Als 22e staat in de VS heeft North Carolina wetgeving ingevoerd waarmee Israëls nederzettingenpolitiek actief wordt beschermd. Internationale bedrijven die geen zaken wensen te doen met de illegale nederzettingen worden door de staat geboycot. De Israël-lobby kan weer een succes bijschrijven.
Met het zetten van zijn handtekening stelde gouverneur Roy Cooper van North Carolina House Bill 161 in werking, die in juli door het Huis van Afgevaardigden en de Senaat van zijn staat was aangenomen. De wet bepaalt dat de staat en al zijn organen geen zaken meer mogen doen met bedrijven die weigeren zaken te doen ‘met Israël’. Bedrijven die zich niet netjes gedragen worden aan de dijk gezet en zijn niet meer welkom tot ze hun leven beteren. Dat overkwam vorig jaar vier Nederlandse bedrijven – ASN Bank, Vitens, Royal HaskoningDHV en Triodos Bank – in de staat New York, een van de inmiddels 22 Amerikaanse staten die in de afgelopen paar jaar dergelijke wetgeving hebben ingevoerd. Eerder dat jaar belandde de ASN Bank ook al op de zwarte lijst van de staat Illinois.
De Nederlandse bedrijven voerden weliswaar geen boycot tegen Israël, maar werden gestraft omdat zij weigerden via hun werkzaamheden betrokken te raken bij Israëls illegale kolonisering van bezet Palestijns gebied. Daarmee gaven zij gehoor aan de (inter)nationale gedragscodes op het gebied van bedrijfsleven en mensenrechten, zoals de UN Guiding Principles on Business and Human Rights en het Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten. Die bepalen dat bedrijven directe en (via hun productieketens) indirecte betrokkenheid bij schendingen van mensenrechten dienen te voorkomen.
Met de golf van ‘boycotwetten’ willen de Amerikaanse staten helpen voorkomen dat het internationale bedrijfsleven verder afstand neemt van de bezetting en de ‘nederzettingen’. Om die reden is, naar voorbeeld van de andere staten, in House Bill 161 expliciet vermeld dat bedrijven die weigeren zaken te doen met ‘Israeli controlled territories’ zullen worden geboycot. Zulke firma’s maken zich volgens de wet schuldig aan ‘discriminatie op basis van national origin’. Met de wet worden bedrijven voor het blok gezet: respecteren ze het internationaal recht en de mensenrechten, dan lopen ze een levensgroot risico op forse economische en imagoschade.
Met de scalp van North Carolina kan de internationale bezettingslobby – alias ‘Israël-lobby’ – een nieuwe overwinning bijschrijven. Net als in de andere 21 staten kwam de wet tot stand na een intensieve lobbycampagne van lokale en landelijke joodse en christelijke pressiegroepen en politici. Veelal geïnspireerd door een goddelijke belofte uit het Oude Testament, weten zij zich verenigd in een meedogenloos offensief tegen critici van Israëls nederzettingenpolitiek, even meedogenloos als in Israël zelf. Daar is net Amnesty International als zoveelste mensenrechtenorganisatie op de strafbank gezet, doet de regering haar uiterste best om de vestiging van Al-Jazeera in Jeruzalem te sluiten, en werden onlangs drie Amerikaanse joden tot persona non grata verklaard vanwege steun aan de internationale BDS-beweging.
De gehate BDS-beweging mag zich erop beroemen doelwit nummer 1 te zijn op de hitlist van Israël en de internationale Lobby. De BDS Movement werd twaalf jaar geleden opgericht door 170 Palestijnse maatschappelijke organisaties om zich te kunnen verweren tegen de Israëlische bezetting en kolonisering van Palestina, die dit jaar hun vijftigjarig jubileum beleven. De organisaties riepen de wereld op Israël door middel van boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) te dwingen de rechten van de Palestijnen te respecteren. BDS is een geweldloos en legitiem middel van verzet tegen onderdrukking. In de vorige eeuw speelde BDS een belangrijke rol in de strijd tegen het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime.
Naast organisaties op het brede terrein van de mensenrechten heeft zich een scala andere partijen solidair verklaard met de BDS-beweging, van kerkgenootschappen tot vakbonden. Ook bedrijven als de vier genoemde Nederlandse firma’s worden door Israël en de Lobby onder de beweging geschaard. Met het Zuid-Afrikaanse BDS-succes in het geheugen bestrijden zij de beweging te vuur en te zwaard, met grootschalige sancties en boycots – zware wapens uit het BDS-arsenaal waarvan de BDS-beweging zelf vooralsnog alleen maar kan dromen.
Zowel Israël als vermogende donoren in de VS steken kapitalen in wat zij de War on BDS noemen. De krijgszuchtige taal waarmee lobby-organisaties in North Carolina ‘foute’ bedrijven de oorlog verklaarden is kenmerkend voor die War. Die wordt voorgesteld als een ‘fight back’-campagne – een ‘counter attack’ – tegen de sinistere krachten van het antisemitisme. Typerend is het commentaar van de voorzitter van The Israel Project, die de politici van North Carolina prees voor hun ‘stellingname tegen antisemitisme’, en daaraan toevoegde:
Make no mistake, though BDS poses as a human rights movement, in truth, it is nothing more than an attempt to sow anti-Israel hate. Hiding behind laudable rhetoric on human rights, boycott advocates single out the Jewish state for special punishment.
De voorzitter van het Israel Action Network droeg nog een andere bekende verdachtmaking bij aan de hetze tegen bedrijven die niet alleen zéggen dat zij de mensenrechten respecteren, maar het ook echt doen. Hij dankte de joodse lobbygroepen in de staat voor hun uitmuntende werk, en complimenteerde de gouverneur met:
[…] taking this important step against discrimination against Israelis by those who oppose the right of the Jewish people to self-determination in our homeland.
Worden ze niet botweg gebrandmerkt als bolwerken van antisemitisme, dan worden de bedrijven besmeurd met verwante verdachtmakingen: ze zouden ‘het joodse volk het recht op zelfbeschikking in zijn thuisland ontzeggen’ en ‘de joodse staat uitzonderen’.
De rest van de BDS-beweging wordt met hetzelfde geschut bestookt. Of het nu om mensenrechtenorganisaties of om individuele activisten als Pink Floyd-voorman Roger Waters of de Israëlische journalist Gideon Levy gaat, de verdachtmakingen die hen op de borst worden geprikt zijn dezelfde. De War on BDS is een vuile oorlog, waarin het doel ieder middel heiligt. De exploitatie van het begrip antisemitisme is daarvan een alarmerende illustratie. Door alles en iedereen van antisemitisme te betichten, verliest dat belangrijke begrip zijn betekenis.
De snelle bekering van 22 Amerikaanse staten tot de War on BDS (precies twee jaar geleden was Illinois de eerste) tekent de macht van de bezettingslobby. Haar activiteiten blijven niet beperkt tot de VS, waar op korte termijn ook op nationaal niveau anti-BDS-wetgeving wordt verwacht. Ook in Europa wordt op ieder denkbaar podium de strijd aangebonden met de beweging. Daarbij wordt geprofiteerd van de Amerikaanse boycotwetten. In diverse landen zijn grote Europese banken die ook actief zijn in de VS onder druk gezet om rekeningen van ‘BDS-organisaties’ in te trekken; deden ze dat niet, dan zouden ze Amerikaanse sancties aan de broek krijgen.
Hoewel pleidooien voor BDS-maatregelen tegen welk land dan ook in de Europese Unie (EU) onder de vrijheid van meningsuiting vallen, wordt al op meerdere plaatsen een uitzondering gemaakt voor oproepen tot boycotacties tegen Israëls bezettingspolitiek. In Frankrijk belanden niet alleen bedrijven die zich distantiëren van de bezettingseconomie, maar ook individuele activisten die tot een boycot oproepen in de beklaagdenbank wegens ‘discriminatie op grond van nationaliteit’. In juni nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin de werkdefinitie van ‘antisemitisme’ wordt verruimd met vormen van kritiek op Israël. En enkele dagen geleden meldde The Rights Forum dat het stadsbestuur van München op het punt staat de complete BDS-beweging als ‘antisemitisch’ te boycotten.
Zo staan er in Europa nog de nodige potten op het vuur, ook in Nederland. Steun voor de War on BDS komt soms uit onverwachte hoek. Zo prees het radioprogramma De Ochtend onlangs in een tweet het nieuwste wapen van het Israëlische ministerie van Strategische Zaken & Publieke Diplomatie aan: een app waarmee een internationaal leger van ‘cybersoldaten’ de BDS-beweging te lijf moet gaan in wat wordt genoemd ‘a cyber second strike campaign’. Tijdens de introductie van de app stelde minister Gilad Erdan dat:
BDS en terroristen verenigd zijn in hun doel […] Israël te delegitimeren en te isoleren, en uiteindelijk te vernietigen.
Het KRO/NCRV-programma bracht de app onder de aandacht als een middel ‘om je in te zetten voor de reputatie van Israël’.
Net als in Israël zelf ondermijnt de bezettingslobby in de VS en Europa fundamentele rechten en vrijheden. En bedient zij zich van chantage en van lastercampagnes waarmee ethisch ondernemende bedrijven, mensenrechtenorganisaties en activisten antisemitische drijfveren wordt aangewreven. Het is een alarmerende ontwikkeling, waarvan de ernst nog veel te weinig wordt ingezien, maar waarvan de gevolgen steeds ingrijpender zullen zijn. Belandt Unilever straks in Amerika op de zwarte lijst omdat de quasi-alternatieve ijscomannen Ben & Jerry’s eindelijk hun activiteiten in de illegale nederzettingen staken? Het is zeker niet ondenkbaar.
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
