Achtduizend betogers tegen CETA zijn even een beetje Waal

Terwijl het chagrijn en ongeloof in Brussel en de Europese hoofdsteden groot moet zijn, is de stemming bij de grote manifestatie van achtduizend betogers tegen 'foute' handelsverdragen als CETA en TTIP prima. Terwijl TTIP (met de VS) al wankelt, hebben ruim drie miljoen Walen vrijdag CETA geblokkeerd, een handelsverdrag voor 505 miljoen Europese burgers waarover de Europese Unie en Canada zeven jaar hebben onderhandeld.

Alle 28 lidstaten zijn akkoord, maar het verdrag kan niet getekend worden omdat de Walen nog aanvullende eisen hebben. Ze willen meer garanties voor hun boeren en bedrijven. Dit tot groot verdriet van de Canadese minister van handel, Chrystia Freeland, die vrijdag in tranen zei terug naar huis te gaan, na al het harde werk voor niets.

Maar Anne Wehrsig kan daar niet mee zitten. 'Ik ben boos', zegt de 52-jarige biologisch tuinierder van een zorgboerderij in Appelscha, die met haar dertienjarige zoon naar de manifestatie voor duurzame en eerlijke handel is gekomen. 'Een klein jaar geleden hebben we in Parijs een klimaatakkoord getekend, omdat we een andere economie wilden. Waarom dan CETA en TTIP? Wat moeten we met al die spullen uit Amerika en Canada?'

Dat in Nederland de Tweede Kamer voor CETA is - zij het vooral de vier grote middenpartijen VVD, PvdA, CDA en D66, de kleinere partijen op links en rechts hebben allerlei bezwaren - zegt Wehrsig weinig. 'Ze zijn met mijn stem aan de haal gegaan. Ik voel me in de steek gelaten.'

De manifestatie op het Museumplein is georganiseerd door een bont gezelschap organisaties, van de FNV tot de Consumentenbond en van Milieudefensie tot SOMO, een stichting die multinationals onderzoekt. De kern van wat hen bindt is dat handelsverdragen goed zouden zijn voor de multinationals, maar slecht voor het milieu (bord: 'Een beter milieu eindigt bij TTIP'), voor de consument, de werknemers en voor het dierenwelzijn. Bovendien zouden de verdragen in achterkamertjes worden uitonderhandeld, buiten het zicht van de burgers. Dit nog los van de instelling van arbitrage-instituten, waar bedrijven bezwaar kunnen aantekenen tegen democratisch genomen besluiten van overheden, als ze zich daardoor benadeeld voelen.

Achter gesloten deuren

'Ik heb het gevoel dat we meer en meer geregeerd worden door het grootbedrijf. En alles wordt bekonkeld achter gesloten deuren', zegt Hielke (40) uit Rotterdam. Volgens diverse economen, beleidsmakers en politici zijn handelsverdragen onontbeerlijk voor meer welvaart en banen, en is protectionisme schadelijk. Maar dat wil er op het Museumplein - spandoek: 'Wageningen CETA-vrij'-  niet in. 'Kijk naar Nafta, het handelsverdrag tussen de VS en Mexico. Dat heeft alleen maar banen gekost', zegt Hielke, die bij het CBS werkt. 'En kijk naar het massaontslag bij Caterpillar in Wallonië. Deze handelsverdragen zijn goed voor de aandeelhouders, niet voor gewone mensen. Wat moeten die ermee?' Volgens een van de sprekers op het podium leidt CETA tot 0,008 procent extra groei. 'Maximaal. En pas over tien jaar.'

De VS oké, maar een akkoord met de Canadezen kan toch geen kwaad. Chrystia Freeland was vrijdag mede zo ontgoocheld omdat Canadezen van alle volken ter wereld zo'n beetje het meest als de Europeanen zouden zijn. 'Dat zal best', zegt Steffanie (26). 'Maar 80 procent van de Amerikaanse bedrijven zit ook in Canada. Zo is CETA een achterdeur voor TTIP.' De Rotterdamse, werkzaam bij Rechtstreex, een initiatief met lokale boerenproducten, 'is het gewoon een beetje zat'. 'Altijd maar groei, groei, groei. En niemand die het heeft over dierenwelzijn, mensenrechten en het milieu.' Dat 28 EU-landen en hun parlementen ondertussen op Wallonië moeten wachten om CETA te kunnen tekenen, zegt de Rotterdamse weinig. 'Dat de grote leiders het met elkaar eens zijn, betekent niet dat het ook goed is. Kijk maar naar het verleden, naar de slavernij, en de strijd voor vrouwenrechten.'

Verzet tegen neoliberalisme

Verdragen als TTIP en CETA zijn magneten voor protest geworden. Hoe vrijhandel een vies woord werd. (+)

Het ongeveer voor de helft gevulde Museumplein - volgens de organisatie zijn er achtduizend mensen op de manifestatie afgekomen - hoort ondertussen dat de Chrystia Freeland helemaal niet naar huis naar haar kinderen is, zoals ze vrijdag in tranen zei. Ze is nog Wallonië, waar dooronderhandeld wordt om CETA alsnog rond te krijgen, zodat de Canadese premier Trudeau begin volgende week alsnog naar Brussel kan komen voor de feestelijke ondertekening. 'Ze voeren de druk dus op, maar dat doen wij ook', roept Jurjen de Waal van voedingswaakhond Foodwatch op het podium. 'Dit is pas het begin. Als het moet, gaan we naar de rechtszaal. En desnoods eisen we een referendum. Basta!'

Hielke uit Rotterdam vreest echter dat CETA er alsnog gaat komen. 'Daar ben ik pessimistisch over.' Heeft het dan wel zin, dit soort manifestaties van gelijkgestemden? Plaatsgenoot Steffanie: 'Ondanks alle social media is dit het enige dat effect sorteert: zichtbaar met z'n allen op een plein gaan staan. Dit is saamhorigheid, dit is wat de samenleving nodig heeft. Geen handelsverdragen.'

‘Nieuwe dreiging heet TiSA’ 

Terwijl er nog volop gesteggeld wordt over CETA en TTIP, is er volgens de FNV al een nieuwe dreiging in de maak: TiSA. Dat staat voor ‘Trade in Services Agreement’, een verdrag dat volgens de bond deze maanden ‘in alle stilte wordt uitonderhandeld’. TiSA moet de standaard worden voor alle dienstverlening in de wereld. Daarover onderhandelen de Verenigde Staten, de Europese Unie, Canada en nog twintig andere landen, waarmee dit verdrag een soort TTIP- en CETA-plus is. TiSA moet standaarden opleveren voor onder meer e-commerce, datastromen en telecommunicatie. Maar volgens de FNV is het begrip ‘dienst’ zo breed geformuleerd, dat ook publieke diensten als zorg en onderwijs eronder vallen. Als TiSA doorgaat, wordt het volgens de bond een stuk moeilijker privatisering en marktwerking tegen te houden of terug te draaien.