Fossiel Haarlems Teylers Museum blijkt unieke oervogel te zijn: 'Alsof je Monet een Van Gogh blijkt'
'Alsof je Monet een Van Gogh blijkt'. Zo kenschetst paleontoloog Anne Schulp de ontdekking dat een van de topfossielen van het Haarlemse Teylers Museum iets anders is dan gedacht. Niet de versteende prehistorische oervogel Archaeopteryx, zoals men al sinds 1970 aanneemt, maar een kleine, gevederde roofdino die wetenschappers nog niet kenden. 'We zijn een Archaeopteryx armer, maar een unieke oervogel rijker', zegt Schulp.
De fossiele vogel uit Haarlem werd in de negentiende eeuw opgegraven in Beieren en maakt al sinds 1855 deel uit van de collectie van het Teylers. Pas in 1970 ontdekte de beroemde Amerikaanse paleontoloog John Ostrom dat er op het fossiel veertjes te zien zijn als je er schuin overheen kijkt. Dat maakt hem de eerste Archaeopteryx die ooit werd opgegraven: een soort tussenvorm tussen dinosaurus en vogel die 150 miljoen jaar geleden leefde.
Compleet uniek exemplaar
Maar het fossiel is te klein en wijkt op bepaalde details teveel af van andere fossielen om een Archaeopteryx te kunnen zijn, schrijven Duitse onderzoekers nu in vakblad BMC Evolutionary Biology. Eerder is het beest verwant aan de zogeheten anchiornithiden, een groep roofdinosauriërs die tot dusver alleen maar bekend was uit China. 'Dat maakt hem nog meer een zeldzaamheid dan de echte exemplaren van Archaeopteryx', aldus de Duitse onderzoeksleider Oliver Rauhut. De Duitsers hebben de nieuwe soort naar John Ostrom vernoemd: Ostromia.
Schulp, honorair conservator van het Teylers, is verguld. 'Je gaat toch een beetje van dertien in een dozijn naar een compleet uniek exemplaar', zegt hij. De Haarlemse oervogel is naar men aanneemt geen directe voorouder van de huidige vogels, maar eerder een nabije neef.
Je gaat toch een beetje van dertien in een dozijn naar een compleet uniek exemplaar
Ostromia moet zo'n 150 miljoen jaar geleden in het huidige Duitsland hebben geleefd. Een klein, vogelachtig wezen met veren op de poten, maar ook met tanden en een reptielenstaart. Vliegen kon het beestje nauwelijks, denkt Schulp. 'Hij maakte deel uit van een groep kleine roofdino's die waarschijnlijk nog niet van de grond kwamen. Ik denk dat het maar goed is dat er destijds nog geen poezen leefden, anders was het met de vogels vast niet goed gekomen.'
