Nederland stopt betaling Syrische politie om mogelijke banden met extremisten

Het hulpgeld is bedoeld voor de Vrije Syrische Politie, een ongewapende politiedienst die werd opgezet na het begin van de burgeroorlog en moest zorgen voor ‘rust en recht’ in de gebieden die werden gecontroleerd door de Syrische oppositie. Die dienst is opgezet met miljoenen euro's hulpgeld uit onder Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië. 

Het project kwam deze week onder vuur te liggen na onthullingen van het Britse tv-programma BBC Panorama. De uitzending heette: ‘Jihadisten waar u voor betaalt’. Volgens de BBC dwong de extremistische strijdgroep Nour al-Din al-Zinki de Vrije Syrische Politie in de regio Aleppo om 20 procent van alle salarissen (die cash werden uitbetaald) over te dragen. ,,Omdat die strijdgroep de vijf politiebureaus in de regio beschermde”, aldus de BBC. Die praktijk duurde tot in 2016. 

In een andere regio zou het aan al-Qaeda gelieerde Al Nusra-front zelf de agenten van de Vrije Politie hebben uitgekozen. De agenten zouden ook hebben samengewerkt met rechtbanken die executies en steniging oplegden als straf. In de reportage zegt een man dat leden van de Vrije Syrische Politie op de hoogte waren van de martelingen in een gevangenis waar hij verbleef. De BBC-journalisten beschikken naast mondelinge bronnen ook over interne documenten van Adam Smith International, de Britse hulporganisatie die het project met geld van zes Westerse landen opzette.

Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft medewerking voorlopig opgeschort en gaat, als de grootste investeerder, de zaak onderzoeken. Denemarken en Nederland sluiten bij dat Britse onderzoek aan. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Nederland sinds 2014 12, 6 miljoen euro bijgedragen aan het Access to Justice and Community Security Project, waaronder de Vrije Syrische Politie valt.  ,,Aan de uitvoer van dit soort programma’s in Syrië kleven risico’s. De situatie in het land is complex en chaotisch. Maar iedere euro die in verkeerde handen valt, is er natuurlijk eentje te veel", meldt een woordvoerder van het ministerie.  ,,De Nederlandse bijdrage – en die van onze internationale partners het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Denemarken en Canada- is direct stop gezet." Ook de VS doen mee aan het project.

Hulporganisatie Adam Smith International wijst op de ingewikkelde situatie in Syrië en noemt de BBC-documentaire ‘vals en misleidend’. ,,Het programma meldt dat zes agenten mogelijk banden hadden met een extremistische groep. Zes dus, van alle 3400 agenten van de Vrije Syrische Politie.” En als er al geld naar extremistische groepen is gegaan, gaat het volgens de NGO om een heel klein deel van de 20 miljoen euro voor het totale project. ,,De BBC zegt bewijs te hebben voor 2000 dollar.”

De CDA'ers Martijn van Helvert en Pieter Omtzigt hebben kamervragen gesteld aan minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra. Naast opheldering over de betalingen aan de Vrije Syrische Politie willen ze ook een lijst van 'alle directe iof indirecte steun die Nederland sinds 2012 aan groepen en NGO's in Syrië heeft gegeven'. 

De afgelopen jaren zijn er vaker zorgen geweest over de Westerse steun aan verschillende strijdgroepen in het land. In het geo-politieke wespennest veranderen sommige groepen met enige regelmaat van naam, coalitie of ideologie. Ook de Al-Zinki beweging heeft de afgelopen jaren uit verschillende groeperingen bestaan. Leden van de groep zijn door Amnesty International in verband gebracht met ontvoering, marteling en executies.