Daar is-ie eindelijk: de nieuwe voedingsdriehoek

Op de twintigste verjaardag van de "actieve voedingsdriehoek" stelt het Vlaams Instituut Gezond Leven, het vroegere VIGeZ, haar nieuwe voorlichtingsmodel voor voeding en beweging voor. En die voorstelling komt niets te vroeg: al jaren wordt er uitgekeken naar een vervanger. Eentje die minder complex is, en rekening houdt met nieuwe inzichten op vlak van gezondheid en milieu.

Wat meteen opvalt is dat de nieuwe voedingsdriehoek, in tegenstelling tot de vorige, op zijn kop staat. De voedingsmiddelen staan niet langer gerangschikt volgens de voedingsstoffen die ze aanbrengen, maar wel volgens hun effect op onze gezondheid. Vroeger stonden rood vlees, gevogelte, eieren, vis, peulvruchten en noten bijvoorbeeld allemaal in hetzelfde groepje van 'eiwitrijke producten'. In de nieuwe driehoek worden ze uit elkaar gehaald. Noten en peulvruchten krijgen een aparte, prominentere plaats, en er wordt een onderscheid gemaakt tussen rood vlees, gevogelte en bereide vleeswaren "omdat ze een verschillend effect hebben op de gezondheid." Salami en filet de sax worden bijvoorbeeld als ultrabewerkt en onnodig beschouwd, en staan zelfs niet meer in de driehoek maar in een rode bol daarbuiten. Daarin staan ook frisdrank, alcohol en andere overbodige 'processed foods' waaraan zout, suikers of vet toegevoegd zijn.

Hoe minder bewerkt, hoe beter

Hoe hoger in de driehoek, hoe belangrijker de voedingsmiddelen. Groente en fruit staan nu bovenaan, in de donkergroene zone, samen met volle granen, peulvruchten, noten en plantaardige olie. Het  Vlaams Instituut Gezond Leven raadt aan om deze middelen zo veel mogelijk te eten, omdat je er het grootste gezondheidsvoordeel uithaalt.  Vervolgens kunnen ze aangevuld worden met een beperkt aantal producten van dierlijke afkomst uit de lichtgroene zone: vis, gevogelte, zuivel, ei. Voor beide zones geldt trouwens: hoe minder bewerkt, hoe beter. Neem dus beter een stuk fruit dan fruitsap en eerder een volkoren brood dan een wit. 

In de oranje zone worden producten die een ongunstig effect op ons lichaam hebben opgenomen. Rood vlees bijvoorbeeld, maar ook boter. In de vorige driehoek stond boter nog in hetzelfde vakje als olijfolie. "Maar door het grote verschil in effect op gezondheid, krijgt het nu een aparte plaats", aldus het communiqué.

Exacte hoeveelheden staan niet in de driehoek, wegens te verwarrend en demotiverend, aldus het Instituut nog. Dat benadrukt ook dat de voedingsadviezen voortaan voor een breed publiek gelden, en niet enkel voor gezondheidsprofessionals.

Niet één maar twee driehoeken

Werden voeding en beweging in de oude driehoek samengenomen, dan is er nu ook een bewegingsdriehoek. Die problematiseert het lange stilzitten, en probeert Vlamingen aan te zetten om elk half uur even recht te staan, een glas water te halen of een ander "bewegingstussendoortje" te nemen. De driehoek moet ook duidelijk maken hoe vaak je aan een bepaalde intensiteit moet bewegen. Licht intensief bewegen moet je dagelijks doen: denk aan de trap nemen in plaats van de lift. Matig intensief bewegen kan door 's avonds een stevige wandeling te maken. Wekelijks zou je ook minstens één keer aan ene hoge intensiviteit moeten bewegen. Lees: joggen of sporten in clubverband.

We mogen dan bijzonder lang op de nieuwe driehoek gewacht hebben, het Vlaams Instituut Gezond Leven maakt zich sterk dat het aan de verwachtingen zal voldoen. Zo benadrukt ze dat ze voor het nieuwe model niet over één nacht ijs zijn gegaan. Er zijn een resem experts geraadpleegd, er is naar het buitenland gekeken, er is uitgebreide test geweest bij 300 burgers. Ook stakeholders zijn achteraf ingelicht - gaande van mutualiteiten tot hogescholen tot ministers.