EU komt geld tekort voor opvang van vluchtelingen

Europese landen willen wel vluchtelingen in hun eigen regio opvangen, maar ze zijn minder happig om er ook geld voor beschikbaar te stellen. Enigszins de hand in eigen boezem stekend, spraken Europese regeringsleiders vandaag in Brussel af dat er bij hun volgende topontmoeting in december meer geld op tafel moet liggen.

Buitenlandcoördinator van de Europese Unie Federica Mogherini herinnerde de regeringsleiders eraan dat er op 29 en 30 november een topontmoeting tussen de EU en de Afrikaanse Unie gepland staat. Dan moet er gesproken worden over Europese investeringen in Afrika. In ruil daarvoor vraagt de EU dat Afrikaanse landen migranten tegenhouden voor zij oversteken, en meewerken aan uitzetting van illegaal verblijvende onderdanen.

Geld

Maar de Europese geldstroom komt maar moeizaam op gang. Bij een vorige top tussen de Europese Unie en de Afrikaanse Unie in 2015 richtte de Europese Commissie een Afrikafonds op. In de pot zou 1,8 miljard euro uit het EU-budget komen, en de lidstaten werd gevraagd eenzelfde bedrag te storten.

Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker klaagde vandaag dat de landen nog maar 175 miljoen euro betaald hebben. “Ondertussen heeft de Commissie door met fondsen te schuiven al 3,1 miljard vrijgemaakt, maar we bereiken de grens van wat we kunnen doen. Als we willen dat de EU meer aanwezig is in Noord-Afrika, moeten we de financiële middelen uitbreiden.”

In een gesprek met het tijdschrift Politico drong de Italiaanse premier Paolo Gentiloni vandaag ook aan op meer geld. Hij zei dat zijn land er de afgelopen maanden in is geslaagd het aantal migranten dat vanuit Libië de oversteek maakt fors terug te dringen, onder meer door de Libische kustwacht te trainen. Om deze resultaten te consolideren is Europees geld nodig voor steun aan Libië en andere landen in Afrika waar migranten doorheen trekken.

Opvang

Een ander doel van Europese landen is de opvang van Syrische vluchtelingen in omringende landen. Maar de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties UNHCR waarschuwde begin oktober dat zij geld tekort komt voor de opvang van Syriërs in Libanon. Van de voor dit jaar benodigde 445 miljoen dollar is er nog maar 240 miljoen dollar door landen gedoneerd. Enkele jaren geleden had de UNHCR ook te weinig geld. Zij moest toen bezuinigen op de voedseltoelage die Syrische vluchtelingen ontvangen.

Binnenkort zullen Europese landen ook weer met geld over de brug moeten komen voor Turkije. Eind 2015 beloofde de EU aan Ankara drie miljard euro voor de opvang van Syrische vluchtelingen. Daarvan kwam één miljard uit het EU-budget, en twee miljard van de lidstaten. Volgens een recent rapport van EU-Raadsvoorzitter Donald Tusk zal er tegen het einde van dit jaar voor drie miljard euro aan contracten voor hulpprojecten zijn afgesloten.

Als onderdeel van de Turkije-deal uit maart 2016 beloofde de EU dat als de eerste drie miljard op was, er nog eens drie miljard beschikbaar zou komen. Binnenkort moeten de EU-lidstaten dus weer een fors bedrag toezeggen. De Duitse kanselier Angela Merkel zei vandaag dat dit bedrag er komt, ondanks de moeizame relatie met Turkije.

EU vraagt May: Kom snel met details

De EU-regeringsleiders hebben vandaag opnieuw bij de Britse premier Theresa May aangedrongen op meer duidelijkheid in de brexit-onderhandelingen. Vanavond laat praatte May hen kort bij aan het einde van het informele werkdiner tijdens de Europese top in Brussel.

Maar in de aanloop daarnaar werd niet verwacht dat de premier met de gevraagde details zou komen. “Ik heb vorige week met haar gebeld en gezegd: luister, we moeten meer duidelijkheid van jou krijgen”, zei premier Rutte bij aankomst. “Zeker als het gaat om de rekening van het vertrek. Daarover zullen de Britten echt duidelijkheid moeten geven, maar daar komen ze niet mee.”

Een ander heikel punt zijn de toekomstige burgerrechten van de ongeveer drie miljoen niet-Britse ingezetenen in het Verenigd Koninkrijk. Zij verkeren al ruim een jaar in onzekerheid. Vandaag schreef May een open brief aan een deel van hen, met geruststellende woorden. ‘Wij willen dat de EU-burgers en hun gezinnen blijven. Ik kan niet duidelijker zijn: EU-burgers die vandaag legaal in het Verenigd Koninkrijk verblijven, kunnen blijven.’ May laat verder weten dat een akkoord over deze kwestie met de EU ‘binnen handbereik’ is.

Vandaag hebben de EU-regeringsleiders het (zonder May) over de stand van zaken in het brexit-overleg. Hoofdonderhandelaar Michel Barnier brengt verslag uit. Londen en Brussel hebben nog ongeveer een jaar om over alles een akkoord te bereiken, zowel over de huidige scheidingskwesties als over de toekomstige handelsrelatie. Daarna moeten talloze parlementen, waaronder het Europese, met de akkoorden instemmen. Eind maart 2019 is het VK geen EU-lid meer.

Merkel: Minder geld naar Turkije

De roep binnen de EU groeit om te korten op het geld dat Turkije jaarlijks ontvangt als kandidaat-lidstaat. Op aandringen van Angela Merkel spraken regeringsleiders vandaag over de relatie met Ankara.

De Duitse kanselier wil de financiering graag inperken. Op aandringen van de Tweede Kamer pleit het Nederlandse kabinet daar in Brussel al langere tijd voor, maar tot nu toe was er nauwelijks steun voor het plan om de geldstroom in te perken.

Volgend jaar presenteert de Europese Commissie een evaluatie van de toetredingsprocedure met Turkije. Daarbij zal waarschijnlijk ook de besteding van geld aan bod komen.

Voor de periode 2014-2020 is er in totaal 4,5 miljard euro met de steun aan Ankara gemoeid. Daarvan is 1,5 miljard voor verbetering van de rechtstaat en de democratie.

Maar daarmee gaat het juist de verkeerde kant op, aldus Merkel. Mogelijk kiest de Europese Unie ervoor om een groter deel van het geld niet aan de Turkse overheid maar aan maatschappelijke organisaties te geven.