Spring naar de content

Trump-bashen ligt voor de hand, dus zoekt Michael Moore de nuance op

Als u diverse media moet geloven, hebben de aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen het land haast in een burgeroorlog geduwd. Het gaat hard tegen hard, het is kiezen tussen twee kwaden. Uitgerekend Michael Moore, één van de meest uitgesproken en activistische filmmakers, maakte naar aanleiding van de verkiezingshitte zijn meest genuanceerde en beschouwende werk ooit: Michael Moore in TrumpLand, zondag te zien bij de VPRO.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico van den Berg

In tegenstelling tot Moore’s vorige documentaires (Fahrenheit 9/11, Sicko, Capitalism A Love Story) gaat hij voor TrumpLand niet de straat om op te komen voor de gewone man die door de macht van grote bedrijven of politieke instituties keihard de goot in wordt geduwd. Nee, in zijn nieuwste film zoekt Moore de intimiteit van een theater in de staat Ohio op. Het theater ligt in Clinton County – ironisch vernoemd naar de voormalige vice-president George Clinton – waar Trump volgens de peilingen de meeste aanhang heeft.

2016-10-19 01:13:53 The art installation "All-Seeing Trump", a fortune telling machine created by a group of anonymous Brooklyn-based artists, is seen outside the IFC Theater before the debut of a surprise documentary by US filmmaker Michael Moore about Republican presidential nominee Donald Trump titled "TrumpLand" in New York on October 18, 2016. / AFP PHOTO / KENA BETANCUR

Geen betere plek voor Moore om de strijd tussen Clinton en Trump in al zijn hardheid bloot te leggen, zou je zeggen. Ook dat doet hij niet. In ruim 70 minuten voert hij een one-man show op, waarbij hij zijn visie geeft op de strijd om het presidentschap. De film is een simpele registratie van dit optreden. Moore vertelt een genuanceerd verhaal, met begrip voor beide kanten. Michael Moore lijkt zijn activistische inborst te hebben voor zachtmoedigheid. Het Trump-bashen, dat zo voor de hand ligt, blijft achterwege. Sterker nog, het opvallende van Michael Moore in TrumpLand is dat het niet eens over Trump gaat. Al begrijpt The Donald zelf dat nog niet helemaal.

In een uitgelekte scène toont Michael Moore begrip voor Trump-supporters, die zich vastklampen aan de man die door de media en de elite wordt weggezet als een gevaarlijke gek. Zo stelt Moore in de film: ‘Trump’s election is going to be the biggest ‘Fuck you’ ever recorded in human history. And it will feel good.’

De video – waarvan in onderstaande tweet de audio te horen is – ging onder meer viral via de ultra-rechtse nieuwssite Breitbart. Reden voor Donald Trump om Michael Moore te complimenteren op Twitter. Nogal gênant, omdat Moore in zijn documentaire niet expliciet stelling tegen Trump neemt.

Het werd pas echt gênant toen Donald Trump Jr. vol enthousiasme op de soundbite van Michael Moore reageerde. Juniors tweet werd vrij snel na verzending verwijderd, waarna Moore via een screenshot alsnog de ironie ervan via social media naar buiten bracht.

De uitspraak is overigens onvolledig. In zijn documentaire vervolgt Moore: “It will feel good—for a day. You know, maybe a week. Possibly a month. Because you used the ballot as an anger management tool and now you’re fucked.”

Moore omschrijft deze vorm van anger management als het brexit-gevoel. Hij schetst in een nep journaalitem dan ook een scenario dat miljoenen mensen hun Trump-stem op 9 november willen terugtrekken. Een aanpak die doet denken aan TV Nation, het satirische nieuwsprogramma waar Moore begin jaren ’90 bekend mee werd. De rest van de film is echter een stuk serieuzer en doet eerder denken aan een politiek college, met onderwerpen als vrouwenrechten en het gezondheidsstelsel.

Wat de film interessant maakt, is dat Michael Moore bewust het midden opzoekt. Hij betrekt de kijker in zijn verhaal over Amerika en vertelt ook over zijn eigen twijfels over Hillary Clinton. Het is een effectief middel om het publiek mee te krijgen. Om ze vervolgens een overtuigend pro-Clinton verhaal voor te schotelen. Want dat is wat Michael Moore in TrumpLand in feite is.

Zijn decor staat vol met foto’s uit Hillary’s jeugd en op de band klinkt een bevlogen speech uit de begintijd van haar carrière. De kritiek over de weggemoffelde e-mails en de toespraken die ze voor bankiers hield, wordt keurig opzij geschoven. Maar de film afdoen als pure Clinton-propaganda zou Michael Moore absoluut tekort doen. Hij wil laten zien dat het benoemen van goede verdiensten en positieve eigenschappen zoveel beter is dan het over incidenten als de ‘lockerroom‘ tape te hebben. Deplorabeles bestaan voor Moore niet, alleen deplorabele omstandigheden.

De voormalig activist Michael Moore houdt met Michael Moore in TrumpLand een mooi pleidooi voor het genuanceerde midden. De vraag is hoe krachtig zijn stem is in een door de media geregeerde samenleving waar de grootste mond het voor het zegen heeft. Maar behoorde Moore vroeger niet zelf tot die groep? Het zijn vreemde tijden in Trumpland.

Michael Moore in TrumpLand is te zien op zondag 30 oktober om 22.25 uur op NPO 3.

Onderwerpen