Diplomatieke ruzie treft pelgrims ondanks Saoedische geste: handjevol Qatarezen in Mekka
De jaarlijkse bedevaart naar Mekka is woensdag begonnen met slechts een handjevol pelgrims uit Qatar, terwijl het er vorig jaar nog zeker 12.000 waren. 'De crisis tussen Qatar en haar buurlanden leidt tot allerlei pesterijen waar pelgrims nu de dupe van zijn', verklaart Arabist Jan Jaap de Ruiter van de Tilburg University.
Begin juni verbraken Saoedi-Arabië, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten, Jemen en Egypte alle banden met Qatar, omdat ze vinden dat het land terroristen steunt en te goed bevriend is met rivaal Iran. De vijf landen presenteerden een lijst met 13 eisen waar Doha aan moet voldoen, zoals het sluiten van de populaire zender Al Jazeera omdat deze 'opruiende berichtgeving' zou verspreiden. Tot die tijd is er geen ruimte voor handel of overleg, blijven de grenzen gesloten en mag Qatar Airways niet door het luchtruim van haar buurlanden vliegen.
Tot ieders verassing liet Saoedi-Arabië vorige maand weten dat de poort tijdens de hadj wél zou worden geopend voor pelgrims uit Qatar, omdat gewone, gelovige burgers tenslotte niet het slachtoffer mogen worden van een politiek probleem. De Saoedische koning Salman bood zelfs aan privévliegtuigen naar Doha te sturen om mensen op te halen. Helaas was het quotum (Saoedi-Arabië bepaalt zelf hoeveel pelgrims er uit elk land welkom zijn bij de hadj) dit jaar wel verlaagd naar 1.200 man.
Grootmoedige oom
Qatar mopperde dat Saoedi-Arabië de hadj op deze manier juist als politiek instrument misbruikt. 'Wat natuurlijk ook zo is', zegt De Ruiter. 'Ze stellen zich op als de grootmoedige, edele oom die het kleine neefje tijdens een familieruzie toch even iets leuks gunt. Tegelijkertijd laten ze doorschemeren dat er later wel afgerekend moet worden.'
Uiteindelijk hebben 60 tot 70 Qatarezen zich woensdag aangesloten bij de 2 miljoen gelovigen in Mekka - een stuk minder zelfs nog, dan de 1.200 die waren toegestaan. Volgens het ene verhaal durven er niet meer Qatarezen de grens met Saoedi-Arabië over te steken, omdat ze bang zijn slecht behandeld te worden. Volgens het andere heeft Saoedi-Arabië vreselijk zitten pesten bij de aanvraag van de visa en andere logistieke procedures en is het papierwerk hierdoor niet tijdig rond gekomen.
Intussen heeft Qatar aan geen van de 13 eisen toegegeven en lijkt een oplossing voor de crisis nog ver weg, al wordt er achter de schermen vermoedelijk naarstig gezocht naar een oplossing. De Ruiter vermoedt dat de Verenigde Staten hier een belangrijke rol in spelen. 'Zij hebben daar groot belang bij omdat alle betrokken landen belangrijke bondgenoten van Washington zijn', zegt hij. 'In juli heeft Doha een deal met de VS gesloten om samen tegen de financiering van terrorisme op te treden - dat is ook niet toevallig.'
(Tekst gaat verder onder de foto)
Iran is er weer bij
Dit jaar zijn er overigens wel weer Iraniërs aanwezig bij de hadj. Twee jaar geleden kwamen er meer dan 2.400 pelgrims om het leven door verdrukking toen twee grote stoeten van duizenden gelovigen bij een kruispunt op elkaar botsten. Veruit het grootste aantal slachtoffers kwam uit Iran: volgens Teheran 464 mensen.
Vorig jaar ging er geen Iraniër meer naar de hadj, omdat het volgens Teheran te gevaarlijk was. Dit jaar zijn ze er wel weer bij, en het quotum voor Iran is zelfs met 40 procent verhoogd naar 82.000 pelgrims. De opperste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei heeft hen wel opgeroepen om te protesteren, 'want wat is een betere plek voor moslims om hun ongenoegen over Israël duidelijk te maken dan in Mekka en Medina'.
