De VVD kwam er deze donderdag mee aanzetten in het debat over de exorbitante vergoedingen die leden van het Oranjehuis krijgen. Maar het is pure onzin, er is geen snipper bewijs dat koninklijke staatsbezoeken– ondanks hardnekkige mythes hieromtrent – economisch gezien iets opleveren.

Ook Willem-Alexander teert graag in op deze mythe. Zijn voorliefde voor het zakenleven blijkt onder andere uit goede vriendschappen met nouveaux riches als Theo Dietz (van kledingmerk O’neill), oude rijken als Harold Fentener van Vlissingen en Oostenrijkse bankiers die hem een huis in Mozambique verkochten. De hele dag alles wat op het Binnenhof gestenografeerd wordt nalezen, zoals zijn moeder deed, dat ziet Koning Willem-Alexander niet zitten, zo vermoeden wij. Met zijn vrienden op handelsmissie, da’s veel leuker. Al was het maar omdat hij over de Kabinetsformaties ook niks meer te zeggen heeft.

Wim-Lex heeft daarbij de mazzel dat de mythe dat een koningshuis goed zou zijn voor Nederlandse export en de economie hardnekkig standhoudt. Ondanks dat Nederland als republiek zijn hoogtepunt beleefde. De mythe is hardnekkig omdat die in stand wordt gehouden door op status beluste CEO’s die het leuk vinden dat er wat koninklijke schijn op hun afstraalt, en door journalisten die te onderdanig aan de macht zijn, dan wel de mer à boire aan nieuws die het koningshuis is, graag in stand houden, of de toorn van het volk vrezen als ze mythes doorprikken.

Het verhaal dat het koningshuis Nederland naar schatting ‘miljarden’ oplevert, is gebaseerd op één berekeningetje van een orangistische academicus, maar zijn sommetje is omstreden (zie bijvoorbeeld ook dit). Tot 2008 zouden koninkrijken het structureel beter doen dan niet-koninkrijken. Maar dat lijkt meer met geografie dan met staatsvorm te maken te hebben, omdat de koninkrijken in Europa liggen. Anno 2013 lijken republieken als Zuid-Korea, Turkije en Brazilië het toch echt stukken beter te doen qua economische groei dan koninkrijken als Nederland, Spanje of Engeland. Een echt goede som van die vermeende winsten is niet te vinden. Een goede som dat het weinig uitmaakt of de koningin op staatsbezoek komt, die is wel gemaakt.

En dat is ook logisch. Er zal af en toe best een bakker of slager zijn die geïnspireerd door een Koninklijk bezoek eens naar Nederland kijkt. Maar verder is er – natuurlijk - geen buitenlandse CEO of minister in de wereld die grote handelsbeslissingen waar miljarden mee gemoeid zijn, neemt uit folkloristisch sentiment. Geen land ter wereld heeft zijn olievelden weggegeven aan Shell omdat koningin Beatrix met haar ogen knipperde. Het FD (dat overigens verder wel in de mythe lijkt te geloven) illustreert dat deze woensdag met een treffend voorbeeld. Willem Alexander schoof in 2011 aan bij onderhandelingen tussen het Rotterdams Havenbedrijf en Vietnamese autoriteiten over de exploitatie van een haven in Vietnam. Het Havenbedrijf kreeg de klus niet.

Bij ‘schattingen’ van wat de Oranje’s ons zouden opleveren, wordt verder nooit verteld van welk ander land dat dan ten koste gaat. Nederland is niet de enige monarchie in Europa, integendeel, het is een van vele. Als Nederland wordt bevoordeeld, wordt Duitsland dan benadeeld? Het blijkt nergens uit. Verder is er geen snippertje bewijs te vinden dat republieken als Duitsland, Frankrijk of Ierland lijden onder export die zou worden weggelokt door de monarchen van Zweden, Nederland, Engeland, België of Spanje.

Voor wie aan logica en rede nog niet genoeg heeft, het blijkt ook uit de cijfers dat er geen bewijs is van een positieve invloed van het koningshuis op de Nederlandse economie. Uit onderzoek van het Nieuw Republikeins Genootschap naar de veertien staatsbezoeken van 2000 tot en met 2009 blijkt uit CBS-cijfers niet dat de groei van de export meer toeneemt na een staatsbezoek, er is geen positieve trendbreuk in de groei. Een steekproef van ons naar recentere staatsbezoeken wijst dat ook uit. Bij de meest recente staatsbezoeken valt het trouwens op dat Beatrix de voorkeur geeft aan andere monarchieën. ‘Ze komt graag op plaatsen waar men spontaan neerdondert voor de vorst,’ valt ook columnist Marcel Hulspas op.

We lichten er een paar voorbeelden uit, die we, hand op ons hart, willekeurig hebben gekozen, en kijken naar de exportcijfers van het CBS. Te beginnen met Turkije, waar Beatrix in februari 2007 langs ging. Er vond inderdaad een trendbreuk plaats in de export naar het land, maar de verkeerde kant op, de groei van export stokte in 2008. 2009 daalde de export verder, maar dat zou mede te verklaren kunnen zijn aan de kredietcrisis. Op basis van de cijfers tot oktober 2012 zou het afgelopen jaar nog wel eens een nieuwe trendbreuk kunnen zijn, wederom de verkeerde kant op. (Zie de grafieken in de diashow hieronder)

In oktober 2007 bezocht HM India. In 2007 was de export naar dat land €1.577.029.000, en 2007 was een uitzonderlijk topjaar. In 2008, vlak na het bezoek, daalde het, naar €1.565.017.000. Dat zal niet door vreemde opmerkingen van de koningin zijn gekomen, maar door het uitbreken van de kredietcrisis en het uitbreken van crisis in India zelf. In 2009, 2010 en 2011 steeg de export naar 1.863.897.000 in 2011. Maar in de jaren vóór het bezoek van de koningin steeg de export naar India juist sneller dan daarna. Er was dus een trendbreuk na het bezoek, maar eveneens de verkeerde kant op.

In juni 2008 trok Beatrix naar Litouwen. In 2009 stortte de export prompt helemaal in. Toegegeven, daarna steeg de export weer snel en lijkt de trend dat die ietsje sneller gaat dan in de jaren 2004-2007. Maar het stelt weinig voor.

In november 2009 deed Beatrix Mexico aan. Van Mexico zijn geen losse cijfers, die heeft het CBS alleen van alle Midden- en Zuid-Amerikaanse landen exclusief Brazilië en Argentinië. Deze grafiek laat wel een mooie stijging zien, maar dat lijkt mede een herstel van een grote dip in 2009. De groei trend wijkt verder niet af van voor het bezoek.

Juni 2010 meerde ons staatshoofd haar marinefregat aan in de haven van Oslo, Noorwegen, eveneens een monarchie. In 2011 lijkt de export een trendbreukje de goede kant op te maken, maar je kan ook redeneren dat dit vooral komt door het herstel van een dipje in 2010. De definitieve cijfers van 2012 moeten nog komen en bieden mogelijk uitkomst. In de jaren tot 2008 steeg de export naar Noorwegen een stuk sneller.

De CBS-cijfers laten dus zien dat er geen bewijs is voor de stelling van Orangistische propagandisten dat Koninklijke bezoeken ‘miljarden’ opleveren. De economie lijkt geen serieuze reden om de monarchie in stand te houden.

(Dit verhaal is eerder in iets andere vorm geplaatst op 30 januari 2013)