Direct naar artikelinhoud

Geen sprake van 'geheime belastingdeal' met Koninklijk Huis

Bij het vaststellen van het inkomen van koningin Juliana in 1972 is rekening gehouden met het gedeeltelijk opheffen van de belastingvrijdom voor het Koninklijk Huis. Maar van 'een geheime deal', zoals RTL Nieuws vorig jaar berichtte, is geen sprake geweest.

Koningin Juliana in 1963.Beeld NA/Collectie Spaarnestad/Henk Hilterman

Dat concludeert het historisch onderzoeksteam dat de afgelopen maanden in opdracht van minister-president Mark Rutte onderzoek heeft gedaan naar het inkomen van de Koning, dat rechtstreeks voortvloeit uit de afspraken die in 1972 zijn gemaakt. Het onderzoeksteam stond onder leiding van Carla van Baalen, hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen. Rutte gelastte het onderzoek, omdat de Tweede Kamer na de RTL-berichtgeving opheldering eiste.

'Dat met een gedeeltelijke opheffing van de belastingvrijdom rekening werd gehouden bij de inrichting van de nieuwe financiële structuur voor het Koninklijk Huis, werd niet door de regering verzwegen', schrijven de onderzoekers in hun 300 pagina's tellende rapport, dat vandaag ook als boek bij uitgeverij Boom is verschenen.

In de jaren zestig van de vorige eeuw bleek dat koningin Juliana met de 2,5 miljoen gulden die zij van staatswege ontving, niet uitkwam. Om haar hofhouding en paleizen te bekostigen, sprak zij particuliere reserves aan. Dat vond het toenmalige kabinet niet wenselijk. Want een staatshoofd dat boven de partijen dient te staan, moet financieel onkwetsbaar zijn.

Maar zowel de uitkering aan als de belastingvrijdom voor de koning(in) lagen in de Grondwet vast. De constitutie wijzigen gaat niet zomaar en het maatschappelijke klimaat rond het koningshuis was guur. Prinses Irene werd katholiek en prinses Beatrix trouwde met een Duitser, wat toen nog gevoelig lag. Een voorstel om de toelage te verhogen, viel verkeerd in de Kamer.

Dat met een gedeeltelijke opheffing van de belastingvrijdom rekening werd gehouden, werd niet door de regering verzwegen
Onderzoeksrapport
RTL Nieuws maakte vorig jaar op dat de Oranjes sinds 1972 jaarlijks heimelijk worden gecompenseerd voor het betalen van belasting

Na jaren van politiek geharrewar kwam onder het kabinet-De Jong (1967-1971) een regeling tot stand die tot op de dag van vandaag de Wet financieel statuut Koninklijk Huis heet. De salarissen voor het hofpersoneel kwamen ten laste van het Rijk, net als de kosten van drie paleizen. De koning(in) ging belasting betalen over het privévermogen en het salaris (officieel: de uitkering) werd bij wet, dus niet langer in de Grondwet, vastgesteld. Door het jaarlijks te indexeren, zou politiek debat in de Kamer achterwege blijven. De huidige 5,5 miljoen euro die koning Willem-Alexander ontvangt, is op deze regeling terug te voeren.

In totaal kwamen eind 1972 'zeven grote herzieningen tot stand', schrijven de onderzoekers, waarover de onderhandelingen tussen hof en kabinet 'stroef' verliepen. 'Tijdens de onderhandelingen bleek dat alles met alles samenhing. Beide partijen konden slechts akkoord gaan met het totaalpakket. Eind 1972 kon tot opluchting van alle betrokkenen het dossier worden gesloten.'

RTL Nieuws maakte vorig jaar uit vrijgekomen documenten in het Nationaal Archief op dat de Oranjes sindsdien jaarlijks heimelijk worden gecompenseerd voor het betalen van belasting. Die conclusie deelt het onderzoeksteam niet.

Premier Rutte reageert later vandaag op het rapport. In de week voor Kerstmis debatteert de Tweede Kamer met de premier over de begroting van de Koning.