Wat niemand zag in de documentaire ‘Jesse’
De documentaire 'Jesse' geeft een persoonlijk inkijkje in de campagne van een bloedfanatieke politicus. Maar de montage laat ook veel weg uit het turbulente bestaan van een GroenLinks-leider.
“Iedereen die wel eens een campagne heeft meegemaakt, weet dat er lelijke dingen gebeuren”, zei oud-campagnestrateeg Ton Elias in Carré. ‘Helemaal niets’ geloofde hij van de documentaire ‘Jesse’ – in ieder geval niet dat er niets was weggelaten.
“Echt niet”, beweerden filmmaker Joey Boink en campagneleider Wijnand Duijvendak. Bij GroenLinks is het allemaal koek en ei.
Hoe Klaver van Tongeren afserveerde, ontbrak in de film
Maar er was in ieder geval één verhaal dat de docu niet haalde: het drama-Liesbeth van Tongeren, dat toch alle elementen van een spannende plotwending in zich droeg. Filmmaker Joey Boink, die in oktober 2016 al bij de partij in dienst was, had erbij gestaan en ernaar gekeken.
Boink moet gehoord en gezien hebben hoe in die herfst voor de verkiezingen Van Tongeren werd afgeserveerd, hoe aan haar was gezegd dat ze plaats moet maken voor nieuw talent op het gebied van milieu. Hoe ze zich daartegen verzette, hoe dat binnenskamers flink tumult veroorzaakte.
Stel je voor: Liesbeth van Tongeren en Jesse Klaver waren nota bene op dezelfde dag, zes jaar eerder, voor het eerst de Tweede kamer binnengewandeld. Ze hadden samen menig crisis meegemaakt – het vertrek van partijleider Halsema eerst, toen het onbeholpen leiderschap van Jolande Sap, flinke ruzie in de partij, een dramatische lijsttrekkersverkiezing, een enorme nederlaag, nòg twee leiderswissels en een vernietigend partij-onderzoek.
De kijker ziet niet dat Klaver leider is van een nogal lastige partij
Zij was temidden van al dat rumoer uitgegroeid tot een gezaghebbend milieuwoordvoerder, hij tot partijleider. Maar wat Klavers rol ook was geweest: hij had in ieder geval niet voorkomen dat zij op een zijspoor werd gezet. Tenzij Van Tongeren zich via het congres wist terug te vechten, was haar Kamertijd voorbij.
“Ik wist toen nog niet dat ik een documentaire maakte, anders had dat er heel goed in gekund”, zei filmmaker Boink gisteravond. Het idee om van zijn materiaal een film te maken ontstond pas in januari 2017.
Linkerbovenhoek
Zo miste het publiek van zijn film ‘Jesse’ een belangrijk deel van de informatie over Jesse Klaver – hij maakt deel uit van een nogal lastige partij. Dat dat aspect totaal ontbreekt is op zijn minst opmerkelijk, want die partij is er voor een aanmerkelijk part de oorzaak van dat GroenLinks in 27 jaar nooit groot groeide. Een sterke, charismatische leider was er voor Jesse Klaver wel vaker, maar de partij zorgde er altijd weer voor dat de kiezer er uiteindelijk niet genoeg fiducie in had.
Die partij maakte persoonlijke ongelukken – denk bijvoorbeeld aan de lelijkheid waarmee Kamerlid Tofik Dibi in 2012 openlijk ‘ongeschikt’ werd bevonden voor het partijleiderschap. Maar belangrijker is dat de partij zich ideologisch veel dieper in de linkerbovenhoek bevindt dan zijn leiders – zoals Jolande Sap merkte toen zij instemde met een politietrainingsmissie naar Uruzgan. Viel het succes eerder tegen bij verkiezingen, dan analyseerde GroenLinks steeds weer dezelfde fout: de partijleider zong los van de partij.
Het risico dat ook Klaver in die val trapt, is levensgroot en was er ook in de tijd dat Joey Boink ‘beeldvoerder’ van GroenLinks was, tussen oktober 2016 en de verkiezingen van maart 2017. Ook toen bleek het congres van GroenLinks nog altijd rechtlijnig en eigenzinnig: nogal pijnlijk voor de Kamerfractie.
Penibele situaties
Zo was er bijvoorbeeld het moment, in december 2016, dat het congres van GroenLinks de fractie corrigeerde in haar opvatting over referenda. Eerst namen daar drieduizend aanwezigen een motie aan over het verdrag met Oekraïne, waarin ze de fracties in Eerste en Tweede Kamer vroegen daarmee in te stemmen toen premier Rutte in Brussel een nogal nietszeggende bijsluiter had geregeld. De Tweede Kamerfractie van GroenLinks wilde juist tegenstemmen. Toen herhaalde het congres zijn wens uit 2012: ook geen bindend correctief referendum, wat hen betreft. In Nederland bestaat nu alleen de mogelijkheid van een raadgevend referendum, maar de opeenvolgende GroenLinks-leiders pleitten de afgelopen jaren ook voor een bindende variant. De partijleden gaan er niet in mee.
Penibel was ook de motie die werd ingediend door Rutger Groot Wassink, de fractievoorzitter van de Amsterdamse raadsfractie die onder Jolande Sap nog gold als de politiek strateeg van de partij. Groot Wassink keerde zich plots tegen het leenstelsel: ‘Saillant’, schreef het Parool, ‘aangezien huidig partijleider Jesse Klaver in 2014 zelf aan de wieg stond van het compromis dat de basisbeurs afschafte en het leenstelsel mogelijk maakte’.
Beide momenten haalden de documentarie niet. “Voor mij zat de wrijving in andere momenten”, verklaarde Boink in Carré.
Lees ook:
‘Jesse’ laat vooral een bloedfanatiek politicus aan het werk zien