‘Veiligheid stond even boven het demonstratierecht’

Zaterdagmiddag zagen ruim twee miljoen kijkers hoe Marga Waanders, burgemeester van Dongeradeel, Sinterklaas de hand drukte en stuk voor stuk de vrolijke intochtproblemen van het Sinterklaasjournaal oploste. Intussen was het de gemeente niet gelukt de actiegroep Kick Out Zwarte Piet naar de toegezegde demonstratieplek in Dokkum te leiden. De bussen met demonstranten werden bij Oudehaske door pro-Piet-activisten geblokkeerd.

„Triest”, noemt Waanders (PvdA) dat. „Ik werd somber van de plaatjes op de snelweg die ik zag.”

De politie stuurde de bussen met actievoerders terug. Proces-verbaal werd niet opgemaakt. Het Openbaar Ministerie (OM) is strafrechtelijk onderzoek naar de blokkade gestart.

Wat vond u van het politieoptreden?

„Wat wij hebben kunnen doen in Oudehaske, hebben we gedaan. De politie had aanwijzingen dat er hoogstwaarschijnlijk meer blokkades op weg naar Dokkum zouden worden opgeworpen. Er zijn twee concrete voorvallen geweest – groepjes pro-Zwarte Piet-demonstranten die aan de gemeentegrenzen van Dokkum zijn aangehouden.

„Het is een grondrecht om te demonstreren, dat staat buiten kijf. Maar de hoogste prioriteit voor politie, OM en mij was dat de veiligheid gewaarborgd zou zijn van de demonstranten, de bezoekers aan de intocht en de demonstranten die de blokkade hadden opgeworpen.”

De demonstranten zeggen slachtoffer te zijn van geïnstitutionaliseerd racisme. Wat vindt u daarvan?

„De besluiten zijn genomen onafhankelijk van de opvattingen en beweegredenen van de demonstranten. Ik sta daar achter.”

Lees ook dit opiniestuk van hoogleraar rechtswetenschap Jan Brouwer: Na Bonifatius is bij Dokkum het betogingsrecht vermoord

Vindt u achteraf dat u had moeten anticiperen op protesten tegen Kick Out Zwarte Piet?

„Ook voor pro-Piet-demonstranten was een vak ingericht. Van de blokkade waren we niet op de hoogte. Ik zou graag willen weten wat mensen beweegt om bussen anti-Zwarte Piet-demonstranten op de weg tegen te houden. Daarvan had ik een knoopje in mijn maag. Die confrontatie en polarisatie brengen ons niet verder.”

Een verslaggever van NRC reed zaterdag mee in een bus met actievoerders en werd klemgereden op de A7. Lees hier zijn verslag.

U hebt vorige week in een brief aan de inwoners van Dongeradeel gevraagd „elkaars mening te respecteren”. Kent u uw burgers wel?

„Ik ga geen kwaad spreken over de Dokkumers. Ik heb een fijne band met hen. De demonstranten op de A7 waren geen Dokkumers. De stad heeft over een mogelijke komst van een asielzoekerscentrum bijvoorbeeld gezegd: dat kunnen wij aan.

„De Pieten in het verleden waren altijd donker. Ik weet dat de inwoners hier niet zo op een uiterlijke verandering van die Pieten zitten te wachten. Ik kan die traditie niet in één keer een swing geven, maar ik zie wel dat de roetveegpiet en de zielepiet (die helemaal niet geschminkt is) zaterdag goed ontvangen zijn. Dat stemt mij hoopvol.”

Begrijp ik dat u zelf voorstander bent van de roetveegpiet?

„Als vertegenwoordiger van de publieke zaak ben ik voorstander van een inclusieve samenleving. In heel Nederland zijn mensen die geen fijn gevoel hebben bij Sinterklaas, omdat zij zich gekrenkt voelen over een zwart geschminkte Piet. Het is een prachtig feest voor iedereen. Dan zeg ik: traditie is nooit in beton gegoten. De roetveegpiet kan prima uitgewerkt worden. Ik reken mijzelf tot de coalition of the willing.”

Kick Out Zwarte Piet zegt: ‘Voortaan kan iedereen ons blokkeren. We kunnen niet meer demonstreren.’

Als partijen gaan duwen op de pijnpunten van andere partijen, ontploft er iets. Onder elk standpunt ligt een wereld van emotie. Er zal een goede dialoog gevoerd moeten worden tussen de partijen die nu tegenover elkaar staan. Daar wil ik de komende tijd graag in investeren. Ik stel het bij mijn collega-burgemeesters in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan de orde, bij de Friese burgemeesters en bij het ministerie van Sociale Zaken dat aan de intocht heeft meegewerkt.

„Ik had gehoopt dat iedereen met goede afspraken en redelijkheid deze dag door zou komen. Dat is niet gelukt. Ik heb de sleutel voor de oplossing nog niet, maar wel de bereidheid die te zoeken.”