'Wilders, Le Pen en Trump weten precies op de juiste knopjes van kiezers te drukken'
Journalist Dirk Waterval stelt vragen bij het eureka-moment van wetenschappers. Afl. 4: Welke politici strooien met emoties?
Het lijkt soms alsof we leven in een tijdperk van emotiepolitiek: Wilders, Le Pen en Trump weten precies op de juiste knopjes van kiezers te drukken. Rijst dit soort politici inderdaad als paddestoelen uit de grond, en wat maakt ze succesvol? Universitair docent politicologie aan de UvA Gijs Schumacher (35) krijgt van de Europese Unie een zogeheten Starting Grant van 1,5 miljoen euro om die vragen te beantwoorden. Onder meer door mensen vol te hangen met meetapparatuur waarna ze politieke filmpjes over vluchtelingenstromen of het klimaat bekijken.
Meetapparatuur?
“Denk aan sensors om de hartslag of omhoogschietende wenkbrauwbewegingen af te lezen, of de zweetproductie. Dat soort dingen regelt het lichaam automatisch. Degene die de filmpjes bekijkt, heeft daar geen controle over. We zien zo welk aspect van een nationaal probleem de mensen écht triggert om op die partij te stemmen.”
Je kunt toch ook gewoon vrágen waarom iemand stemt op wie hij stemt?
“Zo gaat het nu inderdaad, maar vragenlijsten bieden niet altijd soelaas. Als iemand op een partij heeft gestemd en je komt als onderzoeker in de woonkamer vragen waarom, dan zul je horen dat de lijsttrekker en zijn standpunten helemaal geweldig zijn. Anders voelt diegene zich misschien dom of inconsequent, hij heeft immers toch zelf op hem of haar gestemd? Sociaal wenselijke antwoorden. Nu omzeilen we dat probleem doordat hun lichaam de ware aantrekkelijke punten uit het partijprogramma prijsgeeft.”
Het lichaam geeft de aantrekkelijkste punten uit het partijprogram prijs
Er wordt soms gezegd dat rechtse politici op de emotie spelen.
“Dat beeld hebben mensen vaak, maar eigenlijk weten we dat gewoon niet. Natuurlijk denk je al snel aan Wilders, Trump of Verdonk. En ja, de Democraat Al Gore verloor begin deze eeuw in Amerika van de op emotie spelende George W. Bush. Maar tegenvoorbeelden zijn er ook genoeg, Barack Obama bovenaan. Die had het over hoop, over verbinden en dat deze generatie het land weer tot één kon maken. Hij versloeg er de rationeel ingestelde Senator John McCain mee.
Ik wil dus kijken hoe die verhoudingen liggen. Deel van mijn onderzoek is daarom kijken naar het verleden, en taalprogramma’s loslaten op speeches en partijprogramma’s vanaf de Tweede Wereldoorlog. Plat gezegd turft de computer woorden die emotie losmaken, en in welk zinsverband die voorkomen: ‘stelen’, ‘profiteren’ en ‘misbruik’ bijvoorbeeld. Dan heeft links het vaak over bankiers, en rechts over vluchtelingen.”
Over vijf jaar weet ik: is het echt zo dat politici steeds meer op de emotionele toer gaan, en waarom dan? Is het mode, strategie, of ligt het toevallig aan hun persoonlijkheid?”
Lees ook de eerdere afleveringen uit deze rubriek:
- Aflevering 1: Praat eens met dieren en luister naar ze, zegt filosoof Eva Meijer