Direct naar artikelinhoud

Alt-right in Nederland: Hoe Erkenbrand zich opmaakt voor de strijd om een blanke natie

Een extreemrechtse groepering waarvan een groot aantal leden hoger opgeleid is, hebben we in Nederland lang niet gezien. Opvallend, vindt ook de AIVD. Wat is Erkenbrand, waar staat het voor en wie zijn de mensen erachter?

en
Alt-right in Nederland: Hoe Erkenbrand zich opmaakt voor de strijd om een blanke natie
Beeld JeRoen Murré

Met wijde armgebaren dankt Fausto, een gezette jongeman in pak van midden twintig, het aanwezige publiek in een conferentiezaal in een Rotterdams hotel. Zo'n 80 tot 90 procent van de aanwezigen is Nederlands, vervolgt hij in soepel Engels. Maar er zijn ook Italianen, Duitsers, Hongaren, Amerikanen, Britten, Finnen en Grieken. 'Er zijn 240 mensen', zegt Fausto, die zoals gebruikelijk een speldje van de Nederlandse vlag op zijn revers draagt. 'Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van de conferentie vorig jaar.'

Via de livestream van de conferentie, verzorgd door de extreemrechtse associatie Suomen Sisu uit Finland, klinkt een luid applaus. Glunderend beent Fausto weg van de camera, het enige gezicht van de organisatie dat herkenbaar in beeld is gebracht.

Het is 14 oktober 2017 en het piepjonge studiegenootschap Erkenbrand viert het succes van zijn tweede conferentie met de titel 'Naar een nieuwe Gouden Eeuw'. Zojuist heeft de Amerikaanse auteur Jared Taylor, die zichzelf geen racist maar 'rasrealist' noemt, de laatste vraag van een jongeman uit Duitsland beantwoord. 'U heeft me wakker gemaakt over het thema ras', zegt de Duitser. 'Wanneer breekt het moment aan dat er voor het eerst een Europese politicus zo vrijuit kan spreken als u?'

'Dat is absoluut nodig', antwoordt Taylor, een kalme zestiger met een professoraal voorkomen, wiens populaire video's over rassenverschillen sinds enkele maanden worden geblokkeerd op YouTube. Maar, vervolgt Taylor tegen de Duitse vragensteller, zolang mensen boos en ontzet reageren op praten over ras is het misschien verstandiger het doel via een nationalistisch vertoog te bereiken. 'We moeten ons discours altijd aanpassen aan ons publiek.' Beheerst: 'Maar uiteindelijk, uiteindelijk zal het broederschap van Europa moeten praten over de biologie die aan onze beschaving ten grondslag ligt.' En dan iets luider: 'Ik ben er zeker van dat sommige jongeren onder jullie electoraal verkozen zullen worden en deze dingen even expliciet kunnen benoemen zoals wij ze hier vandaag hebben gezegd.'

De ontlading is bijna tastbaar: hier mag je zeggen wat je denkt. Niet anoniem en online, maar fysiek, face to face. Of zoals een Erkenbrandbezoeker het later uitdrukt tegenover de Volkskrant: 'Je merkt dat mensen bij elkaar willen kruipen om te kunnen zeggen wat ze willen.'

Een Pim Fortuynachtige energie knettert door de zaal, al had de harde kern van Erkenbrand nog maar net de puberteit bereikt toen de politicus in 2002 werd vermoord en zou het nog jaren duren voordat de term Alt-Right met de opkomst van Donald Trump naar Nederland zou overwaaien. Net als in de Verenigde Staten bestaat de rechtsalternatieve scene in Europa uit een breed, los-vastverband van ­ultraconservatieven, fundamentalistische christenen, libertariërs, esoterische andersdenkenden, complotdenkers, rechtsradicalen, racisten en antisemieten. Een aantal overtuigingen zijn gemeenschappelijk: ze komen op voor het behoud van een 'blank' Europa (de één legt het accent bij cultuur, de ander nadrukkelijk bij ras), ze zijn tegen immigratie, islam, cultuurmarxisme, oikofobie en ze zijn sterk antifeministisch.

Velen verwachten dat bevolkingsgroepen vroeg of laat tegenover elkaar komen te staan, sommigen bereiden zich alvast voor op een gewelddadige confrontatie. Zo ook Erkenbrand, al doet de toevoeging studiegenootschap misschien anders vermoeden.

Hieronder een video waarin de Erkenbrand Conferentie 2017 wordt aangekondigd. Lees verder onder het filmpje.

Uiteindelijk, uiteindelijk zal het broederschap van Europa moeten praten over de biologie die aan onze beschaving ten grondslag ligt
De Amerikaanse auteur Jared Taylor, op een conferentie van Erkenbrand

AIVD noemt Erkenbrand 'opvallend'

Erkenbrand - een oud-Nederlandse naam die 'heilig zwaard' of 'zuivere vlam' betekent - is de belangrijkste vertegenwoordiger van alt-rechts in Nederland. Vorig jaar september hield het tot dan toe nog onbekende studiegenootschap zijn eerste conferentie en trok meteen honderd zorgvuldig geselecteerde bezoekers.

'Daar keek ik van op', zegt Willem Wagenaar van de Anne Frank Stichting, die extreemrechts in Nederland onderzoekt. Niet alleen het aantal bezoekers verbaasde hem - klassieke extreemrechtse organisaties rommelen veelal met spandoeken in de marge - maar ook het opleidings­niveau. De kern bestaat uit zo'n 25 voornamelijk jonge mensen. 'Slimme jongemannen en een enkele vrouw die zich aangetrokken voelen tot een ideologie die volgens Nederlandse maatstaven onversneden racistisch en antisemitisch is.'

In april noemde de AIVD de oprichting van Erkenbrand, een 'xenofoobnationalistische groepering', even­eens 'opvallend'. 'Voor het eerst in decennia is daarmee in Nederland een extreemrechtse groepering actief waarvan een groot aantal sympathisanten hoger opgeleid is.'

Sindsdien lijkt Erkenbrand alleen maar gegroeid, getuige de opkomst bij de laatste conferentie en hun statuur binnen de internationale alt-rightwereld. Het studiegenootschap produceert een onwaarschijnlijke hoeveelheid ideeën en overtuigingen. Ze vullen tientallen uren aan podcasts (Radio Evropa) over 'ras en realisme' en over 'het begin van de opstand' in het Amerikaanse stadje Charlottesville waar het afgelopen augustus tot een dodelijk treffen kwam tussen antifascisten en rechtsextremisten. Op de site verschijnen lange epistels over Forum voor ­Democratie - 'het enige lichtpuntje' bij de laatste verkiezingen - en over 'de bloedrode kleur van de antifacisten'. Hun producties worden grif door andere alt-right media verspreid. Intussen bouwen Erkenbranders gestaag voort aan een ­sociaal netwerk, organiseren ze maandelijkse borrels, boswandelingen en ­gevechtstrainingen.

Dit roept de vraag op waar Erkenbrand voor staat. Brokkelt de maatschappelijke weerstand tegen extreemrechts - in de hoedanigheid van alt-right - af? Wat is de voedingsbodem? Is het genootschap slechts een modieuze oprisping of juist een radicale wegbereider? En wie zijn de mensen erachter, wat willen ze bereiken - en hoe dan?

Aankondiging waarmee Erkenbrand een verkiezingsbijeenkomst organiseerde in Utrecht, met het gephotoshopte hoofd van Forum voor Democratie-kandidaat Theo Hiddema.Beeld .

Het is geen sinecure om Erkenbranders te identificeren en met ze in contact te treden (bij een aantal lukt dat wel). Het genootschap slaagt erin vrij heimelijk te opereren. Wie een bijeenkomst wil bezoeken, moet langs een strenge ballotage. Eerst aanmelden en betalen (27,50 euro voor de laatste conferentie), dan per mail vragen beantwoorden over ras en geslacht, voorts volgt er soms ook nog een livegesprek. Gelijkgestemden worden niet zomaar toegelaten; zo werd er een geweigerd omdat ­Erkenbranders op Facebook ontdekten dat hij een donkere vriendin heeft. Conferentiegangers krijgen pas op het laatste moment via een groepsapp van Telegram te horen waar het evenement plaatsvindt.

Vrijwel iedereen is alert op ontmaskering. De meeste Erkenbranders gaan op sociale media schuil achter pseudoniemen. Op video's verschijnen ze met zonnebrillen en maskers.

Een (gemaskerde) spreker namens Erkenbrand, uitgezonden op Red Ice.Beeld .

De belangrijkste internetplek voor Erkenbrand was altijd het ruige discussieplatform 4chan - net als voor de alt-right scene in de VS - maar sinds enkele maanden houden ze zich op in de nog veel verder afgeschermde wereld van Discord, een chatprogramma dat populair is bij links- en rechts-extremistische groeperingen. Ook hier is een ballotage, waarbij het alt-right-gedachtengoed wordt getest (bent u voor of tegen 'transgenders'?). De Volkskrant wist toegang te krijgen door de gewenste antwoorden in te vullen en kon meekijken, maar deed niet mee aan de discussies.  

In deze onbespied gewaande ­wereld bedenken ze strategieën om hun ideologie te verspreiden en hun vijanden - 'social justice warriors' - te tarten. De sfeer is hier grimmiger dan op 4chan, waar men elkaar er regelmatig aan herinnert dat de AIVD misschien meekijkt of dat antifascisten het forum 'infiltreren'. In Discord wordt openlijker gesproken over het gebruik van geweld en wapens.

Fausto, die geschiedenis en economie studeerde, is een van de weinigen die er publiekelijk voor uitkomt een Erkenbrander te zijn. Op veel plekken gebruikt hij gewoon zijn voornaam, soms afgekort tot Faust, en hij treedt zonder schroom op de voorgrond in verscheidene video's. Zo leidt hij in filmpjes de populaire Schotse alt-right-vlogger Millennial Woes ('millennium ellende') rond in de Haagse Schilderswijk (om de 'islamisering' van Nederland te tonen) en de Amsterdamse wallen (om het morele ­verval te schetsen).

Dit formulier moet je invullen voordat je toegang krijgt tot het chatkanaal European Right, dat mede beheerd wordt door Fausto. Hiervoor moet je nog drie korte vragen: Land van afkomst, je ideologie, en een link naar de site waar je de uitnodiging voor European Right vond.Beeld .

Fausto - zijn achternaam is bij de ­redactie bekend - zit er evenwel niet op te wachten om zijn ideeën nader toe te lichten in de Volkskrant. 'Hoe heeft u mijn nummer verkregen?', vraagt hij geagiteerd als we contact zoeken via WhatsApp. 'Enige publicatie die u over mij doet is zonder mijn toestemming nog samenwerking (sic). Enige ervaren schade zal door mijn advocaat op de Volkskrant verhaald worden.' Als we hem deze week nog eens benaderen, blijkt hij een ander nummer te hebben genomen. Hij reageert evenmin op zijn mail, waarin we hem vragen om wederhoor. Op het besloten chatkanaal Discord zijn we gestuit op ernstige uitlatingen. Fausto pocht er over wapenbezit en dreigen met geweld - daarover later meer.

Red pill

Fausto was niet altijd gepreoccupeerd met moslims en ras. Hij groeide op in een progressief nest, woonde jarenlang met zijn moeder en broertje in Portugal. Bij terugkeer in Nederland kreeg hij zijn 'red pill'-moment toen hij als buurthuiswerker jongens van Marokkaanse afkomst begeleidde in Rotterdam-Noord. In alt-rechtse kringen heeft iedereen zijn eigen red pill-verhaal, vernoemd naar het rode pilletje uit de film The Matrix waardoor je ontwaakt en 'de waarheid' ziet. In Fausto's geval was dat de waarheid over de problematische kanten van de multiculturele samenleving. 

De eerste keer dat Fausto publiekelijk spreekt over zijn 'ontwakening' gebeurt enige tijd voordat hij zich volledig tot alt-right bekeert. In oktober 2015 is Fausto te gast in het tv-programma Studio PowNed waar wordt gediscussieerd over de populariteit van de PVV onder het chique VVD-electoraat in Wassenaar. Te gast zijn politicoloog Meindert Fennema, journalist Annabel Nanninga en Fausto's latere politieke held Thierry Baudet. Fausto wordt opgevoerd als een hoog opgeleide jongere die de sprong maakte van D66 naar de PVV. Nadat hij Baudet heeft gecomplimenteerd met zijn EU-kritische boek Aanval op de natiestaat, vertelt Fausto hoe zijn buurtwerk in een zwarte wijk zijn mening over integratie deed kantelen.

Fausto, in een uitzending tijdens de verkiezingen van 15 maart van dit jaar, uitgezonden door Red Ice.Beeld .

Twee jaar later, als Fausto zich naar eigen zeggen heeft opgewerkt tot 'de tweede man' van Erkenbrand, spreekt hij in een alt-right-podcast in scherpere bewoording over zijn 'red pill'. 'Het was hopeloos. Marokkanen zijn de verschrikkelijkste mensen die hier zijn.' 

De verschuiving van D66 naar de PVV en vervolgens naar de 'rasrealistische' geloofsartikelen van Erkenbrand voltrekt zich in etappes. In verschillende podcasts beschrijft Fausto zijn politieke zoektocht in 2015 die hem ­onder meer leidt naar de 'politiek ­incorrecte' discussiegroep /pol/ op 4chan. Daar probeert hij mensen aan te sporen in actie te komen tegen de vluchtelingencrisis die op dat moment een piek bereikt. Zelf bezoekt Fausto enkele straatdemonstraties van Pegida. Maar het straatactivisme zint hem niet. 'Plebs', noemt hij de Pegida-leden in een Erkenbrand-podcast.

Fausto verlangt meer intellectuele verdieping. Die vindt hij onder meer bij de Schot Millennial Woes - echte naam Colin Robertson - een gesjeesde kunststudent van midden dertig die sinds 2013 een vlog bijhoudt over wit etnonationalisme. Woes heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een belangrijke speler in de alt-right-scene, een leidsman voor jongeren die hun bekomst hebben van multiculturaliteit en de reguliere politiek, maar verre willen blijven van de ongecultiveerde types uit het klassiek rechts-extremisme. In een van Woes' vlogs uit juli 2016 wordt gelinkt naar de site van Erkenbrand. Fausto zoekt direct contact.

Blanke superioriteit

Erkenbrand is dan net in opbouw. Geestelijke vaders zijn twee studenten: Bart (een pseudoniem) en ­Michael (echte naam). In een aantal alt-right-media vertellen Bart en ­Michael dat ze elkaar op Twitter hebben leren kennen via een gemeenschappelijke vriend. Ze delen hetzelfde onbehagen over multiculturaliteit, de vluchtelingencrisis en de politiek. Er moet verandering komen, denken ze, maar dat kan alleen gebeuren door 'meer' te doen dan alleen online-activisme. Erkenbrand moet een platform worden dat kennis over blanke superioriteit verspreidt en dat een hoogopgeleid kader smeedt met reëel politiek kapitaal. 

Ze struinen actief het net af op zoek naar geestverwanten. In juni 2016 noemt 'Bart' zichzelf 'de voorzitter van Erkenbrand' als hij contact zoekt met het hoofd van 'meadhall', een rechts-extremistische groep die online actief is op 8chan - ook wel de vuigste plek online genoemd. Maar ze komen ook fysiek bijeen. 'Wellicht is het een idee de krachten te bundelen', oppert hij. De respons is positief. Verschillende bezoekers maken plannen om de Erkenbrand-bijeenkomsten te bezoeken. 

Achter 'Bart' gaat in werkelijkheid Milan schuil. Milan, die Europese ­Studies aan de hogeschool in Den Haag studeerde, werd reeds op jonge leeftijd 'geredpilled', vertelt hij in een interview dat hij in september 2016 met Michael aan het alt-right-station Red Ice gaf. Zijn klas bestond voor 'meer dan 50 procent uit buitenlanders'. Hij herinnert zich nog heel goed hoe 'zij' reageerden toen Theo van Gogh 'midden op straat werd afgeslacht'. 'Hij vroeg erom, zeiden ze. Ongelooflijk. Dat zij zó anders konden zijn. Als een vijfde kolonne.'

Voordat Milan Erkenbrand opricht, publiceert hij op de site curiales.nl, waar stukken titels dragen als 'Waarom vrouwen de westerse beschaving vernietigen (en andere ongemakkelijke waarheden)'. Ook schrijft hij onder een pseudoniem voor de site American Renaissance van 'ras realist' Jared Taylor. Opvallend is dat hij in 2016 als hbo-student tussen hoogleraren als Paul Cliteur en Erik Jurgens opduikt in het jaarboek Kolonialisme en racisme van Civis Mundi (tijdschrift voor politieke filosofie en cultuur). De samensteller kan zich niet meer herinneren hoe Milan bij de bundel betrokken raakte.

Blanke superioriteit
Beeld JeRoen Murré

Ook na de oprichting van Erkenbrand blijft Milan schrijven. Eerder dit jaar, van februari tot juni, liep hij stage bij Elsevier Weekblad. In die periode, op 11 februari, verscheen een uitgebreid stuk over ­Erkenbrand in het weekblad, waarin wordt gesteld dat er ook met de twee oprichters is gesproken. 'Milan zat daar niet bij', zegt de Elsevier-journalist. Ze vertelt dat ze er pas later achter kwam dat hun stagiair een Erkenbrander was. De hoofdredacteur voerde een gesprek met hem, maar hij viel niet uit de toon. 'Aan zijn stukken viel niks raars te ontdekken.'

Als we Milan mailen en benaderen via Facebook, reageert hij niet. De beweerdelijke 'nummer één' van Erkenbrand wil niet gevonden worden, blijkt uit zijn inspanningen om onlinesporen uit te wissen. Zo verwijderde hij op de laatste dag van zijn stage zijn foto van de site en schrapte hij delen uit zijn biografie, vertelt de Elsevier-journalist.

Net als Milan wordt ook Michael door verschillende bezoekers herkend als een van de stichters van Erkenbrand, maar Michael reageert evenmin op verzoeken van de Volkskrant om te praten. In het eerder genoemde Red Ice-interview vertelt ­Michael dat hij zijn 'red pill' ervoer bij de moord op Pim Fortuyn. Ondanks diens seksuele geaardheid, wat niet correspondeert met de alt-rechtse focus op traditionele sekserollen, spreken opvallend veel Erkenbranders met lof over de voortrekkersrol van Fortuyn. Michael zegt in het interview dat hij vooral gelooft in het aanwakkeren van bewustwording. Iedereen moet een rood pilletje.

Neonazi's

Van skinheads moeten Erkenbranders weinig hebben, blijkt uit diverse discussies online. Die vinden ze dom, ze geven het wit nationalisme een slechte naam. 'Van onze deelnemers verwachten wij een zeker intellectueel niveau', schrijven de Erkenbranders op hun site. 'Een studie aan universiteit of hogeschool is echter niet vereist.' 

Dat neemt niet weg dat er ook klassieke neonazi's in hun gelederen opduiken en dat sommige Erkenbranders zich ontwikkelen tot pure antisemieten. Fausto omschrijft zichzelf inmiddels onomwonden als een nazi, die grif nazistische plaatjes en symbolen verspreidt. 'Je mag mij best een nazi noemen, dat ben ik', schrijft Fausto eind oktober onder het Twitterpseudoniem @BorislavBolgar. In een podcast van 18 november vorig jaar reageert Fausto op de 'jodenkwestie' met de woorden: 'Ik zal ook geen traan laten als men de trein naar het Oosten weer opnieuw opstart.' 

Andere Erkenbranders hebben een langere trackrecord in nazistisch en fascistisch gedachtegoed, zoals de Brabantse twintiger Quincy (online bekend als Othala). In het verleden maakte hij deel uit van Zwart Front, een fascistische splintergroepering die zijn inspiratie put uit het gelijknamige fascistische Zwart Front van de jaren dertig. 

Een fixatie op 'ware mannelijkheid' vormt de kern van Quincy's wereldbeeld. Belangrijkste pijler hierin is de verheerlijking van de fysieke cultuur. ­Samen met de jongens van zijn vechtsportclub Stormram - tevens webshop - wil hij 'de feminisering van de westerse man' een halt toeroepen. Stormram is ook de sterke arm van Erkenbrand. Bij conferenties ziet Quincy's beveiligingsteam erop toe dat er geen foto's van het publiek worden gemaakt en dat ongenode gasten de deur wordt gewezen. 

Die fysieke cultuur probeert Quincy, die niet wil reageren op bevindingen van de krant, ook bij Erkenbrand aan te zwengelen. Daarin vindt hij een medestander in 'voorzitter' Milan, die zich al jaren bekwaamt in krijgskunsten. In een filmpje dat Quincy op Facebook plaatste is te zien hoe hij kickbokslessen aan een stel Erkenbranders geeft.

Erkenbranders steken ook hun licht op bij de Zweedse nationalist en alt-right-beroemdheid The Golden One. Deze spierbundel, die vlogs bijhoudt waarin hij met ontblote borstkas tekeergaat tegen feminisme, houdt zijn volgers telkens voor te oefenen in vechtsport en gewend te raken aan wapens. Hij was afgelopen oktober eregast van Erkenbrand op een 'heidens herfstfeest' midden in een natuurgebied. Er was een ritueel waarbij speciaal bier werd gedronken rond een eikenboom, aldus een verslag op de site. Er werd gewandeld en getraind met The Golden One, waarbij 'jabs, hooks, low-kicks' werden geoefend.

Hieronder is het filmpje te zien waarin Erkenbranders vechtsporten oefenen. Het is op Facebook geplaatst door 'Quincy'. Lees verder onder de video.

De Zweedse nationalist en alt-right-beroemdheid The Golden OneBeeld .
Het 'heidense herfstfeest' van ErkenbrandBeeld .

Geweld

Geweld is een constant thema binnen het Erkenbrand-milieu. Zo beweert een Erkenbrander in een podcast (Hoe start je een etnostaat?) dat Nederland ­'etnisch vernietigd' wordt door buitenlanders. 'Dat is er gaande op dit moment. We zitten in een oorlog. Het is gewoon, of we overleven, of we overleven gewoon niet.'

Ook Erkenbrand-bezoeker Harold, een zachtmoedige veertiger die koffie serveert in een woonkamer vol gitaren en boeddhabeeldjes in een dorp ergens in het noorden van Nederland, vreest dat zaken als 'de import van een niet-eigen cultuur' tot een geweldsclimax kunnen leiden. 'Op een gegeven moment gaat er geweld komen. Kijk, we worden een beetje zoet gehouden, zo van, we krijgen het allemaal gezellig ­samen. Maar op een gegeven moment zal iemand wel zeggen, hé wacht eens even, nu is het genoeg.'

'Ik ben tegen geweld, maar veel mensen binnen alt-right staan er zo in: krijg ik een klap, dan geef ik twee klappen ­terug', zegt Daan, een veertiger uit de Randstad die ook een Erkenbrand-conferentie bezocht en ervan overtuigd is dat de 'deep state' (de werkelijke machthebbers) de wereld de verkeerde kant op duwt. 'Mijn onderbuikgevoel zegt: er zitten confrontaties aan te komen. Blanke jonge jongens bereiden zich voor ter zelfverdediging.'

Harold hoopt dat een eventuele ­geweldsconfrontatie - een rassenoorlog, zogezegd - er nooit van zal komen. Maar daarvoor zal wel eerst de 'oorlog tegen de blanke man' moeten stoppen.

'Het is niet zo dat het witte ras zichzelf als wit ras profileert', zegt Harold. 'Het is meer dat externe partijen het witte ras benoemen en zeggen: jullie zijn verantwoordelijk voor slavernij, jullie zijn verantwoordelijk voor de achterstand van de zwarte bevolking, dus jullie moeten daar collectief voor betalen. Dat is racisme. Dat je alle blanke mensen op één hoop gooit omdat een aantal van hun voorouders betrokken waren bij de slavernij. Dat is racisme in zijn puurste vorm.'

'Waarom mogen blanke mensen niet trots zijn?', vraagt ook Daan zich af. 'Kunst bijvoorbeeld, ik ben best in veel musea geweest, maar moslims zie je daar nooit. Bij hen thuis zie je ook nooit mooie kunst aan de muur, misschien mag dat niet van hun geloof. Mijn punt is: het blanke ras krijgt dingen voor elkaar.'

Ras is geen 'sociale constructie', ­weten Daan en Harold sinds ze zijn 'geredpilled' op het gebied van ras. Ras, zo geloven Daan en Harold, is een biologische werkelijkheid. Wetenschappelijk onderzoek dat deze lijn volgt, stelt dat er evidente verschillen tussen rassen zijn. Dat is geen waardeoordeel, volgens Daan en Harold, het is slechts een wetenschappelijk feit. 

'Van alle rassen zijn negers wel het snelst op hun teentjes getrapt', zegt Harold, die toegeeft zich nog altijd ongemakkelijk te voelen bij gesprekken over ras. 'Zij gaan als eerste over tot geweld, zijn het agressiefst, hebben de kortste lontjes. Het aziatische ras is overigens intelligenter dan het blanke ras. Ze plegen gemiddeld ook minder geweld dan blanken en zwarten.'

In zijn boekenkast heeft Harold recent aangeschafte werken staan van 'ras realisten', zoals Jared Taylor, die Harold in persoon leerde kennen tijdens de tweede Erkenbrandconferentie. 'Een heel warme kerel die nog geen vlieg kwaad doet. En dan wordt hij weggezet als een racist.'

Voor sommigen kan discussie over ras binnen Erkenbrand en alt-right juist een breekpunt vormen. Zoals voor de hoogopgeleide Daisy, die zorgvuldig haar woorden kiest. Veel thema's die bij een door haar bezochte Erkenbrandbijeenkomst de revue passeerden, vond ze op zich relevant. Zoals praten over het demografische probleem waar Nederland voor gesteld staat, 'daar hoor je de mainstreammedia niet over'. Vanwege de explosieve bevolkingsgroei in Afrika, de komst van vluchtelingen, hoge geboortecijfers bij moslims en lage bij oorspronkelijke Nederlanders, vreest Daisy dat de oorspronkelijke Nederlanders en de westerse vrijheden terrein zullen verliezen op andere volkeren. 'Hoe ziet ons land eruit over 50 jaar? Stevenen we af op een conflict? We hebben nu al zoveel botsingen. Ik vind dat gewoon angstaanjagend.' Daar moeten we het over kunnen hebben, vindt Daisy. 'Maar als je erover begint, krijg je meteen een preek over de Jodenvervolging, alsof je Hitler bent.'  

Bij rassenleer ligt bij haar echter de grens - overigens voelde ze zich ook niet even gemakkelijk bij het anti­feminisme in de alt-rechts-scene. ­'Meningen kun je kiezen, maar het ­lichaam waarin je geboren bent niet.' 

Erkenbrandbijeenkomsten ­bezoekt ze niet meer. Daisy richt zich nu op een 'meer gematigde' partij en bezocht bijeenkomsten van Forum voor Democratie. 'De partij zoekt ­samenwerking, luistert goed naar het volk.' Ze heeft Thierry Baudets boek Oikofobie gelezen en deelt zijn analyse over de angst voor het eigene. 'Er is ­zoveel zelfkritiek. Als het hier zo lelijk is, waarom wil iedereen hier dan komen? Ik begrijp dat het hier mooi is, maar daarom mogen we het ook beschermen.' 

Van alle rassen zijn negers wel het snelst op hun teentjes getrapt. Zij gaan als eerste over tot geweld, zijn het agressiefst, hebben de kortste lontjes.
Harold, Erkenbrand-bezoeker

Fans van Baudet

Ook de hardcore alt-righters richten zich op FvD van Thierry Baudet. Geert Wilders lijkt een gepasseerd station. De PVV-politicus wordt nog wel gewaardeerd vanwege zijn pioniersrol in de strijd tegen de 'islamisering', maar tot de verbeelding spreken doet hij niet meer. Deels heeft dat te maken met zijn sleetse retoriek en zijn gesloten partijcultuur. Deels ligt dat aan zijn 'valse analyse' - hij richt zich op religie en niet op ras - en de stevige antisemitische dimensie in de alt-rechtse scene. Want ondanks haar eigentijdse verschijning bouwt alt-right grotendeels voort op oude, donkerbruine ideeën over een 'wereldwijd zionistisch complot'. Wilders, die stevige banden onderhoudt met Israël, geniet hierom weinig vertrouwen. 

'Er is grote achterdocht jegens de PVV; als je ziet waar hij zijn geld vandaan haalt, Israël, daar is hij niet transparant over', zegt Daan, die zelf ook op FvD stemde. 'Waar alt-right zo moe van wordt: zodra je over Israël en zionisme begint, wordt je beschuldigd van antisemitisme. Ik heb geen hekel aan Joden, maar wel aan bepaalde Joden.'

Baudets stijl van politiek bedrijven, in combinatie met zijn intellectuele pretenties, vallen veel meer in de smaak bij Erkenbrand. Zijn berichten passen vaak precies binnen het stramien van alt-right, zoals vorige week toen de politicus over de moorden op blanke boeren in Zuid-Afrika twitterde. 

Verschillende Erkenbranders bezoeken bijeenkomsten van FvD, velen spannen zich in om de FvD-zaak te bevorderen op Twitter, Facebook, de chatkanalen van Discord, op het politiek incorrecte forum /pol/ van 4chan, of bij het nog beruchtere 8chan. Ze noemen Baudet 'onze leider', 'onze jongen' en 'cherry'. In een podcast over FvD - drie maanden voor de verkiezingen - zegt een Erkenbrander: 'We moeten een memes-army inzetten. Als het Trump lukt om vanuit een shitpositie binnen anderhalf jaar president van Amerika te worden, dan moet het ons lukken om FvD aan twee zetels te helpen. (...) Twee zetels van FvD maken een veel significanter verschil dan 35 of 37 zetels van de PVV.'

Vooral in het verspreiden van zulke memes - gefabriceerde plaatjes die scoren op sociale media - blinken ze uit. Zoals de bekende foto van Baudet liggend op een piano waarin zijn gezicht is vervangen door dat van Pepe The Frog, de mascotte van alt-right. Deze meme werd op 6 januari dit jaar op Twitter met instemming gedeeld door Baudet. 'Onze jongen retweet dit gewoon. Kankerbaas', reageert een ­Erkenbrander enthousiast op 4chan. 

De retweet van Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet van een bewerkte foto van Erkenbrand.Beeld .

Enkele Erkenbranders gaan er ook prat op dat ze een kort lijntje hebben naar 'onze jongen' Baudet. Erkenbrand-lid Sam van der Hyden (een pseudoniem) deelt op 4chan twee ­foto's van boeken die door Baudet zijn ondertekend. Een ondertekening is door Baudet gericht aan '/polder/', het ­forum op 4chan waar veel Erkenbranders zich ophouden. Volgens deze Sam van der Hyden zou Baudet hem hebben verteld dat hij nooit zelf op /pol/ is geweest, maar er wel bekend mee is. Een ander, anoniem Erkenbrand-lid vertelt op 4chan dat hij uit een gesprek met Baudet kon opmaken dat FvD alt-right-sympathieën heeft en bekend is met Erkenbrand. 

Ook Fausto mag op 4chan de banden met Baudet graag benadrukken. In een poging indruk te maken op andere 4chan'ers vertelt hij dat Baudet op Twitter weleens een privébericht heeft gestuurd naar Erkenbrand met een compliment voor een bepaalde podcast.

Tegelijkertijd zijn ze zich ervan bewust dat de connectie met extreemrechts FvD schade kan berokkenen. Als Constant Kusters, leider van de neonazistische partij Nederlandse Volks-Unie (NVU), afgelopen augustus in de media beweert dat hij samenwerkt met FvD, leidt dat in de besloten Discord-chat tot een flink potje gescheld. 'God straffe Kusters, die mongool', schrijft Fausto, die vreest dat associatie van de NVU met FvD ­nadelig kan uitpakken voor de laatste. Andere Erkenbranders vloeken mee en spreken het vermoeden uit dat Kusters een mol is van de AIVD, die 'geplant' is om het wit nationalisme schade te berokkenen.

Dit roept de vraag op of de liefde wederzijds is. Op 27 mei zei Baudet in de Volkskrant over de Erkenbrand-studenten: 'Soms vliegen ze uit de bocht, maar het zijn jonge mensen die bezig zijn de wereld te ontdekken.' Inmiddels denkt Baudet daar anders over, zegt zijn woordvoerder. 'Op dat moment dacht hij dat het een conservatieve studieclub was, maar als deze club ­racistisch en antisemitisch gedachtegoed aanhangt, wil hij er absoluut niets mee te maken hebben.' Achter de opdrachten in de boeken kan volgens de woordvoerder niets worden gezocht. Die zijn 'doorgaans uit de losse pols, omdat enthousiaste aanwezigen erom vragen'. De opdracht met '/polder/' was in Baudets herinnering 'een verwijzing naar een chatbox waarvan de verzoeker vertelde dat er FvD-supporters actief waren'. Op het vermeende privébericht aan Erkenbrand waarover Fausto schreef en het retweeten van zijn foto met de alt-right-mascotte Pepe wil hij niet reageren.

Door Thierry Baudet gesigneerd boek van Erkenbrander Sam van der Hyden.Beeld .
Een door Thierry Baudet gesigneerd exemplaar van zijn boek voor Erkenbrander Sam van der Hyden.Beeld .

Wapens

De Erkenbranders hopen dat FvD hun ideeëngoed in Nederland behartigt, maar daarnaast proberen ze ook een breed internationaal netwerk op te bouwen. Op de conferentie in oktober was een delegatie van London ­Forum (de belangrijkste alt-right-­beweging in Groot-Brittannië) aanwezig en van de Griekse neonazistische partij Gouden Dageraad (een van hen, 'de Spartaan', sprak in oktober even­eens op een huiskamerbijeenkomst van Erkenbranders). Het studie­genootschap zelf memoreerde de conferentie op zijn website als 'ontegenzeggelijk de grootste alt-rechts-conferentie in continentaal Europa tot op heden'. De afgelopen maanden heeft Fausto in de Discord chat Europese geestverwanten verzameld onder de naam 'European Right'.

Er wordt evenwel ook openlijk gespeculeerd over de inzet van andere middelen dan democratische om het doel te bereiken. 'If not ballots, then bullets', twitterde Fausto recentelijk onder zijn schuilnaam. Kort daarop gaf hij prijs dat hij zelf een wapen bezit. Als iemand in de Discord chat opmerkt dat hij zeker weet dat Fausto een 'gun' heeft, reageert Fausto op 15 september met: 'Shhhh, But yes, number of guys in EB have licenses' (een aantal jongens van Erkenbrand hebben een wapenvergunning). Na de aanslagen in Barcelona schrijft een deelnemer: 'Waarom geen aanslagen in NL. Zou erg gezond zijn in ons land.'

Persoonlijk gaat Fausto nog verder. 'Net naar huis aan het fietsen', schrijft hij op 17 augustus op Discord. '2 mocros op een scooter op mijn nek. Homo naar me aan het schreeuwen. Teringlijers. Teruggeschreeuwd en mes getrokken en ze waren vrij snel weg. Maar serieus. Ik ben die mocros zo zat.' Als een ander hem complimenteert met zijn reactie vervolgt Fausto: 'Ik had ze denk ik ook echt neergestoken als ze afgestapt waren. Dit is waarom je een wapen draagt.'

Diezelfde dag wordt er ook gescholden op de linkse activist Anne Fleur Dekker, een gewild doelwit in alt-rechtse kringen. 'Vast ketenen aan een radiator en zwanger maken', schrijft Fausto.

Hoe de 'nummer twee' van Erkenbrand deze uitspraken precies bedoelt, is niet duidelijk. Als we hem ­kopieën van al deze uitingen over ­wapenbezit, messentrekkerij en bedreigingen voorleggen en vragen om wederhoor, reageert hij niet inhoudelijk. Wel begint hij als een dolle berichten te verwijderen. Binnen een uur heeft hij het chatkanaal van Discord opgeschoond.

De namen van Harold, Daan en Daisy zijn gefingeerd. Ze vrezen sociale en professionele gevolgen als hun ideeën bekend worden.

Verantwoording:
Hassan Bahara en Annieke Kranenberg deden twee maanden onderzoek naar het alt-rechtse studiegenootschap Erkenbrand. Voor het identificeren van Erkenbranders en het in kaart brengen van hun modus operandi verrichten zij vooral onderzoek online, zoals op Facebook, Twitter, Gab, verschillende fora als 4chan, 8chan, hollaforums en het chatprogramma Discord. Daarbij is gebruik gemaakt van informatie van het antifascistische onderzoekscollectief Kafka, zoals onder andere de ballotage bij de conferentie. Om het gedachtengoed van Erkenbrand en alt-rechts te ontleden, voerden zij gesprekken met vier mensen uit de alt-right-scene en namen ze tientallen podcasts, video's en artikelen van het studiegenootschap door en spraken zij met deskundigen. De harde kern van Erkenbrand, onder wie Fausto en Milan, wilde niet reageren, ondanks herhaaldelijke verzoeken.

Tweets van Fausto.Beeld .
Tweets van Fausto.Beeld .
Een conversatie van Fausto op Discord.Beeld .

Dit schreven we eerder over alt-right (in de Verenigde Staten)

Charlottesville, van het gelukkigste stadje van de VS tot middelpunt van extreem-rechts geweld
Een blanke man rijdt in op tegenbetogers: een dode, 19 gewonden. In Charlottesville wilden rechts-extremisten in augustus van dit jaar een standbeeld van een voorvechter van slavernij redden. Hoe een vreedzaam stadje uitgroeide tot strijdtoneel.

Een klein lexicon van Amerikaans extreem-rechts
Neonazi's, alt-right, witte nationalisten, witte supremacisten - wat zijn de verschillen? En: wie is wie? Een lexicon van Amerikaans extreem-rechts.

Hoe rechts is Forum voor Democratie? 
Uitspraken uit de boezem van Forum voor Democratie wekken argwaan. In mei van dit jaar schreven we dit verhaal over de vraag: hoe ver leunt de partij van Thierry Baudet naar rechts?