Dat gaat in tegen het oordeel van het WHO-agentschap voor kankeronderzoek IARC, dat de stof in 2015 nog bestempelde als 'waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens'.

Maar de nieuwe studie, uitgevoerd door 45 duizend glyfosaat spuitende Amerikaanse boeren een kwarteeuw te volgen, laat opnieuw geen enkel verband met welke vorm van kanker dan ook zien. Ook niet met non-Hodgkinlymfoom, de ziekte die vaak in verband met glyfosaat wordt genoemd. Wel vond het onderzoek, onder leiding van het Amerikaanse National Cancer Institute, iets meer leukemie onder de boeren. Maar het is te weinig om statistisch significant te zijn.

'Er komt gewoon niks uit, punt', zegt ook epidemioloog Lidwien Smit (Universiteit Utrecht), niet betrokken bij het onderzoek. 'Als je 25 soorten kanker gaat onderzoeken, dan kun je verwachten dat je iets tegenkomt dat iets verhoogd of iets verlaagd is. Deze studie vond bijvoorbeeld ook iets minder teelbalkanker dan je zou verwachten. Dat duidt er toch ook niet op dat deze stof kanker voorkomt?'

Een eerdere analyse van de gifboeren in 2001 bracht ook al geen enkel verband tussen kanker en glyfosaat aan het licht, aldus de groep academici in vakblad Journal of the National Cancer Institute.

In Brussel leidt het onkruidbestrijdingsmiddel intussen tot een ander soort ophef. Donderdag werden de 28 EU-lidstaten het opnieuw niet eens over een verlenging van de vergunning voor glyfosaat, ditmaal voor de duur van vijf jaar. Veertien landen, waaronder Nederland, stemden voor; negen landen, onder aanvoering van Frankrijk, stemden tegen; vijf onthielden zich van een oordeel. Voor de toelating is een 'gekwalificeerde meerderheid' nodig: minstens zestien landen, die bij elkaar in elk geval tweederde van alle Europeanen vertegenwoordigen.

Bezorgd om bijeffecten

De komende twee weken wil de Europese Commissie opnieuw met een voorstel voor de omstreden toelating komen. Frankrijk zet in op maar drie jaar verlenging, of hoogstens vier. Tegen Franse media zei milieuminister Nicolas Hulot dat hij 'trots' was dat Frankrijk 'stevig had volgehouden' in zijn weerstand tegen de verlenging met vijf jaar.

De omstreden kankerverwekkendheid van glyfosaat is één ding; ecologen zijn daarnaast bezorgd om de bijeffecten voor de natuur. Het middel wordt immers zeer massaal ingezet, onder meer om de oogst te laten indrogen en de akker te ontdoen van onkruid. Ook wordt het gebruikt tegen groenbemester voordat het zaaien begint. Die massaliteit zou ook omliggende struiken en planten schaden en het bodemleven verpesten, met mogelijk schade voor vogels en insecten als gevolg, suggereren diverse studies. Voorstanders wijzen er echter op dat het gifgebruik diep ploegen overbodig maakt, wat weer goed is tegen uitputting en erosie.

De soap rond glyfosaat, hoofdbestanddeel van Monsanto's veel besproken onkruidbestrijder Roundup, barstte in 2015 in alle hevigheid los, toen het IARC de stof tot 'waarschijnlijk kankerverwekkend' bestempelde (rapport). Het agentschap leunde daarbij vooral op bewijs uit gekweekte cellen en op onderzoek waarbij kankerpatiënten achteraf zelf moesten aangeven wat voor stoffen ze hadden gebruikt. Een niet erg betrouwbare graadmeter, erkent het IARC zelf ook: 'beperkt bewijs' voor kankerverwekkendheid bij de mens. Opgeteld bij het andere bewijs wordt dat echter opgeschaald tot 'waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens', aldus het agentschap.

Dat gaat in tegen het oordeel van de Europese voedsel- en warenautoriteit EFSA en dat van het Europese chemieagentschap ECHA, die geen enkel bewijs voor kankerverwekkendheid zien. Vorige maand meldde persbureau Reuters bovendien dat het IARC selectief had gewinkeld in het onderzoek. Studies die in een conceptversie van het IARC-rapport glyfosaat vrijpleitten, waren uit de definitieve versie verdwenen, aldus Reuters, die dat concept overigens weer had toegespeeld gekregen van Monsanto.

Hoe kon het zo misgaan met dit - toch redelijk goed werkende - onkruidgif?
Weer komt het onkruidgif glyfosaat, hoofdbestanddeel van Monsanto's RoundUp, met de schrik vrij: een Europees verbod lijkt voorlopig van de baan. Hoe kon een landbouwgif dat toch redelijk goed zijn werk doet zo in diskrediet raken? Een antwoord in drie lessen.

Europarlement wil verbod op bestrijdingsmiddel Roundup; 'kankerverwekkend' volgens WHO
Als het aan het Europees Parlement ligt komt er over vijf jaar een verbod op glyfosaat, het hoofdbestanddeel van de onkruidverdelger RoundUp. Een meerderheid van de parlementariërs sprak zich dinsdag uit voor het uitbannen van het bestrijdingsmiddel.

Onkruidverdelgers tasten Nederlands drinkwater aan
Kwistig gebruik van insecten- en onkruidverdelgers door consumenten bedreigt de zuiverheid van het Nederlandse drinkwater. Zo'n 10 procent van de resten van bestrijdingsmiddelen die worden aangetroffen in waterwingebieden is volgens drinkwaterbedrijf Vitens afkomstig uit stoffen die tuinen van vreemde smetten vrij moeten houden. Omdat een wettelijk verbod op producten als Roundup er maar niet komt, begint Vitens een campagne om de tuinier te 'vergroenen'.