Milieudefensie wint rechtszaak om schonere lucht in de stad
De Nederlandse staat moet meer doen tegen luchtvervuiling. De rechter oordeelt dat er een luchtkwaliteitsplan moet worden opgesteld dat aan de regelgeving voldoet.
Nederland moet met plannen komen zodat 'op de kortst mogelijke termijn' overal wordt voldaan aan de Europese normen voor schone lucht. Binnen twee weken moet de overheid beginnen met het maken van die plannen.
Ook moet er over twee weken een overzicht liggen van alle plekken waar de lucht nog te vies is. De overheid mag verder geen maatregelen nemen die ertoe kunnen leiden dat deze overschrijdingen blijven bestaan.
Dat is de uitkomst van het kort geding dat Milieudefensie had aangespannen tegen de Nederlandse staat. Daarin had de milieuorganisatie geëist dat Nederland zich houdt aan de Europese normen voor fijnstof en stikstofdioxide (NO2).
Op verschillende plekken in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en rond boerenbedrijven worden die normen al jaren overschreden. Zo bleek vorige week nog uit een evaluatie van het milieubeleid in Amsterdam dat de Stadhouderskade pas in 2020 voldoet aan de NO2-norm.
Uitstel
Eigenlijk moest heel Nederland al in 2010 aan de NO2-eisen voldoen, maar met een beroep op een pakket aan berekeningen, het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), kreeg Nederland uitstel tot 2015.
Maar dat NSL voldoet niet, oordeelt de rechter nu, omdat het niet ingaat op wat nodig is op de plekken waar de normen worden overschreden. Het is alleen een opsomming van landelijke maatregelen.
Milieudefensie noemt de uitspraak 'zeer hoopvol nieuws voor de miljoen longpatiënten in Nederland'. Het kort geding is voor Milieudefensie nog maar de aanloop naar een nieuwe rechtszaak in november. Daarin zet de milieuorganisatie hoger in en claimt schone lucht als mensenrecht.
Want ook als de lucht overal aan de Europese eisen voldoet, blijven zeker de grote steden nog ver weg van de aanbevolen maximale blootstelling per jaar van wereldgezondheidsorganisatie WHO. Als het aan de WHO ligt is op de helft van de Europese norm voor fijnstof de grens aan wat gezond is al bereikt.
Debat
Het is nog onduidelijk wat Nederland kan doen om snel overal de normen te halen. Een woordvoerder van staatssecretaris Sharon Dijksma (Milieu) kon vanmorgen nog niet reageren.
Bij de zitting waarschuwde de landsadvocaat nog dat het draconische maatregelen zou vergen om in de grote steden overal aan de Europese normen te voldoen. De landsadvocaat dacht daarbij bijvoorbeeld aan wegafsluitingen en betoogde dat voor zulke ingrijpende maatregelen geen draagvlak zal zijn.
Het Amsterdamse GroenLinksKamerlid Suzanne Kröger heeft donderdag meteen een debat aangevraagd met Dijksma om te spreken over de gevolgen van de uitspraak. Dat de overheid geen nieuwe maatregelen mag nemen die het halen van de normen bemoeilijken, kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de maximumsnelheid op minder plekken omhoog kan naar 130.
Versnellen
Het demissionair kabinet gaat plannen versnellen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dat laat staatssecretaris Sharon Dijksma (Milieu) weten in reactie op de uitspraak.
"Schone lucht is van levensbelang. Daarom gaan we onze inzet samen met de regio's waar de problemen zijn, versnellen en nog concreter maken. Dit plan wordt een aanvulling op bestaande maatregelen die betrokken gemeenten en provincies al onverminderd nemen voor het aanpakken van knelpunten."
Zie ook: Zorgt de rechter voor schone lucht in de stad?
Reactie Urgenda
Klimaatorganisatie Urgenda is zeer te spreken over de uitspraak van de rechtbank. De beweging won in 2015 een vergelijkbare zaak over de vermindering van CO2-uitstoot.
"Dit is geweldig'', zei directer Marjan Minnesma. "Het is hartstikke goed dat Nederland nu ook echt moet doen wat in Europa is afgesproken. Dit is op meerdere fronten een goede uitspraak. Dit heeft veel gevolgen voor de gezondheid en luchtkwaliteit. Naar de rechter gaan is altijd een laatste redmiddel. Ik ben blij dat de rechter ook voor gezondheid kiest.''
Volgens Minnesma geeft het te denken dat de overheid sier heeft gemaakt met de afspraken die zijn ondertekend, maar dat de uitvoering achterwege is gebleven. "We hebben nu gelukkig de kans om door te pakken. Ik hoop vooral dat de overheid het echte elektrische rijden gaat stimuleren, dat zal al heel veel in de fijnstof schelen.''
Elke middag het laatste nieuws uit Amsterdam ontvangen? Schrijf je nu in voor de gratis nieuwsbrief van Het Parool.