'Honderden gewonden door politiegeweld in Catalonië'
Met groot machtsvertoon probeerde de Spaanse politie het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum te verhinderen. Volgens de Catalaanse overheid zijn 761 mensen gewond geraakt bij politiegeweld.
Dat de Catalaanse regering eenzijdig een onafhankelijkheidsreferendum organiseert, is tegen de zin van de Spaanse regering. Het Spaanse Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat het referendum illegaal is en daarom kreeg de Spaanse politie het bevel stembureaus te verzegelen.
In totaal zijn volgens het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken 92 stembureaus door de politie gesloten. De woordvoerder van de Catalaanse regering Jordi Turull zegt dat de politie 319 stembureaus sloot. Op verschillende plaatsen verhinderde de politie dat mensen konden gaan stemmen. Ook stembussen werden in beslag genomen. Tot groot ongenoegen van de Catalanen die de stembureaus open wilden houden. Bij politiegeweld zijn zo honderden mensen gewond geraakt, zeggen de Catalaanse autoriteiten. De burgemeester van Barcelona Ada Colau, die het ontslag van premier Mariano Rajoy eist, veroordeelt het politiegeweld tegen een 'weerloze bevolking'.
Op beelden is te zien hoe agenten op manifestanten slaan en hen wegsleuren. 'Het onrechtmatige gebruik van geweld door de Spaanse overheid zal de wil van het Catalaanse volk niet stoppen', zei de Catalaanse leider Carles Puigdemont. De Spaanse minister van Binnnenlandse Zaken beschuldigt op zijn beurt Puigdemont voor een dag van 'zinloze gebeurtenissen'. Het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat 11 politieagenten gewond zijn geraakt. De politie-acties beperkten zich vooral tot de Catalaanse hoofdstad Barcelona. In de meerderheid van de stembureaus in de regio bleef het rustig.
Het politiegeweld stuit op veel verontwaardiging. Ook premier Charles Michel veroordeelt het geweld, maar hij noemt het referendum een interne kwestie. De Europese Unie heeft nog niet officieel gereageerd. Zelf zegt de Spaanse premier Mariano Rajoy dat de politie zijn plicht heeft gedaan om de rechtsstaat te beschermen.
Puigdemont moet elders gaan stemmen
Kort na het openen van de stembureaus kwamen de eerste berichten over tussenkomsten van de Spaanse politie (zie video hierboven). Toch gingen volgens de Catalaanse overheid de meeste stembureaus gewoon open.
Het stembureau in Girona waar premier Carles Puigdemont moest gaan stemmen, werd volledig omsingeld door de politie. Op beelden op de sociale media is te zien hoe de agenten een deur inslaan en nadien al het stemmateriaal in beslag nemen. Puigdemont bracht echter alsnog zijn stem uit in een ander stembureau.
In Barcelona zette de politie rubberkogels in om een menigte uit elkaar te drijven. Op beelden die op Twitter gepost zijn is onder meer te zien hoe een agent zijn wapen richt op een auto en een kogel afvuurt. Eerder op de dag postte Pablo Iglesias, leider van de partij Podemos, al beelden van bebloede betogers.
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
Aan een andere tweet van het Spaans ministerie hangt een video waarop te zien is hoe Catalaanse betogers met stenen gooien naar agenten die daardoor gedwongen worden zich terug te trekken. Dat laatste gebeurde in Sant Carles de la Rapita, zo'n 180 km ten zuidwesten van Barcelona.
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
‘Referendum onmogelijk gemaakt’
Volgens de vertegenwoordiger van de Spaanse regering in Catalonië heeft de politie-actie ‘het illegale referendum onmogelijk gemaakt’. ‘Het enige doel was om te verzekeren dat het illegale referendum niet zou plaatsvinden en dat het Spaanse en Catalaanse volk zouden kunnen blijven samenleven, in vrede en vrijheid, zoals de afgelopen veertig jaar (...) Het referendum heeft niet plaatsgevonden. We zullen niet aanvaarden dat een regering die door een radicale minderheid gegijzeld wordt, zijn ideeën aan de samenleving oplegt.’
Guy Verhofstadt: ‘Ik veroordeel wat in Catalonië gebeurt’
© EPA
Terwijl het bij de EU vandaag oorverdovend stil blijft, heeft Guy Verhofstadt wel gereageerd op het referendum in Catalonië. Hij veroordeelt zowel het referendum als het politiegeweld.
‘Ik wil me niet mengen in de interne kwesties van Spanje, maar ik veroordeel wat vandaag in Catalonië is gebeurd’, zo schrijft Verhofstadt, leider van de liberale Alde-fractie in het Europees Parlement.
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
Verhofstadt is kritisch voor zowel het referendum als het politiegeweld. ‘Aan de ene kant hebben de separatistische partijen doorgezet met een zogenoemd referendum dat door het Grondwettelijk Hof was verboden, terwijl ze goed weten dat slechts een minderheid zou deelnemen omdat zestig procent van de Catalanen tegen onafhankelijkheid zijn. Aan de andere kant - zelfs als het gebaseerd is op de beslissing van een rechtbank - het buitensporig geweld om dit te stoppen.’
Het europarlementslid roept op tot een de-escalatie. ‘Enkel een onderhandelde oplossing waarbij alle politieke partijen zijn betrokken, ook de oppositie in het Catalaanse parlement, en met respect voor de grondwettelijke en wettelijke orde van het land is de weg vooruit’.
Al dagenlang geeft de Europese Commissie geen commentaar op de gebeurtenissen in Spanje. Het gaat om een interne kwestie, klinkt het. Eerder wees de Groene fractie in het Europees Parlement erop dat premier Mariano Rajoy met zijn acties ‘essentiële Europese waarden zoals vrijheid van meningsuiting en vergadering in gevaar brengt’.
Het beeld is machtiger dan de matrak
© ap
Madrid heeft de wet aan zijn kant. Maar de strijd om de perceptie heeft Madrid dit weekend toch grandioos verloren.
Stembussen die in beslag worden genomen, gewonde burgers, een oude vrouw die wordt weggesleept door robocops, wapenstok en rubberkogels: toen de Schotten op 18 september 2014 gingen stemmen over onafhankelijkheid, ontbraken zulke schokkende, de wereld rondgaande beelden. Niet moeilijk, Westminster had, bij monde van toenmalig premier David Cameron, de Schotse regering toestemming gegeven om dat referendum te organiseren.
Madrid koos een ander pad. De conservatieve premier Mariano Rajoy heeft de Spaanse grondwet aan zijn kant, zo oordeelde ook het Spaanse Hooggerechtshof, dat het referendum illegaal noemde.
Praten of slaan
Maar wie wet zegt, zegt handhaving. Welke opties had Madrid? Het kon de stembusgang proberen te beletten, wel wetende dat het daarvoor geweld zou moeten gebruiken. En dat het daarmee ook Catalanen die pro-Spanje zijn, hun stem ontnam. Of het had het referendum oogluikend kunnen toestaan. Dan kon de politieke en diplomatische schade worden opgemeten, kon er worden verdergepraat in plaats van geslagen.
Het werd het eerste. Rajoy heeft de wet aan zijn kant. Maar met een wet verover je geen harten, laat staan met beelden van repressie en geweld. A fortiori in tijden waar die in realtime de wereld rondgaan. Er waren ook beelden van plaatsen in Catalonië waar wél ongestoord gestemd werd, maar die misten – logisch – nieuwswaarde.
Het was opvallend vaak hetzelfde handvol beelden dat viraal ging: de foto van de vrouw die wordt weggesleept en die van een verdwaasd kijkende, bebloede burger. Maar meer footage is niet nodig om iconisch te zijn.
Dat bewees de te verwachten tsunami aan afkeurende tweets. De teneur: ‘Op het moment dat je ordehandhavers op senior landgenoten beginnen te slaan, heb je het argument verloren.’ De linkse Britse opiniemaker Owen Jones tweette: ‘De hele wereld kijkt naar u, Rajoy. Uw brutale oorlog tegen de democratie is een internationale schande.’
Duimschroeven
De strijd om de perceptie heeft Madrid dit weekend grandioos verloren. De Catalaanse separatisten mogen Rajoy bedanken: hij gaf hun een geweldig vliegwiel. De hele wereld zag hoe robocops van de Guardia Civil optraden tegen geweldloze burgers. Er bestaat bij ons weten geen foto van robocops die optraden tegen saluerende Franco-aanhangers in de anti-onafhankelijkheidsprotesten.
Niet alleen Rajoy schoot zichzelf in de voet, ook Europa deed dat. Het zweeg gisteren oorverdovend. Op het moment dat er in Barcelona al met rubberkogels werd geschoten, stuurde het Europees Parlement zijn agenda voor vandaag door: ‘Brexit, telecommunicatie, computercriminaliteit, Ryanair en meer.’
Had de EU dan een andere keuze? Ja. Toen Rajoy in 2011 premier werd, stak hij het in 2006 met de Catalanen bereikte akkoord over meer autonomie in de diepvries, daarmee een uitspraak van het Grondwettelijk Hof in 2010 volgend. De EU had de druk op Rajoy kunnen opvoeren om toch verder te onderhandelen, maar liet dat na. Minder beroerd was Europa om druk te zetten op Madrid, net zoals op Athene en Rome, om de publieke financiën te saneren.
Die gemiste kansen keren niet meer terug. De beelden van door Europa getolereerd staatsgeweld daarentegen blijven.
plusartikels
Ontvang meldingen bij belangrijk nieuws.
