In een spoedprocedure bij de Amsterdamse bestuursrechter eist A.-T. dat de gemeente haar strafontslag ongedaan maakt en haar salaris doorbetaalt. Tijdens de zitting wordt waarschijnlijk meer duidelijk over de kwestie die de Amsterdamse politiek al maanden flink bezighoudt. En waarbij de overleden burgemeester Eberhard van der Laan in een aantal media postuum ernstige verwijten kreeg.

Strafontslag

A.-T. kreeg afgelopen juli strafontslag - de zwaarst mogelijke sanctie tegen een ambtenaar - na serieuze verdenkingen van belangenverstrengeling en fraude. Uit een intern onderzoek van Bureau Integriteit zou zijn gebleken dat ze opdrachten had gegund aan een man met wie zij een relatie had. Ze zou namens de man een factuur hebben opgesteld die ze vervolgens in haar functie als ambtenaar goedkeurde. Ook het Openbaar Ministerie startte een onderzoek.

Van der Laan zei later met grote stelligheid dat strafontslag de juiste beslissing was. 'Als ik als oud-advocaat iemand voordraag voor strafontslag heb ik daar mijn redenen voor.'

Hoewel de gemeente de identiteit van A.-T. niet openbaarde, dook haar naam al snel op in allerlei mediapublicaties. In het kielzog daarvan verschenen artikelen waaruit bleek dat het al lang rommelde bij de afdeling radicalisering en polarisatie op het gemeentehuis. Er zou een 'gesloten' cultuur heersen en A.-T. zou alleen mensen inhuren met wie zij een goede relatie had.

'Grijze' campagne

In zijn laatste raadsdebat, een paar weken voor zijn dood, erkende Van der Laan het verhaal over de gesloten cultuur en zei hij dat het team de afgelopen jaren 'lang onvoldoende professioneel is aangestuurd'. Hij meldde dat hij begin 2017 personele maatregelen had genomen en dat hij zichzelf verweet dat hij dat niet eerder had gedaan.

Na het overlijden van Eberhard van der Laan verschenen er eind oktober stukken die weer een nieuw licht op de zaak wierpen. Daarin werd voor het eerst gerept over een 'grijze campagne', waarbij de gemeente video's liet maken die online zouden moeten worden geplaatst zonder dat duidelijk was dat de gemeente de afzender was. In de video's zou ene Said J. de hoofdpersoon zijn; hij zou jongeren erin proberen te overtuigen dat geweld geen antwoord is op de frustraties in hun leven. Saadia was de trekker van dat geheime project in opdracht van Van der Laan. Slechts enkelen op het stadhuis wisten ervan af. Uiteindelijk werd het nooit uitgevoerd.

Elsevier Weekblad stelde dat Van der Laan Saadia zou hebben ontslagen om zo het bestaan van de campagne te verdoezelen. Hoe dat ontslag daarbij zou werken, bleef overigens onduidelijk. Het Parool schreef openlijk dat Saadia het slachtoffer zou zijn geworden van een poging om de afdeling radicalisering 'wit te wassen', door alle moslims van de afdeling te verwijderen.

'Onzin'

Deze zware aantijgingen werden vorige maand door locoburgemeester Eric van der Burg afgedaan als de grootst mogelijke onzin. Wel erkende de gemeente dat er sprake was van een 'grijze' campagne en dat er filmpjes waren gemaakt. Maar Van der Laan zou al in juni 2016 na overleg met politie en justitie hebben besloten dat er geen sprake kon zijn van filmpjes waarbij niet duidelijk zou zijn dat de gemeente de afzender was. Ook de optie om dergelijke filmpjes te publiceren waarbij de afzender wél duidelijk was, werd eind 2016 afgeschoten. Dit omdat Van der Laan niet tevreden was over de vlogs die Saadia en haar collega's hem presenteerde.

Maar hoe het nou precies zit met de vermeende fraude, blijft tot nu toe onduidelijk. Het Bureau Integriteit heeft het onderzoek nog altijd niet afgerond. Het Openbaar Ministerie heeft nog altijd niet beslist of het ook daadwerkelijk vervolging instelt.

Misverstand

Hoewel A.-T. tot nu toe niet reageerde, is dankzij verschillende mediapublicaties waarin anonieme bronnen worden opgevoerd wel duidelijk hoe zij de zaak ongeveer ziet. Alles zou berusten op één groot misverstand rondom de grijze campagne. Alle verdachte facturen, optellend tot een bedrag van 141.200 euro, zou Said hebben gedeclareerd voor het bedenken en maken van de filmpjes. Omdat de campagne geheim moest blijven, werden de facturen bewust vaag, en dus verdacht, gehouden.

Een amoureuze relatie met Said is er volgens haar nooit geweest. En dat zij offertes heeft aangepast, zou weliswaar kloppen, maar dat was staande praktijk op het stadhuis omdat offertes aan strakke eisen moeten voldoen. Bovendien zijn alle facturen en offertes goedgekeurd door A.-T.'s directe leidinggevende. 

De vraag of A.-T. terecht werd ontslagen, ligt officieel pas voor in een toekomstige bodemprocedure bij de rechter. Toch zal er tijdens de 'voorlopige voorziening' vandaag waarschijnlijk al veel meer duidelijk worden. Omdat A.-T. zal moeten aantonen dat er een serieuze kans bestaat dat de rechter het ontslag uiteindelijk ongedaan zal maken. Daar zal A.-T. dus moeten onderbouwen hoe het nou precies zat met de betalingen aan Said. En de gemeente zal aannemelijk moeten maken waaruit blijkt dat er een ongeoorloofde relatie was.

Saadia A.-T. klom op tot de rechterhand van burgemeester Van der Laan op het gebied van radicalisering. Nu wordt zij beschuldigd van fraude en belangenverstrengeling. Wie is zij? En wat is er in Amsterdam mis bij de strijd tegen radicalisering?

Was de oud-burgemeester van Amsterdam niet de held die velen in hem zien? Hij zou bij nader inzien meerdere enstige fouten hebben gemaakt.

Maandag begint Jozias van Aartsen (69) als waarnemend burgemeester van Amsterdam en hij zal dat vermoedelijk wel een jaar zijn. Een forse klus voor de deftige Hagenaar. (+)

Bert Wagendorp: De heilige die van Van der Laan werd gemaakt, was hij in elk geval niet - gelukkig. Wat hem bewoog tot het geheime antiradicaliseringsproject kunnen we niet meer vragen. (+)