld heeft geschapen. Ze zorgen er ook voor dat God uit de scholen en de rechtbanken wordt gebannen. In Alabama worden rechters gedwongen om tegen Gods wil abortussen te tolereren en homohuwelijken te erkennen. Terwijl dit toch kwesties zijn waar God ons een bepaalde leefstijl voorschrijft. Als mensen van de ene dag op de andere zelf gaan bepalen wat goed en fout is, keren ze zich af van Gods beschermende schaduw. Wij zullen er dan ook alles aan doen om God opnieuw in de rechtbanken te duwen."

De volgende vraag is bijna onvermijdelijk. Wat doet een priester als Williams wanneer hij ontdekt dat een van zijn gelovigen holebi is of ooit een abortus onderging? "Kijk: we bezondigen ons allemaal wel eens aan neigingen die ons van God verwijderen. Een echte christen oordeelt niet over zonden, een echte christen heeft zondaars lief. Maar wat een priester wel moet doen, is uitleggen dat het niet goed is om van Gods pad af te wijken. Hetzelfde zouden we doen met een alcoholverslaafde. Of met een man die zijn vrouw bedriegt."

Obama was slechtste ooit

"Als je dat als kerk zomaar zijn beloop laat, lever je die mensen geen goede dienst en maak je hun problemen enkel maar groter. Kijk, God heeft heel duidelijk bepaald dat man en vrouw voor het leven bij elkaar horen. Maar nogmaals; onze eerste taak is om zulke mensen lief te hebben. Het is onze plicht om gebroken mensen en leden van gebroken families te verwelkomen."

Holebi's omschrijven als gebroken mensen en ze vergelijken met alcoholisten en schuinsmarcheerders: priester Williams moet mijn ergernis opgemerkt hebben, want hij begint minzaam te lachen. Alsof hij me wil zeggen dat ik nog wel wat tijd zal nodig hebben om Gods wil te doorgronden. "Kom, mijn vriend, de zondagsmis gaat dadelijk beginnen."

Williams brengt ons naar het balkon van de grote zaal waar de zondagsmis al bezig is. Opnieuw valt op hoe rijk deze kerk wel niet moet zijn: een amfitheater voor honderden mensen, comfortabele zachte banken, grote luchters, een enorm orgel en twee reuzenschermen om de preek van hoofdpriester Jay Wolf goed te kunnen volgen. Wel is de kerk vandaag halfleeg en zit er bijna geen enkele zwarte gelovige in de zaal.

Ook Jay Wolf is zo'n priester die jovialiteit en humor vlot afwisselt met radicale religieuze boodschappen. Hij begint zijn dienst met een grapje. "Laatst kwam ik een blanke en een zwarte tegen en ze waren aan het redetwisten of God nu zwart of wit is. Ze bleven maar discussiëren tot op een bepaald moment God binnen kwam en het tweetal begroette: Hola, qué passa?"

Maar even later wordt de toon van de hoofdpriester donkerder: hij waarschuwt voor de komst van de antichrist. Ik kan me vergissen, maar in zijn beschrijving van die antichrist meende ik even de democratische presidentskandidaat Hillary Clinton te herkennen.

Als ik mijn vermoeden na afloop van de mis bij Jay Wolf check, laat hij de precieze identiteit van de antichrist in het ongewisse maar steekt hij zijn afkeer voor Clinton niet onder stoelen of banken. "Voor christenen zijn dit zeer moeilijke verkiezingen. Clinton noch Trump propageren een wereldbeeld dat Jezus Christus centraal stelt. Trumps wereldbeeld is zeer donker: hij heeft geld verdiend met goktenten, hij heeft stripclubs, hij is meerdere keren gescheiden en zijn relatie met seksualiteit is zeer problematisch. Dan is het moeilijk om te zeggen: wat hebben de Republikeinen deze keer een fijne kandidaat om onze christelijke waarden uit te dragen.

"Maar Clinton is voor ons onaanvaardbaar. Haar publieke verdediging van abortus en het homohuwelijk staat haaks op het waardesysteem van God. We kunnen toch niet iemand kiezen die in de voetsporen van Obama treedt. Obama was de slechtste president ooit. Wij christenen bevinden ons met andere woorden in een zeer onaangename positie waarbij we moeten afwegen wie het minst schadelijk is voor onze waarden." Uit een kleine rondvraag bij Jay Wolfs kerkgangers blijkt dat die afweging bijna altijd in het voordeel van Trump uitdraait. Het grapje over met een neusknijper gaan stemmen, blijkt in de First Baptist Church een running gag te zijn. "Het is deze keer bijzonder moeilijk", zegt Ben Bradshaw. "Maar Clinton is voor ons geen ethische keuze." Je zou het ook anders kunnen zien, denk ik terwijl Bradshaw zijn dilemma toelicht: zolang Democratische presidentskandidaten homorechten verdedigen, stemmen deze diep christelijke conservatieven nog liever voor een omgevallen vogelschrikker.

Exclusief blank

De grote zaal is intussen leeggelopen, Jay Wolf heeft net afscheid genomen van de laatste kerkgangers en nodigt ons uit voor een lunch. Niet in een afgelegen kerkzaaltje, maar in het beste visrestaurant van Montgomery waar hij voor ons de specialiteit van de stad bestelt: Shrimp Boil Foil Packets. Een in folie gestoofd pakketje van scampi, pikante worstjes, rode aardappelen en een maïskolf.

De tafelcauserie gaat eerst over Wolfs familie en zijn missies naar Afrika maar uiteindelijk belanden we op de vraag of conservatieve kerken als de zijne zich niet uit de markt prijzen door bijna exclusief blank te blijven en holebi's af te schrikken. Uit nieuwe onderzoeken blijkt namelijk dat de leegloop in de Amerikaanse kerken begonnen is. 76 procent van de Amerikanen vindt dat de invloed van de kerken op de samenleving afneemt en voor het eerst vinden meer mensen dat kerken het homohuwelijk niet meer mogen dwarsbomen: 49 tegen 47 procent. De omslag is gemaakt. Zeker de millennials keren zich af van de kerk. "Oh ik maak me geen zorgen over een leegloop", zegt Wolf, "zeker niet in staten als Alabama. Onze kerk heeft dat probleem niet en we zijn bijzonder actief in deze stad. En als je het op wereldschaal bekijkt dan zit het christelijke geloof spectaculair in de lift: in landen als India, China maar ook Oekraïne komen er miljoenen christelijken bij."

De vraag over zwarten in zijn kerk, is een heel andere kwestie, zegt Wolf. "Ze zijn welkom, maar je kan er ook niet naast kijken dat zwarten een heel andere kerkcultuur hebben: onze misvieringen duren een uurtje en de muziek is redelijk rustig. Een zwarte mis kan soms drie uur duren en is qua muziek en dansen flamboyant. Prachtig om te zien, maar wel erg verschillend van onze aanpak. Iedereen is vrij om zijn kerk te kiezen."

Even later laten we Wolf het filmpje zien dat we de dag daarvoor maakten in Brown Chapel in Selma, nog steeds een broedplaats van de zwarte burgerrechtenbeweging in Alabama. Op de beelden zegt de zwarte priester Leodis Strong hoe diep racistisch de VS nog altijd zijn. "Mooi filmpje", zegt Wolf. "Maar je kunt de zwart-blanktegenstelling ook anders bekijken. Dit is geen kwestie van racisme. Het is aan de zwarten om hun leven in handen te nemen. Binnen de zwarte gemeenschap zijn er zo veel gebroken families, zoveel gezinnen waar een man zijn vrouw en kinderen aan hun lot overlaat. In die families wordt ook bijzonder ongezond gegeten met alle gezondheidsproblemen als obesitas van dien. Het wordt tijd dat zwarten ten volle beseffen dat Amerika ook voor hen het land is van de onbegrensde mogelijkheden. Niemand houdt hen tegen, maar het is aan hen om er zelf iets van te maken."