Uit het rapport van Artsen zonder Grenzen blijkt dat geweld tegenover asielzoekers op de kampen op Griekse eilanden Samos en Lesbos schering en inslag is. Het geweld gaat grotendeels uit van de politiediensten, zo leren de in het rapport opgenomen getuigenissen.

“We klaagden dat er teveel mensen in onze tent zaten”, zo begint de getuigenis van een Syrische man die op Samos verblijft. “De politie bracht me naar hun kantoor. In de auto deden ze me handboeien om en duwden mijn hoofd naar beneden. Op kantoor deden ze het licht uit. Ze schroefden mijn handboeien aan tot mijn polsen bloedden, ze sprongen op mijn rug en schopten me. Ze hebben mijn ribben gebroken. Ik kwam hiernaartoe voor asiel omdat ik thuis in gevaar was, en nu ben ik weer in gevaar. De politie hier is als de Syrische veiligheidsdienst. Zij sloegen met stokken op mensen in. Dit is niet menselijk. Ik voel me hier een krijgsgevangene, geen vluchteling.”

Door het geweld van de politie tegenover asielzoekers en de erbarmelijke omstandigheden, lopen de spanningen tussen asielzoekers en de politie soms op. Op 18 juli 2017 waren er relletjes in het Moria kamp op Lesbos. Agenten arresteerden vijfendertig asielzoekers waarvan Artsen zonder Grenzen er met veertien kon spreken. Alle veertien hebben ze te maken gehad met ernstig geweld.

De getuigenis van een 37-jarige man uit Senegal spreekt boekdelen: “… een politieagent met een helm en donkerblauwe kleren sloeg me met een knuppel op het hoofd. Hij deed me handboeien om en er kwamen nog vier andere politiemannen bij. Eén van hen schopte me in de buik. Ik verloor het bewustzijn en toen ik wakker werd, lag ik in het ziekenhuis met andere kleren aan. Sindsdien heb ik moeite om te urineren en ‘s nachts kan ik niet slapen. Ik heb het gevoel dat mijn leven hier in gevaar is, ik ben bang voor wraakacties”

“Die bendes”

Het geweld waaraan de asielzoekers worden blootgesteld in de kampen van Vathy (Samos) en Moria (Lesbos), komt bovenop de trauma’s die reeds opgelopen werden in de landen van herkomst of tijdens hun tocht naar Europa. Uit onderzoek blijkt dat de helft van de mensen waarmee eind 2016/begin 2017 in Samos gesproken is slachtoffer waren van geweld bij het doorkruisen van Turkije en bijna een kwart van geweld na aankomst in Griekenland. Dit is een toename ten opzichte van voordat de EU-Turkije deal in maart 2016 werd gesloten.

Een aanzienlijk aantal asielzoekers is ook het slachtoffer van bijzonder zware vormen van seksueel geweld. Een 27-jarige vrouw uit Kameroen getuigt: “Ik kwam aan in Turkije op 1 maart en iemand wachtte mij op op de luchthaven met een bord met mijn naam erop. Wanneer hij mijn tas pakte, wist ik dat er iets mis zat … Hij zei dat hij het geld terug wilde … In de kelder waar hij me naartoe bracht, lag er enkel een matras en er was amper licht. … Ze dwongen me om vijf tot zeven mannen per dag te ontvangen … soms twee mannen tegelijk.”

Ook een 20-jarige man uit Congo die op Samos verblijft verklaarde tegenover Artsen zonder Grenzen dat hij in Turkije het slachtoffer werd van seksueel geweld: “Ik werd verkracht. Het was door een groep mannen, één van die bendes. Ik sprak erover met een psycholoog hier [op Samos], maar er was een tolk bij en die vertrouwde ik niet.”

“Ik wil schreeuwen”

Los van het onmiddellijke fysieke geweld dat asielzoekers in hun landen van herkomst, tijdens hun tocht of in de kampen moeten doorstaan, worden ze ook blootgesteld aan een permanent structureel geweld in de kampen. Door plaatsgebrek moeten nieuw aangekomen asielzoekers vaak hun heil zoeken in de omliggende bossen. Daar slapen ze in tentjes of gewoon op stukken karton.

“Ik slaap al tien dagen onder een deken in het bos”, zo vertelde een 32-jarige Syrische vrouw aan Artsen zonder Grenzen, “Ik heb drie kleine kinderen. Ze worden gebeten door insecten en ze kunnen niet slapen ‘s nachts. Ik heb hen tot nu toe kunnen beschermen voor de oorlog maar hier kan ik ze niet langer beschermen. Ik wil schreeuwen, maar ik kan het niet, niet voor de ogen van mijn kinderen.”

Een andere vorm van structureel geweld is de voortdurende onzekerheid over hun lot waar de meeste asielzoekers aan overgeleverd zijn. Velen weten niet wat hun te wachten staat en moeten maandenlang wachten op nieuws. De procedures voorlopen bovendien onfair en op ontransparante wijze. “De angst om niet te weten wat mij en mijn familie zal gebeuren, verplettert ons”, vertelt een andere Syrische vrouw. “Het doodt ons binnenin. Ik vertel aan mijn kinderen dat alles ok zal zijn. Maar dan hoor ik dat ze ons willen terugsturen naar Turkije, naar Syrië, dat ze zeggen dat we daar veilig zijn. We zouden onze levens niet geriskeerd hebben om naar hier te komen als het daar veilig was.”

Psychose

De combinatie van structureel geweld, fysiek geweld en opgedane trauma’s zorgt ervoor dat het psychisch lijden in de kampen op Lesbos en Samos bijzonder groot is. Volgens Artsen zonder Grenzen kampt maar liefst 97 procent van alle mensen die ze spreken met vormen van angststoornissen. Daarnaast komen symptomen van depressie en post-traumatische stress bijzonder vaak voor.

De behoefte aan psychologische hulp en de ernst van hun psychische toestand overstijgt de capaciteit van de huidige psychologische zorg op de Griekse eilanden. Zo werden deze zomer per week gemiddeld 6 mensen die geprobeerd hadden zelfmoord te plegen, zichzelf te verwonden of in psychotische staat, naar de kliniek van Artsen Zonder Grenzen op Lesbos gebracht.

Voor een gesprek met een psycholoog is het soms wekenlang wachten en vele aandoeningen blijven daardoor gewoon onbehandeld. Het gevolg is dat de balans steeds zwaarder wordt. De laatste maanden wordt een toename vastgesteld van psychotische symptomen bij patiënten. Dat is vermoedelijk het gevolg van onbehandelde depressies en post-traumatische stress. Voor de mensen die, door psychische aandoeningen, een gevaar voor zichzelf of anderen worden, zijn er geen geschikte faciliteiten. Zij worden vastgehouden in politiecellen.

Turkije-EU

Dat asielzoekers worden vastgehouden op Griekse eilanden en niet worden overgebracht naar het Griekse vasteland, noemt Artsen zonder Grenzen onacceptabel. Het feit dat asielzoekers het antwoord op hun asielaanvraag moeten afwachten op de eilanden, maakt deel uit van de EU-Turkije deal. Maar de onmenselijke kant van deze werkwijze wordt vandaag alsmaar duidelijker.

Om gepaste hulp te kunnen bieden, is het nodig dat asielzoekers ook toegang krijgen tot het Griekse vasteland. Ze hebben gepaste verzorging en hulp nodig, waarvoor de voorzieningen niet aanwezig zijn op de eilanden. Daarnaast moet er onmiddellijk geïnvesteerd worden in meer middelen psychische hulp, aldus Artsen zonder Grenzen.

Hier vind je het volledig rapport van Artsen zonder Grenzen