De witte identiteitspolitiek van alt-right is niets minder dan eeuwenoud racisme in een nieuw, hip jasje.

Ik luister naar Billie Holidays prachtige, dichtgeknepen, bittere stem. Blood on the leaves and blood on the root/ Black bodies swinging in the Southern breeze/ Strange fruit hanging from the poplar trees.

Het is doodeng. Er valt niets te ontmaskeren aan de KKK of neo-nazi's. Terreur, moord en marteling is altijd hun trotse handelsmerk geweest. Ze marcheren anno 2017 blakend van zelfvertrouwen terug uit de marge naar de mainstream, met rugdekking van president Trump. Die zelfs zijn eigen dochter en zijn Joodse kleinkinderen verraadt om bij 'blood and soil' en 'jews will not replace us' scanderende neonazi's in het gevlei te komen. In Charlottesville toonden de uitwassen van alt-right, de 'side' van Donald Trump, dreigend in staat en bereid te zijn een gewapende strijd te voeren tegen democratie en mensenrechten, alias 'communism'. Wie opkwam voor democratie en mensenrechten, haar leven gaf voor het strijden tegen fascisme zoals Heather Heyer, wordt door Trump betiteld als 'alt-left'. Holocaustontkenner en KKK-prominent David Duke was in tijden niet zo triomfantelijk op Twitter als na Trumps hernieuwde claim dat de 'alt-left' net zo schuldig was als de 'alt-right' in Charlottesville. Trump is zijn man. Het is verbijsterend. De ouders van Heyer tonen zich vergevingsgezind, in de bovenmenselijk liefdevolle traditie van Martin Luther King.

Verbazingwekkend vind ik de steeds vaker gehoorde claim dat de huidige polarisatie het resultaat zou zijn van identiteitspolitiek. 'Identiteitspolitiek verbindt mensen langs tribale lijnen, maar splijt maatschappijen', stond onlangs in het commentaar in de Volkskrant. Ik moest er even op kauwen. De witte identiteitspolitiek toch zeker, hoop ik? Of wordt hier gesuggereerd dat de revival van radicaal-rechts te danken is aan zwarte identiteitspolitiek? Dat het vermaledijde onderstrepen van onderscheid weleens debet zou kunnen zijn aan het huidige gepolariseerde klimaat, met Charlottesville als moreel dieptepunt? Dat het voortdurende gehamer op 'zwart dit, zwart dat' misschien een voedingsbodem was voor de huiveringwekkende renaissance van het witte superioriteitsdenken? Ik hoop dat ik het verkeerd begrepen heb.

Ik vind het niet kies om de witte identiteitspolitiek van alt-right te vergelijken met identiteitspolitiek resulterend uit zwarte emancipatie. Racisme, noem het met een modewoord eens witte identiteitspolitiek, is de kip, zwarte identiteitspolitiek het ei, zogezegd. De witte identiteitspolitiek van alt-right is niets minder dan eeuwenoud racisme in een nieuw, hip jasje. Het in stand willen houden van een eeuwenoude bevoorrechte positie die gebaseerd was op uitbuiting van de ander. De geschiedenis van de VS - net als van de rest van de Amerika's - is gebaseerd op gespleten maatschappijen. Witte identiteitspolitiek stond aan het fundament van de nieuwe wereld. Kleur was eeuwenlang bepalend voor wie heer en meester was over zijn eigen leven of niet. De Onafhankelijkheidsverklaring, met Thomas Jeffersons prachtige woorden 'all men are free and equal', het waardenfundament van de Verenigde Staten, kreeg pas werkelijke invulling nadat de burgerrechten toegekend werden. Het kwam niet in Jeffersons hoofd op dat deze woorden ook van toepassing zouden moeten zijn op de vrouw met wie hij tientallen jaren een verhouding had en van wie algemeen aangenomen wordt dat hij op een bepaalde manier van haar gehouden heeft, Sally Hemings. Hoewel moeder van zes van zijn (onwettige) kinderen bleef zij tot zijn dood zijn eigendom.

Na de afschaffing van de slavernij waren het segregatiewetten die de zwarte bevolking elementaire burgerrechten ontzegde. De civil rights movement bracht de catharsis die zou leiden tot het stap voor stap omarmen van werkelijke mensenrechten.

Ook ik sta vaak ambigu tegenover het fenomeen identiteitspolitiek. Laat je niet reduceren tot sjabloon van zwart of wit, bepleitte Elma Drayer onlangs en dat onderschrijf ik. Ik zou niets liever willen dan een wereld vol compassie. Waar iedereen zichzelf kan zijn, als individu. Mag houden van wie hij of zij houdt, mag genieten van wat voor kunst of cultuur dan ook, of dat nu uit de eigen culturele traditie komt of niet. Juist nieuwsgierigheid naar andere culturele tradities, proeven uit andere keukens, kleurt het leven. Maar daarnaast is het een feit dat multiculturele samenlevingen nu eenmaal verzuild zijn. Minderheidsrechten mogen nooit individuele rechten schenden, maar een democratische rechtsstaat borgt juist ook deze.

Ruimte en waardering voor verscheidenheid in identiteit is net als het discriminatieverbod een wezenlijk onderdeel van een open, tolerante samenleving. Dat is precies waar extreem-rechts verklaart gewapenderhand vanaf te willen. Ik heb een brok in mijn keel als Billie.