Veertien regeringsleden moesten donderdagochtend voor de rechtbank verschijnen. Ze worden vervolgd voor rebellie, misbruik van overheidsgeld en opruiing, wegens het uitroepen van de Catalaanse onafhankelijkheid. Ondanks een dagvaarding kwamen vijf van hen niet opdagen, onder wie de afgezette minister-president Carles Puigdemont. De ex-premier en vier ministers zijn in België.

Het Spaanse gerecht reageerde door tegen het vijftal een Europees aanhoudingsbevel uit te schrijven, meldt de Spaanse krant La Vanguardia. Eerder op de dag had het Spaans parket al om een aanhoudingsbevel gevraagd voor Puigdemont, Clara Ponsatí, Mertitxell Serret, Antoni Comín en Lluís Puig . Rechter Carmen Lamela is daar nu op ingegaan.

(Lees verder onder de video)

De rechter gaat zo dus niet in op de vraag van de verdediging om de beklaagden te verhoren via videoconferentie. Volgens de rechter is er geen geldige verklaring voor hun afwezigheid.

Ministers naar de gevangenis

Acht ministers van de afgezette Catalaanse regering die wel aanwezig waren in de rechtszaal werden door de rechter naar de gevangenis gestuurd in afwachting van hun proces. Ze riskeren zware celstraffen, tot 30 jaar.

Een negende minister is op borgtocht vrijgelaten. De man in kwestie, Santi Vila, stapte voor de onafhankelijkheidsverklaring uit de regering.

President in ballingschap

Puigdemont zelf was dus niet afgereisd naar Madrid, omdat hij voldoende garanties wil voor een eerlijke rechtsgang. Hij beschouwt zichzelf intussen als een president in ballingschap. Op Twitter stelde hij zijn homepage ‘president.exili.eu’ voor, die naar een website leidt waarop hij zichzelf nog altijd als president van Catalonië presenteert.

“Advocaat zal uitlevering zo lang mogelijk proberen uit te stellen”

“Nu het Spaanse gerecht een Europees aanhoudingsbevel uitgevaardigd heeft tegen Puigdemont, komt de vraag bij het Belgische gerecht terecht”, zegt Hendrik Vos, politicoloog van UGent en directeur van het Centrum voor Europese studies. “Maar een en ander hoeft niet meteen te betekenen dat de dissidente Catalanen meteen aan het Spaanse gerecht worden uitgeleverd,” voegt professor internationaal en Europees strafrecht Gert Vermeulen (UGent) daar aan toe.

“Normaal gebeurt het oppakken en uitleveren van iemand waartegen een Europese arrestatiebevel is uitgeschreven bijna automatisch”, zegt Vos. “Een mogelijkheid die Puigdemont en co dan hebben is alsnog de aanvraagprocedure voor asiel te starten, al zal dat een spoedprocedure zijn die niet meer dan een vijftal dagen uitstel biedt.”

“Anderzijds mag je ook niet de kwaliteiten van de Belgische advocaat van Puigdemont onderschatten”, klinkt het. “Deze advocaat heeft vroeger al bewezen dat hij manieren kent om een procedure erg lang te rekken, zodat het niet tot een uitlevering moet komen.”

Op politiek vlak brengt het in Spanje gevraagde Europees aanhoudingsbevel ons land hoe dan ook in een moeilijke positie, geeft Vos toe. “Ofwel lever je ‘een vriend van Bart De Wever uit’, ofwel zit je als Belgische overheid op ramkoers met de Spaanse regering.”

Bourgeois: “Meer dan een brug te ver”

Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) is “geschokt” door de beslissing van het Spaanse gerecht. “Democratisch verkozen regeringsleiders laten opsluiten is meer dan een brug te ver”, zegt hij. “Politieke meningsverschillen moet je politiek oplossen via dialoog en met democratische instrumenten zoals verkiezingen.”

De minister-president richt zich ook opnieuw tot de EU. “Ik ben verbijsterd dat zoiets mogelijk is in het hedendaagse Europa. Ik doe dan ook - opnieuw - een dringende oproep aan alle Europese instanties om eindelijk actie te ondernemen en mee met Spanje en Catalonië te zoeken naar democratische oplossingen voor deze crisis.”

Catalanen toespreken

Puigdemont spreekt de Catalanen donderdagavond of vrijdag toe tijdens een toespraak op de Catalaanse televisie. Dat heeft zijn advocaat Paul Bekaert - die zijn cliënt donderdagavond nog sprak - verklaard in Terzake.

Bekaert sprak zijn cliënt donderdagavond over de kwestie. “Hij klonk zoals anders, niet meer of minder combattief en zelfzeker”, aldus de raadsman. “Hij spreekt het Catalaanse volk deze avond of morgen nog toe op de Catalaanse televisie.” Meer details over die toespraak kon de advocaat niet geven.

De mensenrechtenadvocaat benadrukte wel dat zijn cliënt voorlopig in ons land blijft. “Uiteraard blijft hij hier. Hij heeft zijn volledige medewerking toegezegd aan de Belgische justitie.”

Het aanhoudingsbevel tegen Puigdemont en de anderen wordt nu na vertaling overgemaakt aan het Belgische federale parket, waarna een onderzoeksrechter moet beslissen of ze in voorlopige hechtenis worden geplaatst. De rechter kan het aanhoudingsbevel ook afwijzen, of de Catalanen vrijlaten onder voorwaarden. De correctionele raadkamer beslist daarna over de geldigheid van het verzoek. Als het mandaat conform is met de Belgische wet, dan wordt de overlevering aan het Spaanse gerecht toegekend, al is wel nog beroep én cassatieberoep mogelijk.

Als het Belgisch gerecht de overlevering aan Spanje inderdaad toekent, gaat Puigdemont “zeker in beroep”, verklaarde Bekaert. “Dan volgen wij de ganse weg, dat staat vast.” Die procedure duurt makkelijk 1,5 tot 2 maanden, zei de advocaat nog.