Trump blijft flirten met de witte woede

Amerika wachtte zondagavond nog op een keiharde veroordeling van wit racisme uit de mond van president Donald Trump, een dag nadat in ­Virginia een vrouw was gedood door een aanslag met een auto. De vermoedelijke dader, een 20-jarige man uit Ohio met extreem-rechtse denkbeelden, werd snel gearresteerd. Hij werd eerder die dag gezien met leden en in het ‘uniform’ van Vanguard America, een fascistische organisatie, al ontkent hij lid te zijn.

In de stad Charlottesville zouden Vanguard America en andere groepen, waaronder de Ku Klux Klan, demonstreren tegen het weghalen van een standbeeld van Robert E. Lee, een generaal van het Zuiden tijdens de Burgeroorlog. Daar kwamen tegendemonstranten op af, en nadat de twee groepen slaags waren geraakt, gelastte de politie de manifestatie rond het standbeeld af.

Enige tijd daarna reed een auto met hoge snelheid in op een aantal antifascistische demonstranten in een voetgangersgebied. Dat kostte Heather Heyer (32) het leven. Daarnaast vielen er nog minstens 19 gewonden. Indirect kwamen zaterdag door de ongeregeldheden ook twee piloten van de staatspolitie van Virginia om het leven, toen hun helikopter neerstortte.

De gouverneur van Virginia, ­Democraat Terry McAuliffe, riep ­zaterdag de noodtoestand uit en ­veroordeelde gisteren tijdens een kerkdienst de ‘witte racisten en neo-nazi’s die gisteren naar onze staat kwamen’. Veel minder uitgesproken was president Donald Trump toen hij zaterdagmiddag de pers te woord stond. “We veroordelen ten sterkste het schandelijke vertoon van haat, vooroordeel en geweld van vele kanten. Van véle kanten.”

(Tekst loopt verder door onder tweet)

Met die formulering nam bijna niemand genoegen. Niet alleen groepen die strijden tegen discriminatie en Democratische politici, maar ook Republikeinse leden van het Congres riepen om meer. Senator Marco Rubio, vorig jaar een concurrent in de race om het presidentschap, twitterde: ‘Het is heel belangrijk voor het land om de president de gebeurtenissen in Charlottesville bij hun naam te horen noemen, een terroristische aanval door witte ­racisten.’

(Tekst loopt verder door onder tweet) 

Achterban paaien 

De terughoudendheid van de president is vermoedelijk geen ­vergissing of verspreking. Meestal is hij juist erg snel en soms te grof met kritiek op wat hem niet bevalt. Hij en zijn medewerkers hadden bovendien alle tijd om te bedenken wat ze zouden zeggen.

Het is ook niet de eerste keer dat Trump onwillig lijkt om groepen te veroordelen die zich afzetten tegen de rechten die Afro-Amerikanen hebben verworven en tegen het steeds groeiende aandeel van niet-witten in de bevolking. Enkele ­Witte Huis-medewerkers, onder wie adviseurs Steve Bannon en Stephen Miller, hebben banden met ‘alt-right’ of ‘wit nationalisme’.

Voor de verkiezingen stelde de voormalige leider van de racistische Ku Klux Klan, David Duke, zich achter Trumps kandidatuur. Het duurde dagen voor Trump ertoe te bewegen was om zich van die steun te distantiëren.

Duke was er ook in Charlottes­ville bij. “We gaan de beloften van Donald Trump vervullen”, zei hij enthousiast. “Daarom stemden we op hem, omdat hij zei dat hij ons ons land weer zou teruggeven.”

Trumps terughoudendheid hoeft niet te betekenen dat hij zelf zulke ideeën koestert. Maar het laat zien waar hij zichzelf nog steeds plaatst op de Amerikaanse politieke markt. Tijdens de campagne zette hij zich af tegen de gevestigde politiek, de elite in Washington, illegale immigranten, internationale verplichtingen. Dat leverde hem onverwacht veel steun op van witte, niet al te welvarende Amerikanen, die vinden dat het land er de laatste decennia niet op vooruit is gegaan.

Geen onversneden racisten, maar ook geen voorstanders van het weghalen van standbeelden uit parken om politiek sterker geworden minderheden te gerieven. Kennelijk wil Trump voor alles die achterban paaien, desnoods ten koste van politiek krediet in Washington.

Lees ook:

Een weekeind vol haat in beeld

De fascistische drietrapsraket column van Stevo Akkerman

Afkalven aanhang vreet aan Trump