Ruud Lubbers zet Buma met vluchtelingenbrief terecht op zijn nummer
Vluchtelingen kunnen ‘van grote waarde’ zijn voor het vergrijzende Nederland. Dit betoogt oud-premier Ruud Lubbers (CDA) samen met emeritus hoogleraar Paul van Seters in een brief in het NRC Handelsblad. Lubbers neemt een standpunt in dat terecht niet strookt met zijn christendemocratische collega Sybrand Buma.
Nederland zou — met het oog op de vergrijzing — jaarlijks tot 25.000 VN-vluchtelingen permanent moeten opnemen, schrijven Lubbers en Van Seters. “Vluchtelingen hebben ons nodig, maar wij hen ook,” stellen ze. Met de brief reageert de oud-premier op het mislukken van de formatie van een kabinet van VVD, CDA, D66 en GroenLinks. De partijen besloten niet met elkaar verder te onderhandelen omdat zij geen consensus konden bereiken op het migratiethema.
Boosdoener in het falen van de kabinetsformatie was het door Jesse Klaver en zijn GroenLinks geopperde ‘hervestigingsprogramma’ van de Verenigde Naties. Dit programma houdt in dat Nederland jaarlijks ten minste 5.000 mensen, en maximaal 25.000 mensen op zou nemen. Het conceptvoorstel stuitte op grote weerstand bij VVD, D66 en CDA. CDA-leider Buma reageerde destijds gepikeerd op het voorstel van Klaver.
Ruud Lubbers stelt in de brief aan de NRC dat Nederland met oog op het vergrijzende Nederland jaarlijks liefst 25.000 VN-vluchtelingen op zou moeten nemen. Deze mensen zouden namelijk — mits zij in staat zijn in te burgeren en op korte termijn hun eigen boterham kunnen verdienen — waardevolle medeburgers kunnen worden.
Een inconsistent CDA
Met de brief legt Lubbers Buma het vuur aan de schenen. De CDA-leider is namelijk al enige tijd onduidelijk over zijn ware standpunt rondom het migratiebeleid. In 2015 stelde Buma alleen dat het VN Vluchtelingenverdrag, waaraan het VN-hervestigingsprogramma aan gekoppeld is, verouderd is. “Het CDA vindt dat het niet meer van deze tijd is om vluchtelingen dezelfde sociale voorzieningen te bieden als de inwoners van het gastland. Het gaat de daadkracht van de verzorgingsstaat te boven. We moeten waarborgen dat de Nederlanders zelf ook normaal kunnen blijven leven,” zei Buma toen in een interview met Elsevier.
Volgens de CDA-leider moet de nadruk komen te liggen op opvang, met als uiteindelijk doel terugkeer naar het land van herkomst. Dit wordt door het CDA een ontheemdenstatus genoemd, dat betekent dat de vluchteling de nodige bescherming en opvang krijg, maar dat het vanaf het begin duidelijk is dat die opvang tijdelijk zal zijn.
Verblijfsvergunning
Op dit moment krijgen mensen met een asielstatus eerst een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (5 jaar). Deze vergunning wordt na 5 jaar meestal omgezet in een vergunning voor onbepaalde tijd. Behalve als er belangrijke redenen zijn om de vergunning in te trekken. Dat kan als de veiligheid in het land van herkomst sterk is verbeterd. Het vreemde aan het standpunt van Buma is dat vluchtelingenbescherming op dit moment al tijdelijk is. Zodra het gevaar in het land van herkomst niet meer aanwezig is, kan de verblijfsvergunning van een vluchteling worden ingetrokken.
Wegmoffelen
Wat bedoelt Buma dan? Martijn Stronks, jurist en filosoof, vroeg zich in een opiniestuk in NRC afgelopen maart af of Buma vluchtelingen een vergunning voor een vooraf vastgestelde tijd wil verlenen. Daarmee zou hij hen dus willen uitsluiten van sterkere verblijfsaanspraken.
“Probleem is nu – en dat moffelt Buma hier gewiekst onder het tapijt – dat deze twee vormen van tijdelijkheid met elkaar in strijd kunnen zijn,” schrijft Stronks. “Eigenlijk op een nogal duidelijke manier. Want wat nu als de vergunning voor bepaalde tijd afloopt terwijl er nog altijd oorlog is in Syrië? Dan mag de vluchteling volgens het Vluchtelingenverdrag nog altijd niet worden teruggestuurd. Dat bepaalt het zogeheten non-refoulement-beginsel, de kern van het vluchtelingenrecht. Een vluchteling die zijn verblijfsrecht verliest terwijl hij niet mag worden uitgezet, belandt als illegaal op straat.”
Een tweede mogelijkheid is dat Buma niet het verblijfsrecht van van vluchtelingen af wil nemen. Hij wil juist voorkomen dat ze zich hier vestigen of Nederlander worden. Ook dit is niet mogelijk. In het Vluchtelingenverdrag en de EU-richtlijn Langdurige ingezetenen staat namelijk dat vluchtelingen het recht hebben om te integreren na verloop van tijd.
Formatie
Buma lijkt te pleiten voor een beleid dat deels al bestaat, en met de door hem geopperde aanpassingen niet serieus genomen kan worden. Je kan namelijk niet vooraf een schatting maken van hoe lang een oorlog duurt. Daarnaast zou Buma, mocht hij inderdaad willen voorkomen dat vluchtelingen Nederlander kunnen worden, het Vluchtelingenverdrag van de VN en een EU-richtlijn aan moeten vechten. Wat zeer gecompliceerd en voorlopig onhaalbaar is.
Hoe je het ook wendt of keert is het voorstel over de ontheemdenstatus dat Buma in zijn verkiezingsprogramma opperde wankel. Blijkbaar zo wankel dat een oud-premier — die inmiddels 37 jaar lid is van dezelfde partij — in de bres springt voor het standpunt van een andere partij, in dit geval GroenLinks. Is de brief van Ruud Lubbers een ludieke poging om een mogelijke formatie alsnog richting GroenLinks te bewegen?
De formatiebesprekingen hervatten in ieder geval morgen (woensdag, red.). De timing van Lubbers’ uitbrander kan daarmee niet beter zijn.
