Direct naar artikelinhoud
Ombudsman

De ombudsman: In berichtgeving over Zwarte Piet zeggen feiten meer dan meningen

Ombudsman Adri VermaatBeeld Maartje Geels

Trouw berichtte de afgelopen weken in verschillende vormen over de omgang met Zwarte Piet in de samenleving. Nieuws, reportages, interviews, een analyse, opiniebijdragen en een hoofdcommentaar passeerden de lezers.

Dit alles ingeluid met een wegblokkade in Friesland die leden van actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) ondanks een vergunning belette om te demonstreren bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum. Vanaf dat moment maakte de betrekkelijke mediarust rond het onderwerp plaats voor alarmbellen. 'De slag bij Dokkum', zoals sommige media de blokkade uit haar verband rukten, gaf de discussie weliswaar een journalistieke impuls, maar niet méér nieuws. De standpunten van pro- en anti-pieten zijn lang en breed bekend. Incidenten rond intochten van Sinterklaas zijn nieuwswaardig en Trouw heeft hierover vanuit Dokkum zakelijk bericht.

Met uiteenlopende motieven hebben enkele tientallen lezers zich voornamelijk gestoord aan de manier waarop de berichtgeving ná Dokkum in Trouw een vervolg kreeg. Meest kenmerkende bezwaar is de kwantitatieve aandacht voor het als 'uitgekauwd' beschouwde onderwerp, in samenhang met het redigeren van 'meningen' van vrijwel uitsluitend 'anti-pietendeskundigen'. Vooringenomen en eenzijdig belicht door Trouw, vinden lezers, met verwijzing naar onder meer de uitgebreide artikelen over het binnenvallen van een basisschool in Utrecht door zwarte pieten, onder wie een rechtsextremist. Trouw vindt dat extreemrechts de discussie naar zich toetrekt, maar het zijn anti-zwartepiet-activisten die van een kinderfeest iets racistisch maken, stelde een lezer. Hoe gevoelig de kwestie is, blijkt ook uit kritiek op de illustratie op de cover Verdieping van 23 november: 'De witte pietengezichten en het zwarte sinterklaasgezicht laten zien waar Trouw voor staat'.

De cover van de Verdieping van 23 novemberBeeld Trouw

De krant heeft de schijn tegen sinds zij op 3 juli in haar hoofdcommentaar over een ander onderwerp refereerde aan de zwartepietendiscussie met de zinsnede dat 'die door voorstanders van deze figuur inmiddels wel is verloren'. Hoewel binnen de samenleving een trage, heel geleidelijke verschuiving gaande is van 'zwart' naar 'anderkleurig', was die waarneming in Trouw ongenuanceerd. Dat leidde al tot terechte kritiek van lezers. Enkelen zien in de berichtgeving van de laatste weken hun gelijk bevestigd.

Kritische lezers laten zien hoe belangrijk evenwichtige berichtgeving is bij zo'n gevoelig onderwerp

Geen aandacht

Dat gebeurt met voorbeelden van nieuwsfeiten waaraan de krant geen aandacht heeft besteed. Dit geldt voor een protest van tegenstanders van Zwarte Piet op de Erasmusbrug in Rotterdam, waar de actievoerders bij aankomst van Sinterklaas korte tijd onaangekondigd het autoverkeer blokkeerden en boven kinderhoofden anti-pietspandoeken aan de brug bevestigden. Een actie van onbekenden die sloten van het sinterklaashuis in Dordrecht met lijm dicht spoten en op deuren stickers plakten met de tekst 'Zwarte Piet is racisme' haalde evenmin de krant. Redactionele aandacht bleef ook uit bij de intocht van Sinterklaas in de Rotterdamse wijk IJsselmonde. Die was opmerkelijk omdat daar louter Zwarte Pieten aanwezig waren, in weerwil van afspraken die sinds kort gelden voor de centrale intocht van Sinterklaas in de stad.

Als Trouw dan wél redactionele aandacht heeft voor de veroordeling van een man die KOZP beledigde en voornamelijk anti-zwartepieten laat spreken, maakt dat lezers kritisch. Het laat zien hoe belangrijk evenwichtige berichtgeving is bij een zo gevoelig onderwerp. Juist hierom is het spijtig dat geen van de kritische lezersbrieven de krant heeft gehaald. Dat is een vrije keuze. Die pakt wat mij betreft nu verkeerd uit omdat lezerskritiek recht doet aan de inhoud van de krant én de redactie positief kan prikkelen. Tenzij de mening van de krant, verwoord in het dagelijkse commentaar, zonder meer zou inhouden dat de figuur Zwarte Piet racistisch is en uit het straatbeeld moet verdwijnen. In dat geval is het beter niet te talmen en daar in dat commentaar voor uit te komen.

Lees in het dossier al onze berichtgeving en opiniebijdragen over de Pietendiscussie. 

Lees hier meer afleveringen van De Ombudsman.