Stilletjes wafels terugroepen, kan dat zomaar?

Verschillende supermarkten haalden gisteren wafels uit de schappen, omdat er kleine hoeveelheden fipronil in bleken te zitten. Dat gebeurde zonder waarschuwingen door de NVWA of terugroepadvertenties in de krant. Hoe kan dat?

Het korte antwoord is: omdat er geen acuut gevaar is voor de volksgezondheid.

Als een fabrikant een minimale hoeveelheid van een gevaarlijke stof in zijn producten aantreft, is hij verplicht dat aan de NVWA te melden. Dat gebeurde tot nu toe ook met de eieren waar fipronil in zit, en de koeken en salades waarin die eieren terecht zijn gekomen.

De volksgezondheid liep geen gevaar. Maar, zo zegt Tjitte Mastenbroek van de NVWA: "de stof hoort er niet in thuis. Als bedrijven die ontdekken, moeten ze maatregelen nemen." De producten moeten dan uit de handel, en dat mag best stilletjes.

Wel direct gevaar

Anders was dat bij één partij eieren. Daarin had de NVWA een dusdanige hoeveelheid fipronil aangetroffen, dat er daadwerkelijk acute gezondheidsproblemen konden ontstaan. De NVWA plaatste hiervoor op 31 juli een publiekswaarschuwing op de eigen website.

Het gebeurt vaker dat in producten schadelijke stoffen worden gevonden die een direct gevaar vormen. Het is dan aan de fabrikanten om hun klanten hierover in te lichten, bijvoorbeeld door een advertentie te plaatsen in een landelijk dagblad. Wat de beste manier is, stemmen de bedrijven af met de NVWA.

Vrijwillig of niet?

Directeur René Roorda van het Centraal Bureau Levensmiddelen vindt de terugroepactie van de wafels niet te geheimzinnig. "Er is absoluut geen sprake van 'stiekem' en er is ook geen lijst van besmette koekjes", zei hij op NPO Radio 1.

Hij benadrukt dat het terugroepen gebeurt op aangeven van de fabrikanten, en niet door ingrijpen van de NVWA.

Dat wil overigens niet zeggen dat de terugroepactie geheel vrijwillig is. Dat zou alleen zo zijn als er minder dan grenswaarde fipronil in de koeken is gevonden, en daarover kan het CBL niets zeggen.

Watermeloenen

Het gebeurt dus vaker dat in levensmiddelen ongewenste stoffen worden aangetroffen. Als warenautoriteiten daarover worden geïnformeerd, lichten ze collega-autoriteiten in andere Europese landen in. Dat gebeurt via het RASFF-register, het Rapid Alert System for Food and Feed.

Zo is eerder deze maand de pesticide oxamyl aangetroffen in Spaanse watermeloenen die ook in Nederland verkocht werden. De watermeloen is na de melding in het register uit de handel gehaald, maar er is hier geen publieke waarschuwing uitgegaan.

In voedingssupplementen uit de VS zijn nieuwe voedingsmiddelen aangetroffen die in de EU (nog) niet geautoriseerd zijn. Na een melding door de Poolse autoriteiten zijn ook deze producten uit de handel gehaald.