De hervorming zal in vijf ordonnanties, dus zonder parlementair debat, worden doorgevoerd. De donderdag gepresenteerde voorstellen betreffen vooral de kmo’s, waar onder andere het plafonneren van ontslagvergoedingen, het beperken van de tijdsduur waarbinnen een klacht tegen een ontslag kan worden ingediend en de mogelijkheid tot overleg zonder vakbondsaanwezigheid kernpunten vormen.

De teksten van de hervorming werden dan wel opgesteld na een resem ontmoetingen met vertegenwoordigers van de werkgevers en de vakbonden, dat betekent echter niet dat die hervormingen door iedereen goedgekeurd worden. Officieel moet de hervorming, na “vele verloren jaren”, zorgen voor een echte strijd tegen de werkloosheid. De voorzitter van de vereniging van kmo’s, François Asselin, begroette de hervorming als “erg pragmatisch”.

Grote bedrijven

Dat Macron met zijn hervorming de populariteit gaat terugwinnen die hij de jongste tijd drastisch had verloren (19 procent op drie maanden tijd), lijkt weinig waarschijnlijk. Zijn voorstellen dreigen de grote bedrijven de (juridische) armslag en de zuurstof te geven die grote bedrijven nu eenmaal altijd in dank aanvaarden. Die zuurstof zit volgens critici in een communicerend vat, waardoor er voor de werknemers flink wat minder “zuurstof” (geld) voorradig zal zijn. Met andere woorden: de lonen moeten omlaag opdat de bedrijfswinsten moeten groeien, wat uiteindelijk -via het aloude concept van trickle down- de loontrekkende toch ten goede zou komen.

Zero animo bij de vakbonden

Enthousiasme viel bij de vakbonden, wier macht in de nieuwe arbeidswet wordt beknot, niet te bespeuren. “Wat wij gevreesd hadden, wordt over de hele lijn bevestigd”, zo reageerde secretaris-generaal Philippe Martinez van de grote vakbond CGT. Hij riep “werknemers, gepensioneerden en jongeren op om op 12 september op straat te komen”.

Laurent Berger van CFDT was al even ontgoocheld, maar riep (nog) niet op tot betogen. Hetzelfde geldt voor het grootste vakverbond, Force Ouvrière (FO): “Er zijn blijvende onenigheden”, zei FO-baas Jean-Claude Mailly, “maar die worden niet op straat opgelost”. Dat is al bij al een veel minder hevige vakbondsreactie dan die op de poging tot hervorming vorig jaar door president Francois Hollande. Nochtans zal de hervorming die Macron voor ogen heeft veel dieper in het sociale weefsel snijden en zal het voor veel arbeiders een stuk moeilijker worden om te blijven leven als God in Frankrijk.

Uitholling? Of sociale dialoog?

Hervorming van de loi travail is al maanden een heet hangijzer in Frankrijk. Critici, behalve de vakbonden vooral linkse partijen, zien in de hervorming geen flexibilisering of zoektocht naar jobs, maar een uitholling van de sociale bescherming door het arbeidsrecht stelselmatig af te bouwen. Volgens de regering moet het pakket van 36 maatregelen de “sociale dialoog” tussen werkgevers en werknemers juist versterken, uitgaande van het axioma dat beiden evenveel in de melk te brokkelen hebben.

Op 22 september zal het door Macrons partij gedomineerde parlement, dat de regering in deze een volmacht heeft gegeven, alle teksten goedkeuren. Links en extreemrechts kunnen enkel vanop de zijlijn toekijken, in de hoop later garen te spinnen bij een door hen verhoopte sociale opstand.

Daarna is het vat nog helemaal niet af. Verdere etappes in Macrons “hernieuwing van het sociale model” zijn het afbouwen van de werkloosheidsverzekering, van de pensioenen en van de fiscaliteit.

Het welslagen (of doordrukken) van de Franse hervorming is, stellen waarnemers, geen intern-Franse zaak. Macron ziet zichzelf als een nieuwe ster aan het firmament van de “vrije wereld” en hoopt dat zijn flexibiliseringsproject van het bedrijfsleven dusdanig baanbrekend (en hopelijk ook banen opleverend) is en in de praktijk te brengen zonder sociale oorlogvoering van enige omvang dat het navolging krijgt bij de Europese partners.