Is Van der Laan te ver gegaan?

Zomergasten. Burgemeester van der Laan wil een fragment laten zien van de film Mississippi Burning, een film over racisme in Amerika. Waarom deze film?

Van der Laan: "Het is een dubieus spel om de KKK-leden tegenover elkaar uit te spelen om het bewijs te krijgen om ze te pakken. Dat is een dubieus ding, maar in sommige situaties moet je blijkbaar dubieus zijn."

De interviewster Janine Abbring valt onmiddellijk over het woord dubieus: "Wat bedoel je? Zeg je dat geweld is toegestaan?"

Nee, het gaat Van der Laan om het dilemma: dat een overheid (de FBI) met grove middelen en zonder democratische controle de Klan te lijf gaat.

Van der Laan: "Ik zeg: wees voorzichtig dit dan te veroordelen, want het heeft wel geholpen een eind te maken aan de lynchpartijen. Ik wil het dilemma zien, omdat ik als advocaat altijd gewend ben de rechtsstaat voorop te zetten.

(...) Ik probeer mijn ogen open te houden voor situaties als deze, of wat er in de oorlog gebeurde onder de nazi's, maar als het probleem dan niet wordt opgelost, moet daarover worden gediscussieerd met elkaar: of die grens op dat moment in de tijd van de geschiedenis op de goede plek ligt. (...) Je kunt wel makkelijk zeggen: dat mag allemaal niet, maar als die lynchpartijen doorgaan en de zwarte mensen worden verbrand, opgehangen, dan kan je soms niet anders."

Abbring voelt dat er iets schuurt in het antwoord en vraagt door. Van der Laans antwoorden zijn niet geheel duidelijk en Abbring vraagt: "Je wil laten zien dat er een grijs gebied is, bedoel je?"

Van der Laan: "Dat er een grijs gebied is waar je samen over moet praten. Hoe ver wil je dat grijze gebied binnengaan? (...) Dus als je ergens in gaat, dan moet je het ook wel met... mag ik het plat zeggen... je moet het ook als samenleving, als democratische rechtsstaat winnen. Je moet zorgen dat je dat doet, waarmee je het wint.... Ik zit voortdurend af te wegen hoever ik kan gaan met dingen. Dat is dagelijks werk."

Zou Van der Laan bij het tonen van dit fragment hebben gedacht aan zijn 'grijze campagne'? Mag je als overheidsdienaar je burgers in de maling nemen door, bijvoorbeeld, in het geheim antiradicaliseringfilmpjes te subsidiëren? Heiligt het doel de middelen?

Is Van der Laan te ver gegaan?

Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.

Reageren? t.holman@parool.nl