“Het moet geleden zijn van de jaren zestig dat extreemrechts nog eens zo zichtbaar op straat is gekomen in de VS. De vorige maal was een optocht van neo-nazi’s doorheen de joodse wijk in Chicago”, zegt Kristiaan Verluys.

Wraak na acht jaar zwarte Obama

Dat ze na al die tijd net nu weer zo massaal op straat verschijnen, komt door Trump. De president van de VS staat voor de nieuwe “White Power”, de witte macht. Al zal Trump zichzelf nooit zo omschrijven, hij distantieert zich liever van extreemrechts. “Maar voor veel mensen in het zuiden is Trump de bevrijding na acht jaar onder de “zwarte” president Barack Obama. Dit is hun moment voor wraak”, zegt Kristiaan Versluys.

Die wraak is hard. Afgelopen weekend is één dode gevallen toen een extreemrechtse sympathisant inreed op een groep tegenbetogers die het niet pikte dat “alt-right” (de nieuwe naam van de neo-nazi’s) door de straten van Charlottesville trok.

De betoging dit weekend was tegen het voornemen van de overheid om een standbeeld van Robert E. Lee weg te halen. Hij voerde in de Amerikaanse burgeroorlog de zuidelijke troepen aan. De zuidelijke staten streden voor meer autonomie en handhaving van de slavernij. Na die oorlog, die het zuiden verloor, is de Ku Klux Klan gesticht, door zes Schotse soldaten.

Schotse origine

De zes konden het niet hebben dat de zwarte slaven voortaan freedmen - vrije mensen - waren. Ze deden wat ze in Schotland wel vaker doen: zich als spook verkleden - vandaar die lange gewaden - en te paard de (zwarte) mensen gaan bang maken.

De naam Ku Klux Klan zou een mengeling zijn van Schots en Grieks. Ku Klux is afgeleid van het Griekse kuklos, wat betekent ring. Klan is Schots voor familie.

Een andere uitleg luidt: Ku Klux Klan is een onomatopee. Het is de klanknabootsing van een Winchester geweer wanneer de kogel in de laadkamer wordt geplaatst, dus géén schot (clic clac of ku klux).

In 1868 haalde de Ku Klux Klan voor de eerste maal hard uit. Ze gingen zwarte republikeinse kiezers vermoorden. Republikeinse, omdat die partij de slavernij had afgeschaft. Daarna deemsterde de Ku Klux Klan weer weg. In 1875 waren er nauwelijks nog leden en nauwelijks nog brandstichtingen tegen zwarten - het handelsmerk van de Ku Klux Klan.

Maar in 1945 wekte William Joseph Simmons de Ku Klux Klan weer helemaal tot leven. Op het hoogtepunt waren er 5 miljoen leden. De tweede Ku Klux Klan wilde vooral de morele hegemonie van het blanke protestantisme behouden en streed daarom tegen zwarte maar ook tegen katholieken en joden.

In de jaren zestig keerde de Ku Klux Klan opnieuw terug, deze keer om de strijd aan te gaan met Martin Luther King en Malcom X, die het opnamen voor gelijke rechten voor de zwarten.

Beelden van de extreemrechtse rally dit weekend. Lees verder onder de video.

Staan we voor een nationale heropleving van de Ku Klux Klan?

Geschiedenisprofessor en Amerika-kenner Herman Matthijs denkt dat het niet zo’n vaart zal lopen. “De strijd om het behoud van de blanke identiteit, zal altijd een typisch zuidelijk fenomeen blijven.”

Kristian Versluys merkt op dat er een verbreding van rechts aan de gang is. Vroeger was er enkel maar de Ku Klux Klan. Nu is er ook de extreemrechtse politieke partij Tea Party. “Misschien breekt de Ku Klux Klan niet meer zo breed door als vroeger, maar wel het rechtse gedachtegoed.”