Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Politiek

Onbeschoftheid van burgers normaliseren

Tom-Jan Meeus

Sinds maandag weten we dat boze burgers niet bestaan: dit zijn ‘gewone Nederlanders’. Fijn dat Sybrand Buma deze opheldering gaf in zijn Schoo-lezing, want je hebt dagen dat het nieuws zoveel ongemak bevat – orkaan op Sint Maarten, hoger eigen risico – dat wat richting geen kwaad kan.

Nog maar net had ik besloten Buma’s voorbeeld te volgen – vaarwel, boze burger – toen de premier woensdag een tweet uitdeed om inwoners van Sint Maarten moed in te spreken. „Nederland staat klaar om te helpen.”

Een gewone Nederlander reageerde: „Help eerst je eigen volk eens randdebiel.”

Hierna gaven honderden gewone Nederlanders hun analyse. „Wij zitten al 8 jaar met een orkaan die ons alles afpakt gluiperd”, schreef er één. „Bedankt vuile graaier”, noteerde een andere.

Maandag legde Buma uit waarom we Nederlanders als deze serieus moeten nemen: het ligt niet aan hen, het ligt aan hun ervaringen. Zij verliezen hun baan „aan een immigrant of Oost-Europeaan”. De opleiding van hun kinderen „is te theoretisch geworden”. De verruwing „komt via de televisie in de huiskamer”. En te veel „hoogopgeleiden” – ongewone Nederlanders? – doen het stemgedrag van gewone Nederlanders af „als irrationele oprispingen van landgenoten die niet beseffen hoe goed ze het hebben”.

Lees ook Buma: ‘Gewone Nederlander blijft verweesd achter’

De potentiële impact van Buma’s toespraak is groot. Het viel op dat geen van de toekomstige coalitiepartners klaagde: angstig als ze zijn voor gezichtsverlies, willen ook deze partijen hun ‘eigen verhaal’ straks zo scherp mogelijk vertellen. Veelzeggend: hoe losser hun relatie tot Rutte III, hoe liever het ze is.

Buma’s partij claimde vijf jaar terug nog dat ze ‘het radicale midden’ bezette. Vóór de laatste verkiezingen had je zelfs prominenten, onder wie oud-premier Lubbers, die binnenskamers pleitten voor een coalitie zonder de VVD. Zelf positioneerde Buma zich in de campagne nadrukkelijk op rechts. En zijn secondant in de formatie, Pieter Heerma, pleitte laatst voor een sociaal-conservatief CDA: Buma’s lezing kun je zien als uitwerking daarvan.

Gevolg is dat het hele politieke landschap op sociaal-culturele thema’s conservatiever wordt. De VVD, de PVV en Forum voor Democratie zullen nu druk voelen zich op immigratie en integratie (en de EU?) retorisch verder naar de flank te bewegen.

Zo rukt de populistische correctheid verder op. Want nu zoveel politici de boze dan wel normale burger ijverig naar de mond praten, hoor je ze zelden klagen over de onbeschoftheid waarvan diezelfde burgers zich routinematig bedienen.

Tom-Jan Meeus (t.meeus@nrc.nl; @tomjanmeeus) schrijft op deze plek een wisselcolumn met Jutta Chorus