Bom maakt einde aan het leven van Malta's bekendste onderzoeksjournaliste

Jarenlang beschreef ze de corruptie in de Maltese politiek en diens dubieuze verstrengeling van de financiële sector, de gokindustrie en de maffia. Maandagmiddag kwam daaraan een abrupt einde, nadat een bom haar auto aan stukken blies net nadat zij daarin was weggereden van haar huis. 

Een Maltees tv-station meldt dat Caruana Galizia twee weken geleden aangifte deed van doodsbedreigingen. 

Een half uur voordat de bom ontplofte, had Caruana Galizia (53) nog een laatste artikel geplaatst op haar website Running Commentary. Daar ontpopte de journaliste zich als luis in de pels van de Maltese elite. De laatste twee jaar richtte zij haar pijlen op de top van de Arbeiderspartij, die sinds 2013 na een lange tijd in de oppositie weer de regering vormde.

Onthullingen

Een ruime maand voordat de wereld kennis maakte met de Panama Papers, onthulde Caruana Galizia al dat toenmalig minister van energie Konrad Mizzi, en Keith Schembri, de rechterhand van premier Joseph Muscat, via het Panamese concern Mossack Fonseca gelijktijdig offshore vennootschappen hadden opgezet. De journaliste is geen lid van het internationaal consortium van onderzoeksjournalisten ICIJ, dat later de Panama Papers onthulde. Wel is haar zoon Matthew Caruana Galizia al een tijdlang werkzaam als journalist en programmeur voor ICIJ.

De onthulling over Mizzi en Schembri – en de vele die Caruana Galizia daarna nog als eerste in dit dossier wist te brengen – zette de verhouding tussen de journaliste en de regering op scherp. Hoewel premier Muscat en minister Mizzi diepgravende onderzoeken en volledige transparantie beloofden, is tot op heden geen verklaring gegeven over het doel van die vennootschappen. Schembri, door premier Muscat in bescherming genomen, zwijgt al anderhalf jaar over zijn betrokkenheid.

Witwassen

Begin dit jaar stelde de voorzitter van de onderzoekscommissie die het Europese parlement instelde naar de Panama Papers nog dat de constructie erop lijkt dat minister Mizzi geld aan het witwassen is via Panama. Schembri weigerde tot twee keer toe voor die commissie te verschijnen, met het argument dat zij geen mandaat zou hebben voor de ondervraging.

In juni van dit jaar zag premier Muscat zich gedwongen vervroegde verkiezingen uit te schrijven, nadat Caruana Galizia stelde dat zijn vrouw Michelle de eigenaar zou zijn van een derde vennootschap in Panama, die gelijktijdig met die van Mizzi en Schembri werd opgericht.

Volgens de journaliste is de constructie bedoeld voor het wegsluizen van smeergeld dat de Maltese politici zouden ontvangen in een omvangrijke energiedeal met Azerbeidzjan. Vlak voor de oprichting van de Panamese vennootschappen brachten premier Muscat, rechterhand Schembri en minister Mizzi een geheim bezoek aan dat land om 18-jarig contract voor de aankoop van LPG te ondertekenen.

Dat contract werd later door de Maltese Rekenkamer als zeer nadelig voor het land beoordeeld. Volgens Caruana Galizia betaalde de dochter van president Aliyev van Azerbeidzjan via Malta grote bedragen aan smeergeld aan de Panamese vennootschappen van de betrokken politici.

Onderzoek

Premier Muscat beloofde maandag een diepgravend onderzoek naar de dood van Caruana Galizia. Haar familie heeft er nu al weinig vertrouwen in. De onderzoeksrechter die op de zaak is gezet was zelf regelmatig onderwerp van kritiek in de artikelen van de journaliste. Caruana Galizia's zoon Matthew, die als eerste ter plaatse was na de ontploffing, legde in een Facebookbericht de schuld voor de moord bij de regering.

Michael Farrugia‏, de Maltese minister van binnenlandse zaken en veiligheid, liet vanochtend op Twitter weten dat Nederlandse forensische experts op zijn verzoek komen helpen bij het onderzoek. Verschillende Maltese media melden dat zij inmiddels al ter plaatse zijn. Malta heeft ook de hulp van de FBI gevraagd, maar die komt op zijn vroegst donderdag op het eiland.