Direct naar artikelinhoud

Duitse kabinetsformatie mislukt; tijdperk-Merkel kan nu zomaar voorbij zijn

De Duitse kabinetsformatie is mislukt. Het was de liberale FDP die de onderhandelingen over een Jamaica-coalitie op de klippen deed lopen. De vertrouwensbasis voor een goede samenwerking ontbrak, lichtte partijleider Christian Lindner de terugtrekking toe. Deze onverwachte ontwikkeling zou op korte termijn het einde van het tijdperk-Merkel kunnen betekenen.

Angela Merkel op weg naar de coalitiebesprekingen met de Groenen en FDP.Beeld epa

Het hele weekend hadden de CDU, CSU, FDP en de Groenen gediscussieerd over een 62 pagina's tellende blauwdruk voor een regeerakkoord. De berichten die uit de vergaderzaal naar buiten kwamen, werden met het uur verontrustender. Er was 'dicke Luft', zoals onderhandelaars zondagavond tegen de voor de deur drommende pers zeiden.

Het leek drie tegen één: CDU, CSU en FDP tegen de Groenen, vooral op het gebied van vluchtelingenpolitiek. Hoewel de Groenen uiteindelijk zelfs akkoord schenen met een bovengrens van 200 duizend vluchtelingen per jaar, een compromis dat een paar dagen eerder nog ondenkbaar leek. Maar het was niet genoeg.

Dat het de liberalen zijn die zich terugtrekken is verrassend, maar wel verklaarbaar. Verrassend omdat juist Christian Lindner (38) lange tijd optimistisch en pragmatisch leek. Waar een wil is, is een weg, zei hij eerder. 

Maar hij liet ook al vaker doorschemeren dat zijn partij het minst te winnen had bij deze coalitie. Na vier jaar afwezigheid in de Bondsdag wilde de FDP de komende kabinetsperiode het liefst in de oppositie. In de partij leeft realistische angst dat deelname aan een compromisregering de partij bij de volgende verkiezingen op minstens net zo'n grote afstraffing door de kiezer kan komen te staan als in 2013.

De FDP vond het concept van het akkoord dat op tafel lag onsamenhangend. Het beleid dat erin stond sprak zichzelf tegen. 'Het is beter om niet te regeren, dan om verkeerd te regeren', besloot Lindner zijn verklaring.

'Het is beter om niet te regeren, dan om verkeerd te regeren'
Christian Lindner, FDP

Moeilijke dagen breken aan

Hoe nu verder? SPD-voorzitter Martin Schulz gaf zondagmiddag nog eens te kennen niet beschikbaar te zijn voor een regering met Merkel. Of de sociaal-democraten wel met de CDU willen onderhandelen als Merkel nu zou besluiten op te stappen, is onduidelijk. Maar wie moet haar opvolgen? Voor de CDU breken moeilijke dagen aan.

Met het mislukken van de formatiegesprekken heeft Duitsland een politieke maanlanding gemaakt. Op nationaal niveau is dit sinds 1949 nog nooit gebeurd. 

In het aannemelijke geval dat de SPD voet bij stuk houdt, komt de schijnwerper op Bondspresident Frank-Walter Steinmeier te staan. De sociaal-democraat drukte de onderhandelaars dit weekend maar liefst twee keer op het hart dat ze zich verantwoordelijk moesten gedragen en dus tot een akkoord moesten komen, zo luidde immers de wens van de kiezer. Deze ongebruikelijke inmenging van het staatshoofd mocht niet baten.

Steinmeier kan twee dingen doen. Hij kan Merkel aanwijzen als kanselier van een minderheidskabinet. Maar als het parlement dat minderheidskabinet niet het vertrouwen geeft, dan moet hij nieuwe verkiezingen uitschrijven.

Twitter bericht wordt geladen...


De haken en ogen van de moeizame Duitse 'Jamaica-coalitie'

De formatiegesprekken in Berlijn verliepen stroperig. Angela Merkel (CDU) moest niet alleen de uiteenlopende ideeën van Groenen en FDP zien te verenigen, ze kampte ook met de rechtse dwarsliggers van de Beierse CSU. Lees hier wat de moeilijkheden waren van de mislukte onderhandelingen.