EU-parlementariër In 't Veld: 'De EU is allang een politieke unie'
Recht voor z'n raap ramt Sophie in 't Veld haar boodschap erin: Europa kan de uitdagingen van de 21ste eeuw alleen aan als de EU afspraken kan afdwingen.
Ze draagt het predicaat eurofiel als een geuzennaam. Sophie in 't Veld is na dertien jaar nog lang niet uitgekeken op haar werk als lid van het Europees Parlement namens D66. 'Nederland is grotendeels af, in de Europese Unie is het nog steeds pionieren', zegt ze tijdens een tussenstop in Utrecht tussen werkbezoeken aan Groningen en Vlissingen door. Morgen presenteert ze in de Prinsenhof in Delft haar pamflet Een Europees ID.
U roept: weg met de koehandel achter gesloten deuren tussen de regeringsleiders.
Sophie in 't Veld: 'De Europese Raad van regeringsleiders en de Europese Commissie blijken niet meer in staat tot het nemen van besluiten in het belang van alle Europese burgers. Zij zetten bovendien de burgers buitenspel en zijn transparant noch efficiënt. Mijn stelling luidt: de EU is allang een politieke unie. Want het gaat in de Unie allang niet meer om handelsovereenkomsten en de gemeenschappelijke markt alleen.'
De Europese Raad van regeringsleiders en de Europese Commissie blijken niet meer in staat tot het nemen van besluiten in het belang van alle Europese burgers
Waar zit die politieke dimensie dan?
'Het Europees Parlement is daar de expressie van. We debatteren voortdurend over politieke en morele dilemma's. Over de spanning tussen privacy en terrorismebestrijding, bijvoorbeeld. Of over de toelaatbaarheid van stamcelonderzoek. Of over solidariteit en sociale bescherming op de arbeidsmarkt in een tijd van migratie en digitalisering.
'Het EP hield parlementaire enquêtes naar het uitstootschandaal dieselgate en naar schandalen met belastingontwijking. De Griekse minister-president Tsipras en de Hongaarse president Orbán gebruiken het Europees Parlement als hun politieke arena bij uitstek, net als de populisten Marine Le Pen en Nigel Farage.'
In 't Veld maakt zelf deel uit van een progressieve meerderheid (van liberalen, sociaal-democraten, groenen, progressieve christenen en de Italiaanse Vijf Sterrenbeweging) die zich in het EP met succes inzet voor vrouwen- en homorechten. Ze ziet daarbij de populisten als haar voornaamste tegenstanders. Ze verwijt hen 'gelegenheidsfeminisme': een dubbele moraal ten aanzien van vrouwen- en homorechten. 'Aan de ene kant zijn ze de beste maatjes met een seksist als Trump, aan de andere kant nagelen ze moslims aan de schandpaal.'
Die rechten van vrouwen en homo's worden toch vooral door moslims bedreigd?
'De populisten maken van de islam een cultureel probleem, maar beschouwen 2.500 doden door huiselijk geweld als incidenten. Wanneer Trump zegt: 'grab 'm by the pussy', dan is dat opeens vrijheid van meningsuiting. Waarom moet ik dat pikken? Je moet seksisme aanpakken zonder aanzien des persoons, los van de achtergronden van seksisme.
'Ook in de moslimlanden zelf willen de mensen meer vrijheid. De leiders nemen steeds meer hun toevlucht tot geweld om dat te onderdrukken. Maar in een land als Tunesië is de positie van de vrouw wezenlijk versterkt.'
U verklaart de opkomst van het populisme uit van alles en nog wat, behalve uit het feit dat de Europese Unie niet levert. De eurocrisis duurt voort, in Zuid-Europa is de helft van de jongeren werkloos.
'Er was helemaal geen eurocrisis. De munt is al die tijd stabiel gebleven. Zonder de euro waren de problemen nog veel groter geweest. Door het stabiliteitspact is er toch enige discipline in het begrotingsbeleid tot stand gebracht. De kracht van een munt zit in het bestuur. Kijk naar de dollar. Tussen de Amerikaanse staten bestaan enorme verschillen en de federale overheid en de centrale bank plegen enorme transfers van de rijke naar de arme staten om de economie op de been te helpen.'
Er was helemaal geen eurocrisis. De munt is al die tijd stabiel gebleven
Pleit u voor een transferunie?
'De EU is allang een transferunie. Een politieke unie en een transferunie: laten we daar niet langer omheen draaien.'
Maar als de malaise en de massawerkloosheid niet aan de EU te wijten valt, waaraan dan wel?
'De nationale regeringen in het Zuiden hebben een heel slecht beleid gevoerd. Het is dramatisch wat de mensen daar is aangedaan. In Griekenland maakte een corrupte bende de dienst uit. Inmiddels hebben de Grieken enorm gesaneerd. Schuldverlichting is hard nodig om de jongere generaties weer perspectief te bieden.'
In 't Veld vertelt over de lobby van de nationale telecomproviders tegen het aanpakken van roaming. 'Die bedrijven zitten heel dicht bij de nationale politiek. En die is niet vrij van protectionistische reflexen. Waarom hebben wij niet zo'n internetgigant als Google? Wij hebben net zulke knappe koppen in informatica als de Amerikanen. Maar als je moet voldoen aan 28 nationale regimes, is dat voor zo'n internetreus niet te doen.'
Maakt het dieselschandaal niet duidelijk dat Europa een kartel is van louche autobedrijven uit Duitsland, Frankrijk en Italië?
'Dieselgate is een schoolvoorbeeld van het intergouvernementele Europa dat heel moeilijk beslissingen kan nemen in het belang van alle Europeanen. De fabrikanten lobbyen bij de regeringsleiders, die in de Raad van Europa op hun beurt de industrie de hand boven het hoofd houden.'
Dieselgate is een schoolvoorbeeld van het intergouvernementele Europa dat heel moeilijk beslissingen kan nemen in het belang van alle Europeanen
Waar blijft de Europese Commissie dan? Die is toch onafhankelijk toezichthouder?
'De lidstaten denken dan: shit, straks komt die Commissie toezicht houden op de fabrikanten, dat moeten we niet hebben. Zij accepteren het niet als de Commissie zoiets zou afdwingen. De Commissie is steeds verder verzwakt. Men legt zich daar bij neer en verzucht: 'de lidstaten willen het niet'. In 2009 werd afgesproken de Commissie te verkleinen van 28 tot 19 leden, om de slagkracht te vergroten. Maar via een achterdeurtje werd dat jammer genoeg teruggedraaid.'
'Europa heeft een eigen identiteit'
Sophie in 't Veld (1963) studeerde middeleeuwse geschiedenis in Leiden en werd in 1994 assistent van Johanna Boogerd-Quaak, lid van het Europees Parlement voor D66. In 't Veld is zelf lid sinds 2004. Ze vormt met Guy Verhofstadt de leidende tandem van de liberale ALDE-fractie.
De boodschap van haar boek Een Europees ID luidt dat de Europese Unie wel degelijk een eigen identiteit heeft. In 't Veld noemt de Unie een waardengemeenschap. De waarden van de EU, vrijheid, solidariteit, diversiteit, gelijkheid van mannen en vrouwen, eerbiediging van de mensenrechten, de democratische rechtsstaat, liggen vast in verdragen en wetten.
In 't Veld: 'Ze zijn niet onderhandelbaar, toepassing ervan is niet vrijwillig of optioneel. Naleven van de Europese Grondrechten is een wettelijke plicht, afdwingbaar voor de rechter. Het zijn rechten van de Europese burgers.'
Om het politieke karakter van het Europees Parlement te onderstrepen stelt In 't Veld voor dat elke politieke familie een kandidaat naar voren schuift voor de post van voorzitter van de Europese Commissie. Die aanvoerders moeten dan in de aanloop voor de EP-verkiezingen van 2019 op campagne.
Morgen in Sir Edmund: een bespreking van Een Europees ID.