Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Zorg

Voorkom dwang en laat je kind gewoon vaccineren

De vrijheid om je kind vaccins te onthouden is niet absoluut. Die houdt op zodra de vaccinatiegraad kritiek wordt en zowel de volksgezondheid als de openbare orde in gevaar komt, schrijven en .

Foto Ed Oudenaarden / Rotterdam

In een aantal Europese landen brak afgelopen jaar de mazelen uit, een ziekte die tot voor kort onder controle leek. De oorzaak wordt gezocht in een dalende vaccinatiegraad en zodoende het afbrokkelen van de groepsimmuniteit. Maar zoiets gebeurt niet vanzelf: het lijdt geen twijfel dat de wilde verhalen van de antivaccinatiebeweging hier debet aan zijn. Frankrijk en Italië stelden daarom onlangs een vaccinatieplicht in. Moet Nederland volgen?

Zo’n verplichting is gerechtvaardigd als hiermee een uitbraak voorkomen kan worden. Wel zijn hier voorwaarden aan verbonden. Ten eerste moet het een ernstige, besmettelijke ziekte betreffen, zoals mazelen. Ten tweede moeten de uitbraken goed bestreden kunnen worden met een effectief vaccin waarvan de bijwerkingen beperkt zijn.

Lees ook: Wat spuiten ze eigenlijk in mijn kind?

Het gaat hier niet alleen om de volksgezondheid, maar ook om de openbare orde. Een uitbraak kan het maatschappelijke leven ontwrichten. Overvolle ziekenhuizen, scholen die dicht moeten. Eerder al zullen ouders informeren naar de vaccinatiegraad op school, elkaar gaan verdenken of vragen naar de vaccinatiestatus van andere kinderen. Het is wenselijk dat te voorkomen en het conflict binnen de politieke arena uit te vechten.

Wat als ouders niet meewerken?

Een vaccinatieplicht lijkt in strijd met het grondrecht van zelfbeschikking en lichamelijke integriteit. Artikel 11 van de grondwet stelt echter dat iedereen recht heeft op onaantastbaarheid van zijn lichaam, ‘behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen’. Zelfbeschikking kan dus wel degelijk worden ingeperkt, mits dit via de wet gebeurt – bijvoorbeeld als het Nederlandse parlement een vaccinatieplicht invoert. Grondwetsartikel 22 (‘de overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid’) rechtvaardigt zo’n plicht. Juist bij besmettelijke ziekten is de overheid de aangewezen organisatie om de vrijheid van burgers in te perken. Uw zelfbeschikkingsrecht wordt dan afgewogen tegen het risico dat u de ziekte verder verspreidt.

Lees ook: Tegenstanders van vaccinatie, lees deze voorbeelden en huiver

Bij kinderen is er nóg een argument om de lichamelijke integriteit minder gewicht te geven. Het gaat immers niet om de persoon die het recht claimt – de ouder – maar om die van het kind dat nog geen oordeel kan hebben over vaccinatie. Ouders hebben de vrijheid om hun kinderen naar hun eigen ideeën op te voeden, maar die vrijheid is begrensd. Artikel 3 van het Kinderrechtenverdrag stelt dat bij alle regelgeving die op kinderen betrekking heeft, het belang van het kind voorop moet staan. Een overheid kan beargumenteren dat vaccinatie in het belang van het kind is en zwaarder weegt dan het beschikkingsrecht van de ouders.

Wat als ouders niet meewerken? Mogelijke sancties zijn ontneming van kinderbijslag, ontzegging van kinderopvang, een boete of zelfs gevangenisstraf. Hier in Nederland is de vaccinatieplicht nog niet aan de orde omdat de groepsimmuniteit voor mazelen (nog) niet in gevaar is. Wel is de vaccinatiegraad van nul- tot tweejarigen de afgelopen drie jaar gedaald. Als twijfelende ouders gewoon hun gezonde verstand gebruiken, accepteren ze die vaccinatie. Zolang voldoende ouders dat doen, blijft vaccinatie vrijwillig en hoeft de overheid niet tot dwang over te gaan.