Als de farmaceuten niet willen luisteren, dan moeten ze maar voelen

Het geduld met de farmaceutische industrie is op. Edith Schippers, ex-minister van Volksgezondheid, opende vorig jaar al de aanval door harder te onderhandelen. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) gaat daar nu overheen. Als de farmaceuten niet willen luisteren, niet ophouden met exorbitante bedragen vragen voor hun medicijnen, dan moeten ze maar voelen. De overheid moet in het uiterste geval hun octrooi schenden en de pillen laten maken door een ander.

Het is de vraag of dit juridisch houdbaar is, maar het is duidelijk dat onconventionele maatregelen nodig zijn om de stijging van de medicijnkosten te beheersen. Andere ingrepen leveren te weinig op.

Normaal gesproken worden bij een innovatie de kosten en de baten tegen elkaar afgewogen. Pas als de baten de kosten overstijgen, wordt de nieuwe techniek ingezet. In de zorg werkt dit mechanisme niet. De baten zijn voor de betrokkenen oneindig - een goede gezondheid en een langer leven zijn niet in geld uit te drukken - waardoor de kosten in de praktijk ook oneindig kunnen doorstijgen. Bijna alles wat medisch mogelijk is, wordt gedaan. De vraag of een behandeling noodzakelijk is, wordt te weinig gesteld. De vraag of een behandeling te duur is, is al snel ongepast.

Farmaceutische bedrijven maken hier gebruik van. De medicijnen die op de markt komen, worden steeds duurder. Het verweer is dat de ontwikkeling van de medicijnen veel geld heeft gekost, maar dat is gezien de winstmarges niet erg geloofwaardig. Het octrooirecht dat ooit was bedoeld om wetenschappelijk onderzoek te beschermen, is verworden tot een bescherming voor monopolisten.

Hopelijk is het dreigement van de RVS voldoende om de farmaceuten tot inkeer te brengen, maar waarschijnlijk is ook de hulp van artsen en patiënten nodig. De enige oplossing tegen de stijgende zorgkosten is een mentaliteitsverandering. Om te voorkomen dat een steeds groter deel van ons inkomen naar zorg gaat, moet overal de vraag worden gesteld of een medische behandeling wel noodzakelijk is. Daarbij mogen de kosten ook best worden meegewogen. Zo prijzen dure farmaceuten zich vanzelf uit de markt.