Waarom Wilders toenadering zoekt tot het Rusland van Poetin

Is Wilders nu ineens pro-Poetin?

Niet helemaal, maar het is wel voor het eerst dat de PVV publiekelijk toenadering zoekt. Lang hield de partij juist afstand van Rusland. De PVV was in 2013 kritisch over het Nederland-Ruslandjaar, dat 400 jaar betrekkingen tussen de twee landen vierde. Want wat, vroeg Kamerlid Raymond de Roon (PVV) zich af, valt er te vieren met een land dat „fundamentele vrijheden afbreekt” en „met duizelingwekkende snelheid” wetten aanneemt die „de democratische rechtsstaat afbreken”? Dus „slingers voor Poetin” hoefden volgens hem niet opgehangen te worden. Bij monde van buitenlandwoordvoerder De Roon was de PVV ook kritisch over de Russische inmenging in het conflict in Oost-Oekraïne. Hij vond dat eerst alle Russische wapens en soldaten weg moesten zijn voordat er over verlichting van sancties gesproken kon worden.

Internationaal spreekt Wilders zich veel vriendelijker uit over Rusland dan zijn partij in Nederland doet. Zo laat hij zich in het voorjaar van 2014, als de PVV zich in de Kamer uitspreekt tegen Russische interventie in Oost-Oekraïne, lang interviewen door RT, een door het Kremlin gefinancierde tv-zender. In Oost-Oekraïne zouden volgens Wilders geen Russische soldaten zijn – precies de boodschap die Rusland zelf sinds het begin van het conflict uitdraagt. En het conflict zou het gevolg zijn van de „Europese expansie richting Rusland” – ook wat Rusland graag zegt. Begin dit jaar liet Wilders in een interview met de BBC bovendien in het midden of de raket die vlucht MH17 neerschoot uit Rusland kwam: „Dat weten we niet zeker, we moeten afwachten waar de aanklager mee komt.”

Waarom zoekt Wilders nu ineens toenadering?

Daar lijkt een aantal redenen voor. Wilders probeert zich al langer op het internationale toneel te tonen als voorman van een wereldwijde nationaal-populistische beweging. Een ontmoeting met Poetin kan daarbij helpen. Het maakt volgens de Leidse politicoloog en Rusland-deskundige Hans Oversloot dus veel uit door wie Wilders wordt ontvangen in Moskou. „Wordt het een beleefsheidsbezoek van de voorzitter van de Doema, het parlement, of mag hij bij Poetin aanschuiven?” Dat laatste mocht Marine Le Pen van het Front National toen ze in maart van dit jaar naar Moskou ging. Maar zij maakte toen kans om president van Frankrijk te worden, en Wilders’ rol in de Nederlandse politiek is gemarginaliseerd. Want ondanks dat hij met zijn twintig zetels de tweede partij van het land is, staat de PVV langs de zijlijn. Niemand wilde met de partij onderhandelen over een nieuw kabinet. En proefballonnetjes van Wilders, zoals zijn plan eerder deze week om premier Mark Rutte aan te klagen voor „discriminatie van Nederlanders”, krijgen amper meer aandacht. Bovendien verliest de PVV in de peilingen.

Lees ook: Het pact van Koblenz: Wilders gaat eindelijk naar Moskou. Maar buitenlandse steun laat zich niet altijd in het binnenland kapitaliseren, weet Hubert Smeets.

Wat heeft Wilders te winnen met een bezoek aan Moskou?

Electoraal niet direct heel veel. Want er zijn weinig landen in de wereld waar Poetin zo impopulair is als Nederland, bleek vorig jaar uit wereldwijd onderzoek van het Amerikaanse Pew Research. 87 procent van de ondervraagden wantrouwt de Russische leider, alleen in Spanje en Polen ligt dat percentage hoger. Maar heel veel te verliezen heeft hij ook niet direct. De flirts van Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie met Rusland wordt hen door (virtuele) kiezers niet kwalijk genomen: de partij wint in de peilingen. En Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) kreeg veel steun toen bleek dat hij een nepgetuige van de MH17-aanslag desinformatie liet verspreiden op een bijeenkomst met nabestaanden.

Is Wilders uit op Russische roebels?

Daar lijkt het niet op. Want in tegenstelling tot Le Pen, die financiële steun uit Rusland krijgt, „rollen er geen roebels over de gangen van de PVV”, zegt Wilders in Elsevier.

Met zijn bezoek aan Rusland kan hij zich wel populairder maken bij potentiële Amerikaanse donateurs. De afgelopen jaren namen hun giften aan de PVV af. Vooral van Joodse Amerikaanse donateurs die afhaakten nadat de partij het verbod op ritueel slachten steunde. Volgens een ex-PVV’er, die niet met zijn naam in de krant wil, zoekt de PVV sindsdien naar steun onder radicale christelijke donateurs. En juist onder hen neemt de populariteit van Rusland de laatste jaren toe. Het land zou het Westerse christendom beschermen.

Is dat ook wat Wilders in Poetin ziet?

Zou kunnen, maar hij vindt Rusland vooral een bondgenoot in de strijd tegen „terrorisme en massa-immigratie uit Afrika”, zegt hij. Daarnaast was de afgelopen jaren Poetins nadruk op een sterke, homogene natiestaat aantrekkelijk voor de Europese bondgenoten van Wilders.