Persoonlijke ontboezemingen horen niet thuis in de publieke arena

De tribunes van de stadions, de grote pleinen van de stad, de digitale arena’s zijn één groot bonzend hart. De massa bezit een kracht, die de enkeling niet heeft. Een golf van goedgeefsheid, een zwembad vol warmte, een zee van troost. Maar ook: een kreet om oorlog, een muur van haat, een storm van waanzin. Het publiek, de massa, is een onberekenbaar monster. Daar ga je als individu voorzichtig mee om.

Mensen gedijen het best in een kleine groep. Gezin, familie, vriendenkring. In die cirkel kennen we elkaar, is er – idealiter – wederzijdsheid en vertrouwen. Je geheimen en problemen zijn er veilig. De kring is niet gesloten, maar laat ruimte. Gaat er iets fout in de relatie tot een lid van de groep, dan zoek je een toevlucht bij een ander lid of bij een vertrouwde nieuweling. Alleen zo zijn we als individu in staat onszelf en onze naasten overeind te houden in de massa. Privé en publiek zijn gescheiden. Wat in mijn privé-ruimte gebeurt gaat het publiek niets aan.

U begrijpt waarschijnlijk al waar ik naar toe wil. De scheiding tussen publiek en privé is niet alleen poreus geworden, maar volkomen lek. Sinds de massamedia overal camera’s en microfoons plaatsten, sinds de behoefte aan 10 minutes of fame een mensenrecht werd, is niemand meer veilig, zijn krachten aan het werk die kwetsbare enkelingen de arena in dwingen. Hun privé-emoties en kwetsuren zijn water voor het dorstige publiek. Veiligheid en vertrouwen moeten het afleggen tegen de behoeften van de massa. Soms lopen de behoeften van het individu en de massa schijnbaar parallel, voeden ze elkaar. Het is een rare kluwen van exhibitionisme, zendingsdrang, martelaarschap en sensatiezucht.

Ongemak

Men prijst weleens de moed van de enkeling die zichzelf voor het front van het volk kwetsbaar opstelt en een groot probleem aan de orde stelt door de eigen ervaring te delen. Ik zal de enkeling die moed niet ontzeggen, maar ik voel me ongemakkelijk bij de persoonlijke ontboezeming alsof ik een brief lees die niet voor mij bestemd is. 

Belangrijke kwesties moeten in de openbare ruimte worden besproken, zeker. Maar is de massa, het publiek dan zo ongevoelig dat het een probleem niet als probleem herkent zonder dat er de tranen van individueel leed bij worden vergoten? Moet het dan altijd echt gebeurd zijn aan de boodschapper van het leed? Kan in een goed verteld, levensecht verhaal, over imaginaire mensen niet hetzelfde worden overgebracht? Waarom accepteert de droge spons alleen de echte wond, het echte bloed? En waarom steekt de gewonde enkeling niet de middelvinger op naar het publiek en zegt: je doet het maar met een verhaal. De relatie die op massale schaal wordt aangegaan met een individu is nep, fake, heeft de schijn van intimiteit maar is dat niet.

De grens tussen privé en publiek moet weer gesloten worden. Iemand, bij voorkeur haar therapeut, had tegen Griet Op De Beeck moeten zeggen: ‘Schrijf een prachtige roman, desnoods drie, over misbruik en incest, het onderwerp is belangrijk, maar voed het monster niet met brokjes van uzelf. Het gaat ze niet aan.’ Dat deed de therapeut niet. Er zijn nog meer redenen waarom ik die therapeut wantrouw, maar als Op De Beeck baat heeft bij het verhaal dat ze zichzelf in de beslotenheid van de behandelkamer heeft leren vertellen, is dat fijn voor haar. Ik gun haar het allerbeste. Lees over de therapeutische situatie de interessante correspondentie tussen de grote schrijver Coetzee en de therapeute Arabella Kurtz in ‘Het goede verhaal’.

Heeft het monster publiek niet toch belang bij onthullingen van privézaken? Zeker zijn soms details over het privéleven van publieke figuren van belang voor ons oordeel over zijn/haar functioneren. Een politicus of ieder ander die in het openbaar een bepaald standpunt verkondigt en er privé tegen zondigt, mag ter verantwoording worden geroepen. Meer hoeft niet.

Lees hier alle columns van Nelleke Noordervliet.

Lees ook: 
- Moedige Griet Op de Beeck verdient lof.
- De Ombudsman over Griet Op de Beeck: Het verwijt dat de krant steken liet vallen is niet terecht.