Direct naar artikelinhoud
Opinie

'Anti-racisten meten systematisch met twee maten'

Anti-racisten reduceren de geschiedenis tot het verhaal over slachtoffers en witte daders en hun witte medeplichtigen.

Quebec, augustus dit jaar: de politie botst met antiracisten die demonstreren tegen een betoging van extreemrechts.Beeld afp

Kan iemand zich werkelijk gekwetst voelen over het feit dat een Rotterdams kunstcentrum zich tooit met de naam van een verbleekte zeeheld? Sander van Walsum kan het zich niet voorstellen dat iemand zich werkelijk gekwetst voelt door een dergelijke verwijzing. Dat is een slecht argument. Het betekent namelijk dat het voorstellingsvermogen van - in dit geval - Sander van Walsum bepalend is voor wat het geval is. Zo kunnen wij ons niet voorstellen dat we met meer dan 100.000 km/uur door het heelal suizen, maar dat zegt alleen iets over ons persoonlijk voorstellingsvermogen. Het zegt niets over de snelheid.

Een andere bedenking van Van Walsum is dat gekwetsten pas nú melden dat ze aanstoot nemen aan de naam 'Witte de With'. Hebben ze hun gekwetstheid de voorgaande jaren verbeten?, wil hij weten. Maar ook dit is geen sterk argument. Een meer voor de hand liggende verklaring lijkt het feit dat traditionele media tot voor kort nauwelijks ruchtbaarheid hebben gegeven aan een onderhuidse onvrede over dit soort zaken. Is die verklaring vergezocht? Nee, want sociale media bieden nu veel meer mogelijkheden om die onvrede te ventileren. Iedereen kan immers een Twitter-account of een Facebookpagina openen. Wat vroeger onhoorbaar was, komt nu uit alle internetkrochten tot ons. 

De kritiek van Van Walsum op de standpunten van het anti-racismekamp is dus gemakkelijk aan het wankelen te brengen. Toch kunnen er evenveel vraagtekens gezet worden bij de waarachtigheid van de woordvoerders van het anti-racismekamp zelf. Er wordt namelijk systematisch met twee maten gemeten.

Wat vroeger onhoorbaar was, komt nu uit alle internetkrochten tot ons

Dreadlocks

Zo beschrijft Anousha Nzume 'witte' dreadlocks als een vorm van culturele toe-eigening van een uiting van de Afro-Amerikaanse cultuur en daarmee is het per definitie een uiting van institutioneel racisme.

Wie dit standpunt huldigt, maakt zich zelf net zo schuldig aan culturele toe-eigening. Dreadlocks kwamen en komen namelijk in bijna alle culturen voor: in het antieke Egypte, bij Germaanse stammen, bij Vikingen, bij de eerste christenen, bij Aboriginals, bij Somaliërs, bij de Masai et cetera.

Er wordt terecht opgeroepen tot een open discussie over allerlei racistische verschijnselen, waarin iedereen en niet alleen een witte elite kan en mag participeren. Tegelijkertijd wordt elk commentaar van witte zijde steevast afgewimpeld als een typisch voorbeeld van iemand die niet wil begrijpen hoe de samenleving echt in elkaar zit.

Het meten met twee maten zien we zelfs terug als de Amsterdamse grachtengordel ter sprake komt. Wie geniet van de Amsterdamse grachtenhuizen moet zich realiseren dat deze panden 'met bloed, zweet en tranen van slaven zijn gebouwd'. De objectieve claim klopt niet. Het grootste deel van die huizen stond er al op het moment dat Nederland Suriname als kolonie kreeg. Nederland verdiende destijds vooral aan de handel met landen aan de Oostzee en met de handel van de VOC in Azië.

Het grootste deel van de grachtengordel stond er al toen Nederland Suriname als kolonie kreeg

Gedachtekronkel

Uitgerekend bij dit soort feitelijke tegenargumenten wordt dan de kanttekening geplaatst dat objectiviteit 'een schaamlapje is voor de posities die mannen innemen'. Voor alle duidelijkheid: witte mannen. Racistische uitingen worden in het antiracisme (terecht) aan de kaak gesteld, maar tegelijkertijd kan een zwarte man of vrouw per definitie nooit racistisch zijn vanwege zijn of haar ondergeschikte machtspositie.

Dat is een vreemde gedachtekronkel. In welke mate een racistische uiting gevolgen heeft, is inderdaad afhankelijk van de machtspositie die iemand inneemt, maar de uiting zelf is niet afhankelijk van een machtspositie. Antisemitisme is antisemitisme, uit welke mond die dan ook komt. Kortom, ook hier wordt met twee maten gemeten.

Die twee maten leiden ertoe dat de geschiedenis gereduceerd kan worden tot het verhaal over slachtoffers en witte daders en hun witte medeplichtigen. Grijstinten zijn er niet. Voor Van Walsums kanttekeningen bij de waarachtigheid van de gekwetsten is geen plaats, want zijn twijfel is ongepast. Gelukkig is Van Walsum die 'schaamteloosheid' voorbij.

Willem-Jan van Gendt is publicist.
Ron Ritzen is jurist/filosoof.

Antisemitisme is antisemitisme, uit welke mond die ook komt

Lees ook

Geselecteerd door de redactie