Beri Shalmashi: Het geluk van de Koerden wordt in de kiem gesmoord, altijd

Enkele dagen voor het referendum zit ik buiten met wat vrienden ergens in Koerdistan aan het zwembad van een oud hotel. Een zachte bergwind waait door onze gesprekken. In de hele stad toeteren, schieten en roepen mensen in de nacht, ze zwaaien met de Koerdistan-vlag die ik als kind alleen maar zag op de tekeningen die ik maakte van een gedroomd land, nog verder rijden dan Disneyland.

Iedereen met Koerdisch bloed koestert de droom ooit op de wereldkaart dat verboden land ter grootte van Frankrijk aan te kunnen wijzen. Iraaks Koerdistan is een goed begin. Ik lig al weken wakker van de hoop dat het referendum met een dikke 'ja' betekent dat we mogen bestaan. Dat er erkenning komt voor Koerdistan. Dat als je in de spiegel kijkt je daar jezelf ziet staan. Of zoals een vriendin die nacht aan het zwembad, tussen twee halen aan de waterpijp uitlegt: 'We willen gewoon uit dit gefaalde huwelijk.'

Zij heeft 'ja', gestemd, ik heb 'ja' gestemd, zo goed als die hele stad met dat hotel aan de voet van een berg heeft 'ja' gestemd. De opkomst viel met 72 procent wat tegen, maar de uitslag van 92 procent voor een vrij Koerdistan, kwam zoals voorspeld. Velen stemden in de hoop dat er gerechtigheid komt, voor iedereen die hiervoor moest sterven. Maar die gerechtigheid komt niet, want het geluk van de Koerden wordt in de kiem gesmoord, altijd. Vanuit Bagdad legt premier Abadi sancties op aan een deel van Irak dat hij niet wil laten gaan, maar waar hij ook weer niet voor wil zorgen. Hij doet weinig moeite zijn haat richting de Koerden te verbergen. De vliegvelden in de Koerdistan Regio zijn gesloten. Er wordt gespeculeerd over een uitschakeling van het internet.

Inwoners van Iraaks Koerdistan willen zich niet laten beheersen door angst, maar slaan stiekem alvast aan het hamsteren. Als het aan Bagdad ligt komt er niemand meer zomaar in of uit de Koerdistan Regio. Als je het mij vraagt is het bluf. De situatie nu, post-referendum is ook niet heel handig voor de noodhulp aan de miljoenen ontheemden die daar wonen, voor de oorlog tegen IS of voor de expats die er dik verdienen aan de voorspoed en tegenspoed. Oliecowboys die er aan cocktails nippen, VN-medewerkers die niet weten dat de Koerdische taal niet eens verwant is aan het Arabisch. Journalisten die vanuit het hippe Erbil verslag doen van alle ellende.

Diplomaten die het volk leren kennen en stiekem wel begrijpen waarom Irak al lang ten dode is opgeschreven. Ik vraag me af hoeveel van hen net zo goed in Basra zouden wonen, in Tikrit of in Fallujah. Buurman Erdogan vertelt ook op zijn zelfgenoegzame toontje dat als het aan hem ligt alle Koerden sterven van de honger als hij zijn grens met het noorden dicht doet. Iran levert geen olie meer en pakt massaal de Koerden op die in Iraans Koerdistan het referendum van over de grens hebben gevierd. Nu begrijp ik wel dat het voor de vijand niet leuk is dat Barzani ondanks je dreigementen om het referendum tegen te houden, toch heeft doorgezet. Maar geef je met dit soort reacties niet juist ontzettend veel legitimiteit aan het geluid van het volk waar je zo'n hekel aan hebt?

Irak, een Frankensteiniaans land dat aan elkaar hangt van ellende valt op een gegeven moment toch wel uit elkaar. Als Abadi en de zijnen ook maar een greintje om het land hadden gegeven, hadden ze Mosul nooit zo overgeleverd aan IS. Hij, nog meer dan Koerdistan's Barzani heeft baat bij dialoog. Want als je dan toch met buren moet gaan praten over de toekomst van je gefaalde land, lijken de Koerden me een stuk aardiger dan bijvoorbeeld de Ayatollah's van Iran die nu al azen op een nieuwe staat die zo ver richting het Westen moet reiken tot ze bij Netanyahu in de nek kunnen hijgen.