Opinie: Geweld en bedreigingen zijn misdrijven, geen actiemiddelen

Ten tijde van de moord op Fortuyn werkte ik als jonge medewerker bij het CDA. De aanslag creëerde die dagen een grimmige sfeer. Vele politici werden ernstig bedreigd. Sommigen, zoals GroenLinks-leider Rosenmöller, besloten het na de zoveelste kogelbrief voor gezien te houden.

Je zou zeggen dat we daarvan geleerd hebben in hoe we ons uitspreken over mensen met wie we het oneens zijn en in hoe justitie omgaat met bedreigingen. Maar helaas niet. Sindsdien is de veiligheidssituatie dan ook niet verbeterd. En de democratie lijdt daaronder.

De afgelopen jaren ben ik weleens betrokken geweest bij het benaderen van mensen voor een politieke functie. Een veelgehoorde twijfel is: 'Ik heb geen zin om als wethouder een steen door mijn ruit te krijgen omdat iemand het niet eens is met het kappen van een stuk bos.'

Dit is geen onterechte angst. Uit onderzoek blijkt dat 26 procent van de lokale bestuurders wordt bedreigd en dat 7 procent zich daarom niet opnieuw kandideert. Landelijk is het niet anders. Femke Halsema's kinderen zijn bedreigd. Pechtolds bedreiger is net veroordeeld. Een foto van Sylvana Simons werd gephotoshopt aan een galg.

Het thuisadres van de directrice van de remigratiedienst verscheen op links-radicale sites met oproepen tot actie. En Geert Wilders heeft al jaren minder bewegingsvrijheid dan een crimineel op proefverlof.

Soms gaat bedreigen over in actie: huizen van PVV'ers werden al beklad en nu was Baudet aan de beurt. Naast het mijden van de politiek leiden bedreigingen ook tot zelfcensuur. Ik ken te veel politici die hun tekst kuisten of onderwerpen meden, omdat ze geen zin hadden in gedoe of erger. Terreur werkt! De opmerking van Waldemar Torenstra dat het bekladden van iemands huis 'geen drama' is, is daarom stuitend naïef.

Hij is niet de enige die de ernst onderschat. Een lokale D66'er keurde de actie af, maar twitterde 'ik geniet er wel van'. Denk vooral aan wat eraan voorafging. Bijvoorbeeld Elfie Tromp die het grappig vond om te schrijven dat ze Baudet wilde slaan met een dildo. Het maakt niet uit of het satire was, terecht schreef de Volkskrant dat al die bedreigingen aansporingen kunnen zijn voor één gek om te handelen. De vrijheid van meningsuiting stopt bij geweld oproepen. Het is daarom tijd om juridisch harder op te treden met een aantal maatregelen:

1 Bedreiging en geweld tegen een publieke functionaris zijn de facto twee misdrijven. Niet alleen het geweld zelf, maar ook het motief: het democratisch proces wordt verstoord. Of het nu gaat om de woning van Aad Kosto of de voordeur van Baudet, het is terrorisme en moet volgens die strafmaat worden behandeld.

2 Het OM gaat ambtshalve elke bedreiging tegen politici vervolgen, dus ook zonder aangifte. Het gaat sociale media proactief scannen.

3 De criteria voor strafbaarheid van een oproep tot geweld in het publieke debat worden eenvoudiger. Roepen dat een politicus een klap met een dildo verdient, is verleden tijd.

4 Goedkeuring achteraf is de facto gelijk aan een oproep vooraf en wordt dus net zo strafbaar. Je geeft immers hetzelfde signaal af aan potentiële daders: dat het goed is wat ze doen.

5 Er komt een uitbreiding van zelfverdedigingsrechten voor politici. In Engeland werd een Labour-politica neergeschoten door een rechtse activist. In Amerika een Republikein door een linkse activist. In Nederland Fortuyn door een dierenactivist. Dodelijk geweld is reëel geworden.

Het is voor een politicus ondoenlijk om in een flits te analyseren of er een tomaat of bom naar hem wordt gegooid, of iemand gaat slaan of steken. Daarom mag hij elke gooi of slag opvatten als een aanslag op zijn leven en mag hij, of zijn beveiligers, conform handelen uit zelfverdediging.

Potentiële daders moeten beseffen dat zij zichzelf bewust in gevaar brengen. Dat moet hen twee keer doen nadenken voordat ze gaan handelen. Ik begrijp dat dit stevig is. Maar de Nederlandse politiek en samenleving bevinden zich sinds Fortuyn in een chaotische situatie. Het laatste wat we nodig hebben is nog een aanslag, nog eens vijftien jaar polarisatie en nog meer goede mensen van links tot rechts die afhaken of zichzelf censureren.

Politici, en onze democratie, verdienen deze extra bescherming.