Incassobureaus kopen schulden op om ze daarna met harde hand te innen

Marco Florijn van de branchevereniging voor schuldhulpverleners NVVK en Walter Weissgerber van Schuldsanering Nederland constateren dat het doorverkopen van schulden steeds vaker voorkomt. Florijn spreekt van een 'Angelsaksisch model', dat de laatste twee jaar in opkomst is. Het houdt in dat een incassobureau grote partijen oninbaar geachte leningen opkoopt en daar nog wat winst uit perst door schuldenaren onder druk te zetten.

Incassobureau Hoist schatte de markt voor opgekochte schulden in de Benelux twee jaar geleden op ongeveer 150 miljoen euro. Hoist voorspelde toen dat die markt tussen 2015 en 2020 elk jaar met 8 procent zou groeien. Incassobureaus Vesting Finance, Direct Pay en Intrum Justitia hadden datzelfde jaar in Nederland samen voor meer dan 100 miljoen euro aan opgekochte leningen in bezit.

Zorgelijke ontwikkeling

Als banken, webwinkels en andere bedrijven hun vorderingen niet zelf willen opeisen bij wanbetalers, kunnen ze die doorverkopen aan een incassobureau. Dan hoeven ze niet achter de schuldenaren aan en zijn ze in één keer van hun probleemkredieten af. In ruil betaalt het incassobureau een fractie van het bedrag aan uitstaande vorderingen.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) vinden dit een zorgelijke ontwikkeling. Volgens de toezichthouders leidt de schuldenhandel tot uitwassen. Incassobureaus die voor eigen rekening wanbetalers achter de broek zitten hebben er nog meer belang bij hard op te treden dan incassobureaus die in opdracht van anderen schulden innen. Elke schuld die onder druk wordt voldaan, draagt dan immers bij aan hun winst.

Het aantal mensen met probleemschulden neemt ondertussen toe. In 2003 klopten 34 duizend mensen aan bij de schuldhulpverlening; in 2016 was dat aantal gestegen tot 89 duizend.

Op de radar

Het nieuwe kabinet heeft problematische schulden ook op de radar. In het regeerakkoord kondigt de vierpartijencoalitie aan dat het problematische schulden effectiever wil bestrijden. Het kabinet wil het stapelen van boetes aan banden leggen. Er moet een register komen van betrouwbare incassobureaus. Ook stelt de regering extra geld beschikbaar voor schuldpreventie en armoedebestrijding.

De ACM stelt vast dat de schuldenhandel veel verwarring onder schuldenaren wekt. Ze worden plotseling benaderd door een vreemde schuldeiser van wie ze niet kunnen nagaan of die in zijn recht staat. 'Consumenten weten vaak niet of ze een dergelijke partij kunnen vertrouwen', laat een woordvoerder weten. De toezichthouder vindt het aannemelijk dat hoge incassokosten schuldenaren nog dieper in de ellende storten. Volgens ACM-onderzoek uit 2015 berekenen incassobureaus in 20 procent van de gevallen hogere kosten dan toegestaan. De schuldenaren betalen die kosten.

Ook de AFM heeft bedenkingen bij de doorverkoop van schulden. 'Als incassobureaus tot in lengte van dagen de laatste stuiver uit een schuld persen, vinden wij dat amoreel', zegt Nicole Reijnen. Jarenlang verdienen aan een schuld door zo veel mogelijk rente en incassokosten in rekening te brengen vindt de AFM verwerpelijk. 'Incasso moet gericht zijn op een oplossing.'

Voor een verbod op de doorverkoop van schulden pleiten de toezichthouders nog niet. De ACM vindt dat een zaak voor de politiek. De AFM is niet per se tegen het doorverkopen van kredieten, omdat niet elke verhandelde schuld in handen komt van een omstreden incassobureau.