Direct naar artikelinhoud

Door de bovengrens van 200.000 asielzoekers is Merkel in een spagaat beland

Angela Merkel en Horst Seehofer, leider van de CSU, de Beierse zusterpartij van Merkels CDU.Beeld Getty Images

Voor het eerst in haar lange ambtstermijn heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel ingestemd met een bovengrens aan het aantal toe te laten asielzoekers. Met deze concessie stelt ze de rechtervleugel van haar partij tevreden. 

Maar tegelijk irriteert ze de Groenen, die ze hard nodig heeft voor haar toekomstige coalitie. Zo is de bondskanselier in een pijnlijke spagaat beland.

Per jaar mogen er niet meer dan 200.000 asielzoekers het land binnen. Zo luidt het compromis dat Merkel zondagavond sloot na tien uur crisisberaad met de CSU, de Beierse zusterpartij van haar eigen CDU. De afspraak biedt een uitweg uit een conflict dat al twee jaar sleept en dat na Merkels tegenvallende verkiezingszege van afgelopen maand nog heviger werd.

De CSU neemt het Merkel kwalijk dat zij in 2015 zo’n 890.000 vluchtelingen het land binnenliet, en in 2016 nog eens 280.000. Met die ruimhartige opstelling zou de bondskanselier veel kiezers van zich hebben vervreemd en een politiek gat op rechts hebben laten ontstaan waardoor de anti-immigratiepartij Alternative für Deutschland kon oprukken. Als remedie eiste de CSU een strenger asielbeleid, anders zou ze Merkel niet langer steunen.

Toekomstige coalitiepartners

CSU-prominenten zijn in hun nopjes met het compromis. Maar Merkel heeft ook rekening te houden met haar toekomstige coalitiepartners: de liberale FDP en de Groenen. Vooral de Groenen zijn kritisch over het voorgestelde asielplafond. “Aan een programma dat mensen hun rechten ontneemt zullen wij niet meewerken”, zei partijvoorzitster Simone Peter. Toch houden de Groenen de deur naar coalitiebesprekingen nadrukkelijk open. Ze gaan ervan uit dat Merkels asielplafond hooguit het beginpunt van het overleg vormt, en zeker niet de einduitkomst. De bondskanselier zal moeten bewegen vinden de Groenen. En dat kan zij ook, want er zit aardig wat rek in het CDU/CSU-compromis.

Zo spreekt de tekst slechts van een ‘streven’ om maximaal 200.000 asielzoekers binnen te laten: een keiharde knip is niet aan de orde. Sterker nog, in de afspraak wordt benadrukt dat Duitsland het getal in een noodsituatie mag overschrijden. Geen enkele asielzoeker zal aan de grens worden weggestuurd. Het recht op asiel blijft dus gehandhaafd. Om die reden is de smalende term ‘bovengrens light’ al opgedoken.

Dit staat heel ver af van een asielbeleid dat op mensenrechten is gebaseerd
Simone Peter, partijvoorzitter van de Groenen.

Ruimte voor marchanderen zit ook in het feit dat de 200.000 nieuwkomers een optelsom zijn van allerlei verschillende categorieën: asielzoekers met en zonder verblijfsvergunning, al dan niet in een juridisch proces verwikkeld, afgewezen asielzoekers die nog uitgezet moeten worden, en mensen die binnenkomen in het kader van gezinshereniging. Mochten er ineens veel asielzoekers arriveren doordat ergens een oorlog is uitgebroken, dan zou volgens het compromis bijvoorbeeld tijdelijk de gezinshereniging omlaag kunnen, zodat de bovengrens niet wordt overschreden.

De Groenen zien niets in dit ‘verrekenen’ van kwetsbare groepen. “Dit staat heel ver af van een asielbeleid dat op mensenrechten is gebaseerd”, aldus partijvoorzitster Peter. Zij is ook kritisch over de maatregelen die CDU en CSU voorstellen om het aantal vluchtelingen te verminderen. Zo willen deze partijen Marokko, Algerije en Tunesië tot veilige herkomstlanden verklaren.

CDU en CSU zijn bovendien van plan alle vluchtelingen in Duitsland samen te voegen in geïsoleerde centra, vanwaaruit ze na een afwijzing gemakkelijk kunnen worden uitgezet. Onverteerbaar, aldus de Groenen.

Het compromis bevat ook minder omstreden onderdelen, zoals een plan om vluchtoorzaken te bestrijden en de Europese buitengrenzen beter te bewaken. Maar hoe mooi Merkel het ook zal brengen, de Groenen zullen hun huid zo duur mogelijk proberen te verkopen. Ze kunnen immers altijd dreigen met afhaken, naar het recente Nederlandse voorbeeld van GroenLinks. Maar Merkel kan de 63 zetels van de Groenen in het parlement niet missen – getalsmatig staat ze daar simpelweg te zwak.

Lees ook: CSU en CDU: Duitsland kan per jaar 200.000 vluchtelingen opnemen